Түркістан облысының тұрғындарының назарына денсаулық сақтауды цифрландыру медицина саласындағы медициналық қызметтердің сапасы жөнінде мәліметтерді ұсынамыз. Қазіргі жағдайда шалғай ауылдық жерлерде интернеттің қолжетімділігі, құны мен сапасы, компьютерлік техниканың жақсы болуын қамтитын инфрақұрылымдық проблемалар бар. Сонымен қатар медицина қызметкерлерінің жұмыс орындарын компьютерлік техникамен жабдықтау бойынша жүргізілген жұмыстарға қарамастан, көптеген ұйымдарда компьютерлердің моральдық және физикалық тұрғыдан ескірген модельдері пайдаланылуда, сондай-ақ егде жастағы дәрігерлер үшін медициналық мәліметтерді электронды түрде жүргізуге көшу өзіндік бір проблема тудырып отыр. Ал денсаулық сақтауды цифрландыру медицина саласындағы медициналық қызметтердің сапасын арттыру электронды денсаулық сақтауды дамытуды және қағазсыз жұмыс процесіне көшуді талап етеді. Денсаулық сақтауды цифрландыру медицина қызметкерлері мен медперсонал жұмысын қалай және қаншалық жеңілдетеді? Тиісті деңгейде іске асырылған жағдайда цифрлық құралдар медициналық көмек көрсетудің әр кезеңі мен деңгейінде күнделікті клиникалық практикада қолдануды қамтамасыз ете алады:профилактикалық және жоспарлы медициналық қызметтерді жоспарлауды жеңілдетеді; • жасанды зерденің көмегімен цифрлық медициналық кескіндер (рентген, УДЗ, КТ, МРТ) бойынша диагноз қоюды жеделдетіп жеңілдетеді;жоспарлы немесе жоспардан тыс медициналық қызмет көрсету қажет болған жағдайда сол жағдай немесе пациент туралы хабарламалар мен ескертулер алу;пациентті қайта бағыттау үшін бос ресурстардың (препараттар, медициналық бұйымдар, техника, қызметтер, төсек-орын) болуы туралы ақпаратқа жылдам қол жеткізу;Ауылдық жерлерде зерттеу нәтижелерін цифрлық форматта орындай алмайтын немесе заманауи компьютерлік техникамен пайдалану мүмкін емес яғни ескірген технологияларды пайдаланатын медициналық техника көп.
Денсаулық сақтауды цифрландыру — бұл медициналық көмектің қолжетімділігін, тиімділігін, сапасын және қауіпсіздігін арттыруға бағытталған денсаулық сақтаудың медициналық және әкімшілік-басқару процестерін өзгертуге арналған цифрлық технологияларды пайдалану.Пандемияның әсері денсаулық сақтау саласына да түзетулерін енгізді. Коронавирус індетінің таралуына неғұрлым қарсы тұру үшін емханалар арнайы технология, бейнекамера, микрофон сияқты жабдықтарды орнатып, науқастармен онлайн байланыс жасауға бейімделді. Сондай-ақ кейбір жекеменшік емханаларда пациенттер медициналық сараптаманың нәтижесін телефонға sms арқылы немесе электронды пошта арқылы алады. Бұл да цифрландырудың белгілері. Электронды денсаулық сақтау сертификаттарын енгізу, интернетте азаматтардың денсаулығы жайлы ақпаратқа қолжетімділігін қамтамасыз ету мәселесі кейінгі жылдары тіпті көкейкесті болып кетті. Осыған орай барлық медициналық ұйымдардың қағазсыз жұмыс формасына өту маңыздылығы артты. Алдағы уақытта денсаулық сақтау саласын цифрландыруды жетілдіріле түскенде, бұл жаңашылдық басқа өңірлерге де жететіні анық. Сондай-ақ республиканың денсаулық сақтау саласын цифрландыруды неғұрлым жетілдіре түскен сайын індетке қарсы күрес те соғұрлым нәтижелі бола түсетіні сөзсіз.
Елімізде 2021-2025 жылдарға арналған «Дені сау ұлт» ұлттық жобасында қамтылған келелі міндеттің бірі – медицина саласында бірыңғай цифрлық кеңістік құру. Бұл бағытта денсаулық сақтау министрлігі бірқатар шараларды қолға алып, жүзеге асырып отыр. Соның арқасында тұрғындар медицина мекемесіне баруға уақытын кетірмей-ақ, өзіне қажетті ақпаратқа жылдам қол жеткізе алады. Оған қоса, тікелей қызметтерді цифрлық форматта алу мүмкіндігі кеңейді.
Отандық денсаулық саласын цифрландыру – басымдық берілетін маңызды міндеттің бірі. Бұл ең әуелі тұрғындардың сапалы медициналық қызметке қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін керек. Өйткені қызмет көрсету сапасын арттырудың бір жолы — электронды жүйені дамытып, қағазсыз құжат айналымына ауысу.
