Ел президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Жолдауында кәсіпкерлік саласын дамыту мен бизнес идеяларды қолдау шаралары артып, мемлекет бизнеске көмек көрсету ісін жалғастыра беретінін айтқан болатын. Осы ретте Түркістан қаласының тұрғындарының назарына отандық кәсіп туралы тағылымды мәліметтерді ұсынамыз.
“Кәсіпкерлікті жүйелі түрде қолдау жұмыстарының бәрін басынан бастап реттеу керек. Тапсырма екі жылдан бері орындалмай келеді. Жүздеген, тіпті мыңдаған заңнамалық құжат пен нұсқаулықты қайта-қайта түзете бергеннен ештеңе шықпайды. Оның орнына ықшамды әрі түсінікті жаңа ережелерді бекіткен жөн. Мұндай тәсілді 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап толық енгізу қажет”, – дейді Тоқаев.
Сондай-ақ, президент мемлекет қаржылай қолдау жасаған кезде бәсекеге қабілетті шағын және орта бизнес өкілдеріне баса мән беретінін айтты.
“Еңбекақы төлеу қорын көбейткен және салық төлемдерін арттырған кәсіпорындарға қолдау көрсетіледі. Бұл – негізгі талап. Сонымен қатар, мемлекеттен көмек алатын бизнес өкілдерін анықтайтын автоматты жүйе енгізіледі. Мемлекеттік сатып алудың мүлде жаңа жүйесі жасалады. Бағаның төмен болуы ғана емес, тауарлар мен қызметтердің сапасы басты назарда болады. Мемлекеттік және квазимемлекеттік сатып алуды бірыңғай платформаға көшіру қажет. Осының бәрін жүзеге асыру үшін “Мемлекеттік сатып алу туралы” жаңа заң қабылдануға тиіс”, – дейді.
Оның айтуынша, кәсіпкерлерге жер телімдерін ашық әрі жедел бөлудің тиімді тәсілдері айқындалуы тиіс.
“Оны жыл соңына дейін әзірлеу керек. Әрбір аймақ пен елді мекенде бос жатқан немесе мақсатына сай игерілмеген жердің бар-жоғын анықтау қажет. Бұл ақпаратты бизнес өкілдері білуге тиіс. Аталған шаралар кәсіпкерлердің ғана емес, жалпы экономиканың бәсекеге қабілетін арттыра түсетіні анық”, – деді Тоқаев.
Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев бірінші кезекте жеке бастама мен еркін кәсіпкерлік экономиканы дамытудың және еліміздің әл-ауқатын арттырудың негізгі факторлары екенін атап көрсетті. Бұл факторлар бүгінгі отырыс тақырыбының «Кәсіпкерлікті дамыту – ел экономикасын жаңғыртудың негізі» деп аталуына түрткі болғанын айтты.
«Былтырғы жыл біздің бизнес үшін табысты болды. Нақты жұмыс істейтін шағын және орта бизнес субъектілерінің саны 11 пайызға көбейіп, 1,3 миллионға жетті. Шағын және орта бизнес өндіретін өнім көлемі 14 пайызға артып, 26,5 триллион теңгені құрады. Экономикадағы бұл саланың үлесі өткен жылғы көрсеткіш бойынша 25,6 пайыздан 28,3 пайызға дейін өсті. Бұл жаман көрсеткіш емес. Қазақстанда бұрын өндірілмеген 500-ден астам өнім түрі шығарыла бастады. Экспорттың таралым аумағы кеңеюде, отандық өнімдер әлемнің 120 елінің нарығына жеткізілуде. Бірақ жетістіктермен бірге, бірқатар шешімін күткен мәселе де бар. Бұл – іскерлік ахуал, тауарларды өткізу нарығы, қаржыландырудың қолжетімділігі сияқты мәселелер», деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Қазақстан Президенті қолайлы іскерлік ортаны, бизнеске тиімді қолдау көрсетуді және бәсекелестікті қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді белгілеп берді. Тарата айтар болсақ, Қ.Тоқаев ең алдымен қолайлы бизнес-ортаны қалыптастыру қажеттігіне екпін берді. Осы орайда Президент: «Соңғы жылдары бизнесті алаңдатқан бірқатар мәселе шешілді. Саланы бақылау және қадағалау тетіктерін жетілдіру бойынша шаралар қабылданды. Мемлекеттік органдардың тексерулеріне қатысты жұмыстар реттелді», деді.
Мемлекет басшысы екінші міндет ретінде тиімді бизнесті қолдау керектігін атады. Жекелеген игі бастамаларды жан-жақты насихаттау, қолдау мемлекеттік саясаттың басымдығы болып келгенін қозғаған Қ.Тоқаев: «Елбасы шешімі бойынша қолжетімді несиелендіруді қамтамасыз ету үшін 600 млрд теңге бөлінді. Бұл «қарапайым» тауарларды өндіруді ұйымдастырудың керемет мүмкіндігі», деді.
