Басты міндет – елдің жайлы өмірі

58

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2024 жылы 2 қыркүйекте «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауын жариялаған болатын. Осы орайда Түркістан қаласының тұрғындарына ақпараттық сайтымыз арқылы түсіндірме жұмыстарын жүргізіп отырмыз.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Парламент Палата­ла­рының бірлескен отырысында «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, эконо­микалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауын жария етті.

Басты міндет – елдің жайлы өмірі

Айтылған бастамалардың бәрі – еліміз Президентінің экономикалық және саяси реформаларды жүйелі жалғастыруының элементтері. Мем­лекет басшысы алдағы кезеңдегі Қазақ­станның одан әрі дамуының стра­тегиялық 9 бағытын атап өтті.

Парламент Сенаты аппаратының басшысы Максим Споткайдың пікірінше, Президент ақша-несие және фискал­дық саясат арасындағы алшақ­тықты жою негізгі басымдықтың бірі екенін жеткізді. Оның ішінде, тұ­рақты салық саясатының қажеттілігі, әкімшілендіруді толық цифрландыру арқылы Салық кодексін же­ңілдету және салық режімдерін оңтайландырудың маңыздылығы айтылды. Мұның бәрі – кәсіпкерлер мен бизнес иелері арасында қалыптасқан «ойын ережесін» қажет ететін сұрақ­тарға нақты және болжамды жауап. Мемлекеттің салық саясатындағы ұдайы өзгерістер жеке бастаманың даму үдерісінің тежелуіне әкеледі.

Президент экономикаға көбірек қаржы салуға банк секторын ынталандыру қажет екенін атап өтті. «Банк­тер туралы» жаңа заң әзірлеу және қабылдау жоспарланып отыр. Бұл жерде күрделі және дағдарыс жылдарында осынау қаржы инс­титуттарына мемлекет тарапынан қолдау көрсетілгенін еске алу маңызды. Енді азаматтар экономиканы дамыту мен адамдардың әл-ауқатын арттыруға атсалысу үшін банк­терден нақты қай­тарым күтеді.

Мемлекет басшысы одан әрі рефор­малардың маңызды бағыт­та­рының бірі ретінде инвестициялық ахуалды және бизнесті жүргізу үшін жағдайды жақсарту қажеттігін атап өтті. Үкіметке инфляцияны бәсеңдету және елдің халықаралық резервтерін нығайту тапсырылды.

Инвесторларға өндірісті дамыту мақсатын көздейтін преференция­лар әзірленетін болады. Жоғары қайта бөлінген өнім шығаратындарға барынша тиімді жағдай жасалып, кәсіпкерлікті дамытуға арналған жеңілдіктер берілуі керек. Шикізат сату және оны елімізден әкететін уақыт өтті. Кейінгі жылдары елі­мізде әртүрлі салаларда жоғары өңдеу және сапалы өнім шығаруға жағдайлар жасалды. Ол үшін бізде шикізат, технология, кадрлар – бәрі бар.

– Алдымызға өрелі міндет қойылды – 2029 жылға қарай экономикадағы орта бизнестің үлесін кемінде 15%-ға дейін ұлғайту керек. Бұл мақсатқа жаппай кәсіпкерлік рухын дамыту, монополия­ларды шектеу және әртүрлі салаларда бәсекелестік үшін нақты мүмкіндіктер жасау шартымен қол жеткізуге болады. Бұл тапсырманы орындау орасан зор мультипликативті әсер етеді. Біз бір жағынан кәсіп­керлердің жаңа шоғырын қалып­тас­ты­рамыз, шағын және орта бизнесте жұмыс істейтіндердің санын арттырамыз. Екінші жағынан, тауарлар мен қызметтерді өндіру саласы айтарлықтай серпін алады, олардың бір бөлігі экспортқа бағытталады, – дейді ол.

Қасым-Жомарт Тоқаев сондай-ақ еліміздің өнеркәсіптік әлеуетін толық ашу үшін күш-жігерді жүйелі түрде іске асыруды стратегиялық мақсат деп атады. Мемлекеттік сатып алуларда, тұтастай алғанда өндірістерде отандық шикізат пен өзге де бөлшектерді пайдалану өте маңызды. Сапалы және тұрақты экономикалық өсудің негізі – бірінші кезектегі инфрақұрылымдық проблемаларды шешу. 2024 жылдың соңына дейін энергетика және коммуналдық секторды жаңғырту жөніндегі ұлттық жобаны бекіту тапсырылды. Теміржол саласын реформалау және 12 мың шақырымға жуық автомобиль жолдарын жөндеу және салу қажет. Осының бәрі біздің транзиттік әлеуетімізді ашып қана қоймай, түрлі қызмет көрсету бо­йынша ілеспе кәсіпорындар мен сервистік компанияларды дамытуға мүмкіндік береді.

