Елімізде 2021-2025 жылдарға арналған «Дені сау ұлт» ұлттық жобасында қамтылған келелі міндеттің бірі – медицина саласында бірыңғай цифрлық кеңістік құру. Бұл бағытта денсаулық сақтау министрлігі бірқатар шараларды қолға алып, жүзеге асырып отыр. Соның арқасында тұрғындар медицина мекемесіне баруға уақытын кетірмей-ақ, өзіне қажетті ақпаратқа жылдам қол жеткізе алады. Оған қоса, тікелей қызметтерді цифрлық форматта алу мүмкіндігі кеңейді.
Отандық денсаулық саласын цифрландыру – басымдық берілетін маңызды міндеттің бірі. Бұл ең әуелі тұрғындардың сапалы медициналық қызметке қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін керек. Өйткені қызмет көрсету сапасын арттырудың бір жолы — электронды жүйені дамытып, қағазсыз құжат айналымына ауысу.
Бұл орайда еліміздің денсаулық сақтау саласы әлемдегі тың үрдістерден құралақан емес. Соңғы жылдары ауруды анықтау, алдын алу және бақылау жасауда цифрлық құралдарды белсенді пайдаланады. Әсіресе, коронавирус пандемиясы медицина саласын цифрландыруға барынша көбірек көңіл бөлуге түрткі болғаны анық. Сол қиын-қыстау кезеңде қолға алынған денсаулық сақтауды дамытудың электрондық стратегиясы өз жемісін берді. Денсаулық сақтау министрлігінің дерегінше, 5,8 мыңнан астам мемлекеттік денсаулық сақтау нысандарында медициналық ұйымдардың IT-инфрақұрылымы дамытылды (98%). Медициналық ақпарат жүйелері (98,2 %), мобильді және веб-қосымшалар (20-дан астам) енгізілді және оларды интеграциялау жүзеге асты.
Денсаулық саласын цифрландырудың нақты нәтижесіне келсек, Республикалық электрондық денсаулық сақтау орталығының Алматы қалалық бөлімшесінің директоры Гүлнара Ысқақова келтірген деректер мынадай:
— медициналық құжаттарға жұмсалатын қағаз сатып алуда 336,5 млн теңге үнемделді;
— медиабейнелерді (флюорография, рентген, маммография және т.б.) шығаруға қажетті материалдарды сатып алуға жұмсалатын қаржы 252, 6 млн теңгеге азайды;
— медицина мекемелеріндегі электрондық сервис арқылы алдын алу жазылу есебінен кезек 30 пайызға қысқарды, емханаға өз аяғымен келетіндер 8,3 пайызға азайды;
— зертхана нәтижесін алу уақыты 1,8 есе қысқарды.
eGov Mobile-дағы eDensaulyq уақыт үнемдейді
Бүгінде ел тұрғындары цифрландыру құралдарын белсенді пайдаланады. Дәрігердің қабылдауына жазылу, дәрігерді үйге шақыру, анализ нәтижесі және басқа да медицнналық деректерді оңай алады.
Биылғы мамыр айында ОКҚ алаңында өткен брифингте денсаулық сақтау вице-министрі Бейбіт Есенбаев халыққа медициналық көмек көрсету жүйесіндегі процестерді ашық, ыңғайлы, барынша тиімді етуге мүмкіндік беретін цифрлық шешімдерді әзірлеу туралы әңгімелеп берді. Соның бірегейі — eGov Mobile мобильдік қосымшасында eDensaulyq сервисінің іске қосылуы. Бұл қосымшада донорлық статус, электрондық рецепт, медициналық қарсы көрсетілімдер, жүкті әйелдерді есепке алу және диспансерлеу, емдеуге жатқызу, зертхана нәтижелері және еңбекке жарамсыздық парақтары бойынша кеңейтілген ақпараттың бәрі жарияланады.
Вице-министрдің айтуынша, eGov Mobile-дағы eDensaulyq сервисі азаматтарға көрсетілген қызметтердің тізімін көруге және қосып жазу анықталған жағдайда Мемлекеттік әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) қорына жүгінуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ мұнда медициналық қызмет алу дерегін растау тетігі (науқастың биометриясы, QR-код, SMS-растау) енгізіледі. Бұл медициналық көмек көрсетудің ашықтығын арттыруға, көрсетілген медициналық қызмет емделушінің көңілінен шыққан-шықпағанын бағалау үшін керек. Дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету бөлігіндегі цифрлық шешім eGov Mobile мобилдік қосымшасында «Әлеуметтік әмиян» жобасы арқылы іске асырылады. Науқасқа дәрі-дәрмектің рецепті берілген кезде еGov Mobile-да қолжетімді болады. Содан кейін ол емханадағы дәріханаға барып, QR-кодын ұсынады. Фармацевт бұрынғыдай ақпаратты қолмен енгізіп жатпайды. Дәрі алушының QR-кодын сканерлеп, рецепт бойынша дәрі береді.
«Жалпы ақпарат» бөлімінде тұрғынның қай медициналық мекемеге бекітілгенін, қай учаскеде тіркелгенін, учаскелік дәрігердің деректерін, МӘМС шеңберіндегі мәртебесі мен соңғы төлемінің сомасын, күнін көруге болады.
Медицина қызметкерінің жүктемесін азайту үшін «бір терезе» қағидаты іске асырылады. Бұл медицина қызметкерлерінің көптеген ақпарат жүйелеріне бір деректі қайтадан енгізуіне жол бермейді. Чек-парақтың негізінде орта медицина қызметкерінің пациентке алдын ала сауалнамасы арқылы дәрігерлік қабылдауды алдын ала дайындау тетіктері де енгізіледі. Кіші медицина персоналына медициналық ақпарат жүйесіне (МАЖ) деректерді енгізу қызметін беру жоспарланды.
Қазіргі енгізіліп жатқан жаңалықтардың ішінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың бірыңғай жіктеуішін іске қосу, медицина мекемелерінің арасында клиникалық деректер алмасу сервисін іске асыру, еңбекке жарамсыздық парақтары мен анықтамаларын беру процесін оңтайландыру, көрсетілген медициналық қызметтер үшін төлем жүргізу бөлігінде төлем жүйелерін жетілдіру шешімдері бар.
Мұның бәрі денсаулық сақтаудың нысаналы экожүйесін қалыптастыруға, орталық қоймада ақпаратты шоғырландыруға, бірыңғай талдау мен медициналық статистиканы қалыптастыруға, медициналық көмекті есепке алу мен жоспарлаудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