Сондай-ақ Президент: «Біздің заңнамада дамыған елдердегідей салықтық несиелер сияқты кең тараған құрал жоқ. Оны Салық кодексіне енгізу керек деп есептеймін. Жаңа кәсіпорындар 3-5 жыл мерзімге инвестициялық салық несиелеріне қол жеткізуі тиіс. Бұл бизнеске нарықта орнығып, өзін-өзі ақтауға мүмкіндік береді. Бизнесті дамытудың үлкен әлеуеті отбасылық кәсіпкерлік тәжірибесінде жатыр. Сарапшылардың бағалауы бойынша, еуропалық компаниялардың 60%-ын ұрпақтан-ұрпаққа берілетін бизнеске, яғни отбасылық кәсіпорындарға жатқызуға болады. Финляндия, Германия, Франция, Жапония, Оңтүстік Корея, Швейцария секілді елдер – отбасылық кәсіпкерліктің көшбасшылары. Үкімет «Атамекен» ҰКП-мен бірлесіп, осындай тәжірибені біздің елімізде де орнықтыру мәселесін ойластыруы қажет», деді. Бұдан бөлек, Мемлекет басшысы 2025 жылы экономикадағы шағын және орта бизнестің үлесін 35-40%-ға жеткізу міндетін алға қойды.
Үшінші міндет ретінде бәсекеге қабілеттілікті қорғау және дамыту мәселесі аталды. Осы орайда Президент бағалардың негізсіз өсуіне жол бермеу, ашық бәсекелестікке кедергі келтірмеу қажеттігіне назар аударды.Бұдан кейін Мемлекет басшысы нарықты дамыту ісіне маңыз берді. «Отандық бизнестің ішкі және сыртқы нарықтарға қолжетімділігін кеңейту жөнінде шаралар қабылдау қажет», деген Президент жаһандық бәсекелестік жағдайында ішкі нарықты қорғау да өзекті екенін жеткізді.Сондай-ақ Қ.Тоқаев мемлекет пен бизнестің кең ауқымды әріптестігін орнықтырудың маңыздылығына тоқталды. Оның айтуынша мемлекет-жекеменшік әріптестігінің әлеуетін айқындау қажет. Өткен жылдарда әлеумет нысандар – ауруханалар, балабақшалар, мектептер салуда мемлекет-жекеменшік әріптестігі кеңінен қолданылды.
Мемлекеттің экономикаға араласуын шектеу ісі де Мемлекет басшысы тарапынан негізгі міндеттердің бірі ретінде аталды. «Мемлекеттің экономикаға қатысуын шектеу қажет. Біз экономикадағы мемлекет шекарасын айқын анықтауымыз керек. Қиын кезеңде мемлекет әрқашан экономикалық өсуді қолдау ауыртпалығын өз мойнына алды. Үкіметке мемлекеттік компаниялар үшін барлық рұқсат етілген қызмет түріне тексеру жүргізуді және оларды қысқарту жөнінде ұсыныстар енгізуді тапсырамын. Сондай-ақ экономикада жаңа мемлекеттік компаниялар құруға мораторий жариялаймын», деген Қ.Тоқаев экономиканың жүйелі түрде бәсекеге қабілеттігін жеке кәсіпкерлік қалыптастыратынын еске салды. Сонымен қатар Президент отандық компаниялардың қаржылық тұрақтылығын арттыру қажеттігіне де басымдық берді. Мемлекет басшысы қазіргі уақытта банкроттық рәсімдерін өтейтін кәсіпорындар саны 4 мыңға дейін өскенін, олардың қарызы 4 триллион теңгеден асатынын атап көрсетті. Президент осы орайда Үкіметтің ЭЫДҰ елдерінің озық тәжірибесін пайдалана отырып, банкроттық туралы заңның жаңа нұсқасын қабылдау туралы мәселені қарауы тиіс екенін сөз етті.
Отандық кәсіпкерлердің Бизнес-дағдыларын жетілдіру, құзіретін арттыру ісі де басты міндеттердің бірі екенін жеткізген Президент технологиялық өзгерістер мен енгізілген инновациялар өмір бойы жаңа дағдыларды үйренуді талап ететінін қозғады. «2025 жылға дейін Қазақстанның еңбек нарығына 2 миллиондай жас азамат келіп қосылады. Орта және жоғары білімді мамандарға сұраныс артады. Төменгі білікті мамандар үшін жұмыс орындары азаяды», деді Қ.Тоқаев. Президент, сондай-ақ төртінші өнеркәсіптік революция біліктілікті арттыруға қатысты талаптарды күшейте түсетінін жеткізді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев еліміздің жоғары басшылығы отандық бизнеспен жүйелі диалог жүргізу үшін Ұлттық инвесторлар кеңесі тұрақты жұмыс істейтін алаң болуы тиіс екенін айтып, Үкіметке Кеңес жұмысының жаңа форматын бекіту жөнінде жарлық жобасын әзірлеуді тапсырды.