Атом электр стансасының құры­лысы жөніндегі 6 қазанда өтетін референдумға жеке тоқталу керек. Бұл – Президент Тоқаевтың азаматтарды шешім қабылдау үдерістеріне тарту мен ашықтық бағытын айқын көрсететін маңызды бастамасының бірі.

Мемлекет басшысы еліміздің кадр­лық әлеуетін дәйекті түрде арт­тыруға ерекше назар аударып отыр. Президент елімізге аса маңызды болып отырған: су саласының мамандарын, құрылысшылар мен энергетиктер және басқа да көптеген қызметкерді даярлауға мемлекеттік тап­сырысты ұлғайту қажеттігін атап өтті. Су тасқыны, энергетика объек­тілеріндегі төтенше жағдайлар және басқа да кейінгі кездегі оқиғалар арнаулы сала мамандары болмайынша инфрақұрылым объектілерінің тозуына байланысты қауіп-қатермен күресу мүмкін еместігін көрсетті. Ол үшін салалық министрлік нарықтың қажеттілігін нақты біліп, еліміздің қазіргі экономикасы жағдайында кадр­­ларға зәрулікке талдау жасалуға тиіс.

Еліміздің кадрлық әлеуетін арттыру мақсатында жоғары білім беруді сан-салалы мақсатта ұлғайту, педагогикалық жоғары оқу орындарына іріктеуді күшейту жалғасатын болады. Шетелдік университеттерді елімізге тарту, бір жағынан, осы нарықтағы бәсекелестікті арттыруға ықпал етеді. Екінші жағынан, ол оқу үдерісінің сапасын жақсарту үшін жұмыс істейді.

2024 жылғы Жолдауда белгіленген стратегиялық міндеттердің бірі – ұлт денсаулығын нығайту үшін кешенді шараларды іске асыру және азаматтарды әлеуметтік қолдау жүйесін қайта жаңғырту. Бірыңғай мемлекеттік медициналық ақпараттық жүйе құрылады. Сондай-ақ зиянды еңбек жағдайында жұмыс істейтін адамдар үшін арнайы төлемдер жалғасады.

Президент елімізде экологиялық жағдайды жақсарту және қоршаған ор­таға ұқыпты қарауды дамыту мәсе­лесі шешілуге тиіс екенін атап өтті. Мемлекет басшысы табиғатты қор­ғау мәселесінде бизнестің жауап­кершілігін арттырудың маңыз­ды­лығына тоқталды. Ормандар мен да­ла­ларды өрттен қорғау және еліміз­дің бірегей флорасы мен фаунасын сақтауға баса назар аудару аса маңызды міндет екені даусыз.

Үкіметке мемлекеттік басқарудың тиімділігін түбегейлі арттыру міндеті қойылды. Бюджет қаржысын тиімді пайдалану, шығындарды шектеу және қатаң бақылау болуы керек. Ең бас­ты бағдар – «көрпеге қарай көсілу». Ұлттық қор қаржысын тек стра­тегиялық мақсаттарға қол жеткізу үшін ғана пайдалану керек.

Президенттің айтуынша, қо­ғамда бірыңғай заң мен тәртіптің идеология­сы алға шығуға тиіс. Мемлекет басшысы елімізді жайлы және қауіпсіз өмір аумағына айналдыру – басты міндет деп атады. Сондай-ақ түрлі алаяқтық схе­маларға азаматтардың им­муни­тетін күшейту жөнінде шаралар қабылдау керектігі тапсырылды. Бұл әсіресе кейінгі кездері аса маңызды болып отыр.

Осы міндеттердің бәрін орындау үшін, әрине, бүкіл мемлекеттік аппарат, депутаттық корпус, бизнес өкілдері, қоғамдық ұйымдар және еліміздің барлық азаматы тізе қосып, бірігуі қажет. Біз тек сындарлы диалог арқылы ғана нағыз әділетті Қазақстанды бірге құра аламыз.

