Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті өзінің факультеттері мен кафедраларының өкілдеріне 2025-2029 жылдарға арналған Цифрлық трансформация бағдарламасын ұсынды. Аталған іс-шара – университеттің білім беру ортасын модернизациялау және цифрлық технологиялар арқылы басқару тиімділігін арттыру жөніндегі стратегиялық мақсаттарындағы маңызды қадам.
ЕҰУ мамандарынан құралған команда әзірлеген Цифрлық трансформация бағдарламасы университет қызметінің барлық аспектілері бойынша заманауи цифрлық құралдар мен технологияларды біріктіруге бағытталған. Бағдарламаның негізгі мақсаты жоғары сапалы білім беруді, тиімді басқаруды және инновациялық ғылыми-зерттеу қызметін дамытуды қамтамасыз ететін озық цифрлық экожүйені құру.
Презентацияда Бағдарлама аясындағы негізгі жобалар, соның ішінде Student Journey Map, ENU.Project Hub, Онлайн оқыту, IT-инфрақұрылымын дамыту және т.б. таныстырылды.
Цифрландыру жөніндегі проректор Гүлмира Бекманова атап өтті: «Цифрлық трансформация – бұл жаңа технологияларды енгізу ғана емес, бұл, ең алдымен, оқыту, басқару және ғылыми-зерттеу қызметіне деген көзқарастардың өзгеруі. Біз озық технологиялар білім беру сапасын арттыру және жаңа ғылыми биіктерге жету құралы ретінде қызмет ететін болашақ университетін құруға ұмтыламыз».
Цифрлық трансформация бағдарламасын іске асыру ЕҰУ-да білім беру қызметтерінің сапасы мен басқару тиімділігін арттырып қана қоймай, сонымен қатар цифрландыру саласындағы Қазақстанның басқа университеттері үшін үлгі болады деп күтілуде.
Осы күні цифрлық технологиялар күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Жасанды интеллектінің мүмкіндігі молайып, барлық салада басымдық алғанына куә болып отырмыз. Сондықтан бұл заманды «Digital дәуірі» десек еш қателеспейміз. Алдағы уақытта да цифрлық даму қарқын алып, осы бағыттағы жұмыстар Үкіметтің басты назарында болмақ.
Қазіргі таңда цифрландырудың ең жарқын мысалы – цифрлық құжаттар бүгінде толыққанды физикалық құжаттарға теңестірілді. Азаматтар ел ішінде ұшақтарда, пойыздарда тек цифрлық құжаттардың негізінде еркін жүре алады. Былтыр бұл қызмет 200 млн-нан астам рет көрсетілген. Тағы бір жетістік – онлайн нотариус.
«Дегенмен, кейбір азаматар қызметті қолдануда ыңғайсыздыққа тап болатынын байқадық. Олар қосымшадан іздеу, сілтемені көру сияқты міндеттерді қиынсынады. Оларға әлі де халыққа қызмет көрсету орталығына барған жеңілдеу. Сондықтан бұл жерде жасанды интеллектіні енгізу қажет деп санаймыз. Жасанды зердені бизнес салаларына енгізу де еліміздің экономикалық көрсеткіштеріне елеулі әсер етеді. Экономика тиімдірек болады, еңбек өнімділігі артып, білім саласы дамиды. Енді біз жасанды интеллект негізінде виртуалды көмекшілерді енгізу бойынша жұмыстарды бастадық», деген еді Үкімет отырысында Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев.
Бұл міндеттердің барлығы Жасанды интеллектіні дамытудың 2029 жылға дейінгі тұжырымдамасы мен Жасанды интеллект туралы жаңа заң аясында жалғасады. Аталған тұжырымдамада бірнеше маңызды бағыт бар. Біріншісі – суперкомпьютерлік инфрақұрылымды дайындау, екіншісі – заңнамалық актілерді шығару, үшіншісі – адами капиталды дамыту. Биыл осы үш бағыт басты назарда болмақ.
Жыл сайын еліміздегі стартаптардың саны мен сапасы артып келеді, бұл үрдіс алдағы уақытта да жалғасын таппақ. «Astana Hub» технопаркі осы жылы да «Silkway Accelerator» және «AI’preneurs» секілді табысты бағдарламалар легін жалғап, стартап негізін қалаушыларға қолдау көрсетеді. Былтыр құрылған «Astana Hub Ventures» қоры биыл жергілікті стартаптарды қолдауда маңызды құралға айналмақ. Айта кетейік, 10 миллион доллар көлемінде бағаланатын бұл қор «Astana Hub» бағдарламасының түлектеріне инвестиция салуға бағытталған.
Айта кетейік, бүгінде «Astana Hub» технопаркі 1 500-ден астам қатысушыны бір арнада тоғыстырады. Олардың қатарында жасанды интеллект саласында жұмыс істейтін 150 стартап бар. Жаңа «Alem AI» орталығы еліміздің ЖИ саласындағы өңірлік көшбасшы рөлін нығайтып, инновациялар, зерттеулер мен жаһандық ынтымақтастық үшін ауқымды платформа ұсынады.
Еліміз цифрлық басқару саласында жаһандық аренадағы деңгейін нығайтып келеді. 2024 жылғы «UN E-Government Survey» есебіне сәйкес, еліміз электронды үкіметті дамыту бойынша әлемдік рейтингте 24-орынға көтеріліп, позициясын 4 сатыға жақсартқан.
