Экономиканы цифрландыру – өзекті мәселе

280

Елімізде «Цифрлы Қазақстан» және «Еуразиялық одақтың негізгі ба­ғыттарын 2025 жылға дейін цифрландыру» мемлекеттік бағдарламалары қабыл­данған болатын. Оның «Цифрлық Жібек жолын іске асыру», «Адами капиталды дамыту», «Инновациялық экожүйені құру» сияқты бағыттары бар. Мұндағы басты мақсат – мемлекеттің экономикалық дамуын жеделдету және цифрлы технологиялар есебінен халықтың өмірін жақсарту, цифрлы экономиканы құруға жағдай жасау.

Цифрлы экономика – бұл сандық ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалануға негізделген экономикалық, әлеуметтік және мәдени қатынастар жүйесі. Бүгінгі күні цифр­лы экономиканың қажеттілігі және оған деген сұраныс артуда. Себебі шұ­ғыл өзгеретін нарықта инновация тез бейім­деледі және әлемдік интеграцияға оңтай­ла­на кіре алады. Сон­дық­тан қазір ұлт­тық эко­номика сала­ла­рындағы кәсіп­орын­дар Дүниежүзілік сауда ұйы­мы­ның қа­таң талаптарына сәйкес келетін, бәсеке­ге қабілетті заманауи өнімді шы­ғаруға талпынып келеді.

Экономиканы цифландырудың екі жағы бар: бір жағынан, бұл өндіріс құ­рылымында және жалпы экономи­када қоғамдағы сапалы өзгерістер тү­рін­дегі ықтимал тәуекелдерді туды­рады, шығындарды азайту үшін тиімді ша­ралар қабылдауды талап етеді. Екін­ші жағынан цифрландыру үдерісі прог­рессивті мүмкіндіктерге негізделген тәуе­келдерді азайту тетіктерін ұсынады. Сон­дай-ақ жаңа жұмыс орындарын құ­руға ғана емес, сандық технологияларды қолдануға негізделген әлеуметтік мі­нез-құлықтың жаңа нормаларының қа­лып­тасуына ықпал етеді. Мұның бәрі қоғамның цифрлы трансформациясы үшін маңызды.

Әлемдік экономикада цифрлы техно­логиялардың кең таралуының басты себебі әлеуметтік дамудың траекто­рия­ларымен байланысты. Мысалы, АҚШ, Ұлыбрита­ния, Германия, Жапо­ния, ­Ита­лия, Франция сын­ды дамыған елдерде база­­лық ақпараттық-коммуника­ция­­лық инфрақұрылымды құрудан бас­тап, ­цифр­лы технологияларды кеңінен ен­гізу­­ді қолдау бағдарламалары бар.

Ал Қазақстанда цифландыру жүйесі елімізде біркелкі емес. Шағын және орта бизнес саласында да осы жағынан ала құлалық бар. Бұл мәселе өсу деңгейін те­жеп қана қоймайды, сонымен қатар жа­қын арада цифрлы алшақтыққа алып келуі мүмкін.

Жалпы, Қазақстандағы цифрлан­дырудың көлемі мен сапасы қандай екенін коронавирус дағдарысы анық байқатты. Елімізде электронды цифр­лық қолтаңбаларды оңтайлы тір­кеу және әлеуметтік төлемдерді бе­руді ұйым­дастыруға мемлекеттік қыз­мет­тердің мүмкіндігі жеткілікті болды.