«Ғылым қоры» АҚ басқарма төрағасы Камиль Ақатовтың сөзінше, Президент Қазақстан халқына Жолдауында университеттер мен өндіріс арасындағы байланысты күшейту қажеттігін атап өтті. Салалық инновацияларға серпін беріп, жоғары оқу орындарындағы қолданбалы ғылымның әлеуетін ашу қажет.

Осы тұрғыдан алғанда ғылыми-технологиялық хакатондар тиімді тетік болып тұр. Бұл тетік өндіріс, ғы­лым өкілдерін және шешім қабыл­дайтын басқару құрамын бір платформаға біріктіруге мүмкіндік береді. «Қазақмыс кор­порациясы» жауапкершілігі шек­­теулі серіктестігімен бір­лесіп ұйымдастырылған ғылы­ми-инновациялық хакатонда бірқатар ғылыми-техно­логия­лық тақырыптар айқын­дал­ды. Ғылымның күш-жiгерi кәсiп­орындардың нақты қолдан­ба­лы қажеттіліктерін шешуге ба­ғыт­­та­ла­ды. Хакатон қоры­­тын­­дылары бойынша ғылыми-техникалық қызметті дамытудың басым бағыт­та­рын қалыптастырудың жаңа тетіктері мен тәсілдері, нақты эко­номиканың сұраныстары мен қажеттіліктерін шешу, ғылым мен бизнестің кооперациясын жақ­сарту, сондай-ақ жаңа өнім өнді­ру үшін, оның ішінде ұлттық экономика тұтынушыларының қажеттіліктерін жабу үшін коммерцияландыру жобаларын ілге­­рі­лету және экспорттық шешімдер әзірленіп жатыр. Қазіргі уа­қыт­та «ERG», «KazMinerals», «KazAtomProm» сияқты ірі ком­пания­­­­лармен және басқа да өнер­кәсіптік кәсіпорындармен ұқсас іс-шараларды ұйымдастыру бойын­ша белсенді жұмыс жүргізіліп жа­тыр.

Сондай-ақ, Президент 102 Заң қабыл­данғанын, оның ішінде ғылым мен бизнестің интеграциясын тереңдетуге бағытталған ком­мер­цияландыру саласындағы Ғылым қорының функцияларын кеңейткен «Ғылым және техно­логиялық саясат туралы» Заңның қабылданғанын айтты.

– Жаңа функциялар қолданбалы ғылыми жобаларды ілгерілету және қолдау құралдарын әзірлеуге және іске асыруға мүмкіндік береді. Мысалы, акселерация және инкуба­ция қолданбалы ғылы­ми жоба­ларды жоспарлау және іске асыру жөніндегі тәсілдерді бизнес-бағдарланған ортаға неғұрлым орнықты ете отырып және кәсіпкерлермен интеграциялану мүмкіндіктерін арттыра отырып, өзгерту мүмкіндігін ұсынады. Өз кезегінде венчурлік қар­жыландыруды дамыту тәсіл­дерін іске асыру жобаларды қаржыландыру тізбегін кеңейтуге мүмкіндік беретін қолдаудың жаңа құралын, оның ішінде deeptech жобаларына инвестициялар тартудың бастапқы раунд­­тарында да, сондай-ақ жаңа нарықтарға масштабтау және экспансия кезеңінде де енгізуге жағдай жасай­ды. Қабылданған шаралар ел экономикасына ғылым­­ның үлесін арттыруға серпін бере­тіні сөзсіз, – дейді ол.

2022 жылдан бастап біз қолдан­балы ғылыми жобаларды қаржы­ландырудың тұрақты өсуін байқап отырмыз, бұл осы саладағы тұ­рақты дамуға негіз болады. Ға­лым­­­­дар жоғары белсенділікті және жеке инвесторлармен сапалы өзара қарым-қатынасты көрсетіп жатыр, себебі экономиканың басым секторларының өтінімдері бо­­­­йынша жеке қаржыландыруды мін­детті түрде тарту – Қордың грант­тық қаржыландыру талабы. Түпкілікті нәтиже ғылымды қа­жет­сінетін экономика үшін көп­теген өндірістер құру, жаңа жұ­мыс орындары, алыс жақын шет елдерге экспортты жүзеге асырудан көрінеді.