Біріккен Ұлттар Ұйымының 193 мүше мемлекеті бағалаған биылғы рейтинг 2022–2023 жылдары жиналған деректерге негізделген. Ал онлайн-қызметтер индексі (OSI) бойынша Қазақстан 10-орынға ие болып, Оңтүстік Корея, Дания және Эстониямен қатарласты. Сондай-ақ тізімде Қытай, Германия, Аустралия сияқты алпауыт елдерден озық тұрғанын да айта кеткеніміз жөн.
Жалпы, цифрлық технологияларды дамыту ісінде басқа да байыпты бастамалар баршылық. Десе де Президент Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы Жолдауында цифрландыру саласындағы жетістіктерді еселей түсу керектігін атап өтті. Яғни «Электронды үкімет» платформасына жасанды интеллект технологиясын барынша енгізуіміз қажет. «Қазақстан жасанды интеллектіні кеңінен қолданатын және цифрлық технологияларды дамытып жатқан елге айналуға тиіс. Бұл – Үкіметтің басты міндетінің бірі», деген еді Мемлекет басшысы.
Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің мәліметіне сүйенсек, бүгінде еліміздің IT саласында 18 683 компания жұмыс істейді. Осы тұста «Astana Hub» халықаралық технология паркін міндетті түрде айтуымыз керек. Өйткені бұл технопарк қазір 1,5 мыңнан астам қатысушыны біріктіріп, ІТ саласына айрықша үлес қосып отыр. Олардың ішінде 1102 отандық және 437 шетелдік компания бар. Өсім соңғы бес жылда 31 есе артқан. Ал 2024 жылғы экспорттық түсім 140 млрд теңгеден асты. Байқап тұрсақ, нәтиже жаман емес. Тіпті, өте жақсы десек те болады. Осы күні елімізде дәл осындай 18 алаң жұмыс істейді. Олар жергілікті стартаптар мен кәсіпкерлікті дамытуға белсенді ықпал етеді.
Сонымен қатар өткен жылғы басты жаңалықтың бірі – биометриялық сәйкестендіру мен QR-қолтаңба қызметтерінің енгізілуі. Бұл қағазбастылықтан құтылуға көмектесіп, электронды қызметтерді алу үдерісін едәуір жеңілдетті. Сөзіміз жалаң болмас үшін сандарды сөйлетейік. Мәселен, осы жылы QR-кодтардың көмегімен 8 млн-нан астам қол қойылып, Digital ID жүйесі арқылы 18 млн-нан астам сәйкестендіру жүргізілген. Осылайша, отандастарымыз өздерінің жеке мәліметіне қауіпсіз әрі жылдам қол жеткізу мүмкіндігіне ие болды.
«Біздің алдымызда интеллектуалды, креативті және озық құралдармен жабдықталған, технологиялық тұрғыдан дамыған қоғам құру міндеті тұр. Біз оны болашақ қоғамын қалыптастыруға бағытталған жаңа тұжырымдама ретінде «Generative Nation» деп атаймыз. Мұндай тәжірибе қазірдің өзінде басқа елдерде сәтті қолданылуда. Сингапурда ақылды технологияларға бағытталған «Smart Nation», Израильде инновациялық кәсіпкерлікке басымдық берілген «Startup Nation» дегеген түсінік бар», деген еді Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев.
Сол себепті еңбек нарығын білікті кадрлармен қамтамасыз ету міндеті де назардан тыс қалмайды. 2024 жылы IT-мамандардың орташа айлық жалақысы 54%-ға өсіп, 673 мың теңгеге жетті. Сондай-ақ ақпараттық технологиялар саласында жұмыспен қамту 12%-ға артқан. Бұл білікті һәм бәсекеге қабілетті кадрларға деген жоғары сұранысты көрсетеді.
Сондай-ақ Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыру мақсатында 2025 жылға қарай 20 мың IT-маман даярлауға бағытталған «Tech Orda» бағдарламасы іске қосылды. Жеке IT-мектептер ақпараттық технологиялар саласында 16 мыңнан астам сарапшы дайындады. Бір қызығы, мүлдем басқа мамандықтан IT бағытына ауысқан «Tech Orda» бағдарламасының түлектер саны баршылық. Өйткені осы күні цифрлық өзгерістердің мүмкіндігі молайып, барлық салада басымдық алғанына куә болып отырмыз.
«Цифрлық технологиялар бизнес, білім беру және денсаулық сақтау салаларында жаңа көкжиектерді ашады, экономикалық өсуді қамтамасыз етеді және миллиондаған адамдар үшін мүмкіндіктерді кеңейтеді. Біз осы бағыттарды белсенді түрде дамытып жатырмыз. Барлық мемлекеттік қызметтердің 90%-дан астамы халыққа мобильді құрылғылар арқылы қолжетімді. 2029 жылдың соңына дейін елде халық пен бизнеске цифрлық ресурстарға тең қолжетімділікті қамтамасыз ететін толыққанды экожүйе құру жоспарланып отыр», деген еді Премьер-министр Олжас Бектенов.
Еліміздегі IT-қызметтердің экспорты да қарқынды өсімді көрсетіп отыр. 2023 жылы оның көлемі 529 млн долларға жетті, ал 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында бұл көрсеткіш 305 млн доллардан асты. Яғни Мемлекет басшысының 2026 жылға қарай IT-қызметтер экспортын 1 млрд долларға дейін жеткізу жөніндегі тапсырмасы сенімді түрде орындалып жатыр. Бүгінде Қазақстаннан IT-қызметтер 86 елге экспортталады. Бұл отандық компаниялардың жоғары сұранысы мен жаһандық деңгейде табысты бәсекелесу қабілетін растайды. Экспорттың негізгі бағыттары – Ресей, Ирландия, Мексика, АҚШ және Сингапур.