Бұл орайда еліміздің денсаулық сақтау саласы әлемдегі тың үрдістерден құралақан емес. Соңғы жылдары ауруды анықтау, алдын алу және бақылау жасауда цифрлық құралдарды белсенді пайдаланады. Әсіресе, коронавирус пандемиясы медицина саласын цифрландыруға барынша көбірек көңіл бөлуге түрткі болғаны анық. Сол қиын-қыстау кезеңде қолға алынған денсаулық сақтауды дамытудың электрондық стратегиясы өз жемісін берді. Денсаулық сақтау министрлігінің дерегінше, 5,8 мыңнан астам мемлекеттік денсаулық сақтау нысандарында медициналық ұйымдардың IT-инфрақұрылымы дамытылды (98%). Медициналық ақпарат жүйелері (98,2 %), мобильді және веб-қосымшалар (20-дан астам) енгізілді және оларды интеграциялау жүзеге асты.
Денсаулық саласын цифрландырудың нақты нәтижесіне келсек, Республикалық электрондық денсаулық сақтау орталығының Алматы қалалық бөлімшесінің директоры Гүлнара Ысқақова келтірген деректер мынадай:
— медициналық құжаттарға жұмсалатын қағаз сатып алуда 336,5 млн теңге үнемделді;
— медиабейнелерді (флюорография, рентген, маммография және т.б.) шығаруға қажетті материалдарды сатып алуға жұмсалатын қаржы 252, 6 млн теңгеге азайды;
— медицина мекемелеріндегі электрондық сервис арқылы алдын алу жазылу есебінен кезек 30 пайызға қысқарды, емханаға өз аяғымен келетіндер 8,3 пайызға азайды;
— зертхана нәтижесін алу уақыты 1,8 есе қысқарды.
Бүгінде ел тұрғындары цифрландыру құралдарын белсенді пайдаланады. Дәрігердің қабылдауына жазылу, дәрігерді үйге шақыру, анализ нәтижесі және басқа да медицнналық деректерді оңай алады.
Биылғы мамыр айында ОКҚ алаңында өткен брифингте денсаулық сақтау вице-министрі Бейбіт Есенбаев халыққа медициналық көмек көрсету жүйесіндегі процестерді ашық, ыңғайлы, барынша тиімді етуге мүмкіндік беретін цифрлық шешімдерді әзірлеу туралы әңгімелеп берді. Соның бірегейі — eGov Mobile мобильдік қосымшасында eDensaulyq сервисінің іске қосылуы. Бұл қосымшада донорлық статус, электрондық рецепт, медициналық қарсы көрсетілімдер, жүкті әйелдерді есепке алу және диспансерлеу, емдеуге жатқызу, зертхана нәтижелері және еңбекке жарамсыздық парақтары бойынша кеңейтілген ақпараттың бәрі жарияланады.
Вице-министрдің айтуынша, eGov Mobile-дағы eDensaulyq сервисі азаматтарға көрсетілген қызметтердің тізімін көруге және қосып жазу анықталған жағдайда Мемлекеттік әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) қорына жүгінуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ мұнда медициналық қызмет алу дерегін растау тетігі (науқастың биометриясы, QR-код, SMS-растау) енгізіледі. Бұл медициналық көмек көрсетудің ашықтығын арттыруға, көрсетілген медициналық қызмет емделушінің көңілінен шыққан-шықпағанын бағалау үшін керек. Дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету бөлігіндегі цифрлық шешім eGov Mobile мобилдік қосымшасында «Әлеуметтік әмиян» жобасы арқылы іске асырылады. Науқасқа дәрі-дәрмектің рецепті берілген кезде еGov Mobile-да қолжетімді болады. Содан кейін ол емханадағы дәріханаға барып, QR-кодын ұсынады. Фармацевт бұрынғыдай ақпаратты қолмен енгізіп жатпайды. Дәрі алушының QR-кодын сканерлеп, рецепт бойынша дәрі береді.
«Жалпы ақпарат» бөлімінде тұрғынның қай медициналық мекемеге бекітілгенін, қай учаскеде тіркелгенін, учаскелік дәрігердің деректерін, МӘМС шеңберіндегі мәртебесі мен соңғы төлемінің сомасын, күнін көруге болады.
Медицина қызметкерінің жүктемесін азайту үшін «бір терезе» қағидаты іске асырылады. Бұл медицина қызметкерлерінің көптеген ақпарат жүйелеріне бір деректі қайтадан енгізуіне жол бермейді. Чек-парақтың негізінде орта медицина қызметкерінің пациентке алдын ала сауалнамасы арқылы дәрігерлік қабылдауды алдын ала дайындау тетіктері де енгізіледі. Кіші медицина персоналына медициналық ақпарат жүйесіне (МАЖ) деректерді енгізу қызметін беру жоспарланды.
Қазіргі енгізіліп жатқан жаңалықтардың ішінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың бірыңғай жіктеуішін іске қосу, медицина мекемелерінің арасында клиникалық деректер алмасу сервисін іске асыру, еңбекке жарамсыздық парақтары мен анықтамаларын беру процесін оңтайландыру, көрсетілген медициналық қызметтер үшін төлем жүргізу бөлігінде төлем жүйелерін жетілдіру шешімдері бар.
Мұның бәрі денсаулық сақтаудың нысаналы экожүйесін қалыптастыруға, орталық қоймада ақпаратты шоғырландыруға, бірыңғай талдау мен медициналық статистиканы қалыптастыруға, медициналық көмекті есепке алу мен жоспарлаудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
