2024 жылы мамыр айында елімізде Жасанды интеллект комитеті құрылды. Комитеттің жетекші құрамы Президенттік жастар кадрлық резервінің резервистерінен жасақталды. Шілде айында жасанды интеллектті дамытудың алдағы бес жылға арналған тұжырымдамасы қабылданған болатын.
Бұл құжат негізгі сын-қатерлерді, оларды еңсеру стратегияларын, Қазақстанның аймақтық ерекшеліктері мен әлеуетін ескере отырып, қойылған мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған нақты шараларды қамтиды.
Сондай-ақ, институционалдық ортаны дамыту аясында «Жасанды интеллект туралы» заң жобасы әзірленуде.
Инфрақұрылымды дамыту бөлігінде Президенттің тапсырмасы бойынша елде технологиялық инфрақұрылым белсенді түрде қолға алынуда. Бұдан бөлек, академиялық ұйымдардың бизнеспен әріптестігі арқылы министрліктің үйлестіруімен Қазақстандық суперкомпьютерлік кластер іске қосылды. Бұл кластер KazLLM дамыту және модель негізінде жасанды интеллект өнімдерін жасау үшін құрылған.
«ЦДИАӨМ мен ҒЖБМ қолдауымен Назарбаев Университетінің ISSAI зертханасы KazLLM моделін қазақ, ағылшын, орыс және түрік тілдерінде 148 миллиард токен негізінде оқытуды аяқтады. Бұл модель ғылыми қауымдастыққа, стартаптарға және ірі корпорацияларға қолжетімді болады. Мемлекет басшысының бастамасына сәйкес KazLLM тюрк тілдес кеңістікте табиғи тілді өңдеу технологияларын дамытуға бағытталған ірі жоба TurkLLM-нің негізіне айналады. Түркі мемлекеттері ұйымының саммитінде тиісті келісімге қол қойылды», – деп мәлімдеді министр.
Бұл жоба ұлттық жасанды интеллект инфрақұрылымын құрудағы маңызды кезең және Қазақстанның аймақтағы технологиялық көшбасшы ретіндегі мәртебесін нығайтудың дәлелі болмақ.
Сондай-ақ 2024 жылдың желтоқсан айында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Astana Hub инновациялық экожүйесіне барған болатын. Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев жасанды интеллект негізіндегі жобаларды көрсетті.
Президент экономикада цифрландыруды жалғастырып, жасанды интеллект технологияларын кеңінен қолдануды тапсырды. Кездесуде министр Жаслан Мадиев жасанды интеллект тұжырымдамасын жүзеге асыру кезеңдері туралы баяндады.
«Біздің алдымызда интеллектуалды, креативті және озық құралдармен жабдықталған технологиялық тұрғыдан дамыған қоғам құру міндеті тұр. Біз оны болашақ қоғамын қалыптастыруға бағытталған жаңа тұжырымдама ретінде «Generative Nation» деп атаймыз. Мұндай тәжірибе қазірдің өзінде басқа елдерде сәтті қолданылуда: мысалы, Сингапурда ақылды технологияларға бағытталған «Smart Nation» немесе Израильде инновациялық кәсіпкерлікке басымдық берілген «Startup Nation».» – деп атап өтті Жаслан Мәдиев.
Министрдің айтуынша, GenNation.kz негізінде үш негізгі бағыт бар: институционалдық орта, инфрақұрылымды құру және адами капиталды дамыту.
Мемлекеттік қызметтерді трансформациялаудың басым бағыттарының бірі eGov жүйесінде жеке AI-көмекшілер құру болып табылады. Кәсіби тілде оларды AI-агенттер деп атайды. Мұндай AI-агенттер арқылы азаматтарға қайда жүгіну керектігін іздеудің немесе кезек күтудің қажеті болмайды. AI-агенттер азаматтар мен мемлекеттік қызметшілер үшін пайдалы болады, ал күнделікті процестер автоматтандырылып, қызметкерлердің күш-жігерін стратегиялық маңызды міндеттерге бағыттауға мүмкіндік береді.
Мұның бәрі қорғалған контурда кез келген мемлекеттік орган үшін AI-шешімдерді тез жасауға арналған Ұлттық жасанды интеллект платформасын құруға негіз болды. Бұдан басқа, экономика салаларында жасанды интеллектті қолдану бойынша жобалар іске қосылды.
Бұл бағдарламалар мемлекеттік органдар мен жеке сектор кәсіпорындары үшін AI-шешімдерді қабылдау процесін жеңілдететін және жеделдететін бірыңғай әдіснаманы қалыптастырады және Generative Nation тұжырымдамасын дамытуға ықпал етеді.
AI-индустриясына тұрақты кадрлар ағынын қамтамасыз ету үшін министрлік AI-қозғалысты іске қосты. Оның аясында 5 жыл ішінде 1 миллион адамды оқыту жоспарлануда. Орта және жоғары сынып оқушылары үшін TUMO және Tomorrow School базасында ойын әдістерін қолдана отырып, бағдарламалау мен жасанды интеллектке бағытталған білім беру бағдарламаларын кеңейту ұсынылады.
Нәтижесінде жыл сайын 100 мың оқушы математика, бағдарламалау бойынша білімдерін жетілдіріп, креативті технологияларды үйреніп, сыни ойлау қабілеттерін дамыта алады.
Бұл Tomorrow School-да келесі кезеңде оқуға қажетті таланттардың сыни массасын құруға мүмкіндік береді. Мемлекеттік қызметшілердің деректерге негізделген шешімдер қабылдау құзыреттілігін арттыру үшін жасанды интеллект бойынша міндетті негізгі курсты енгізу ұсынылады. Корпоративтік сектор үшін жетекші IT жоғары оқу орындары базасында біліктілікті арттыру орталықтарын құру жоспарлануда. Бұл жобалар пилоттық режимде сәтті сыналған және 2025 жылдан бастап ел бойынша кең көлемде енгізу жоспарлануда.
Әр түрлі кезеңдегі AI-стартаптарды қолдау үшін Astana Hub инкубациялық және акселерациялық бағдарламалар, мысалы, AI’preneurs, Google компаниясының Silk Way акселераторы, Draper University-дің Hero Training және басқа да жобаларды жүзеге асыруда. Astana Hub BigTech компаниялары үшін тартымды алаңға айналды, олардың кеңселері ынтымақтастық үшін ашылуда.
AI-қозғалысының негізгі кезеңі – Президенттің тапсырмасымен құрылып жатқан Халықаралық жасанды интеллект орталығы – alem.ai болады.
Alem.ai – үздік ақыл-ойлар мен озық технологиялар қоғам игілігі үшін жұмыс істейтін, адамның әлеуетін ашуға, экономиканың негізгі салаларын дамытуға және жасанды интеллектті өмірдің түрлі салаларына енгізуге көмектесетін платформаға айналады.
Alem.ai Қазақстанның жасанды интеллект саласындағы әлемдік картада орнын нығайтып қана қоймай, елдің трансформациясының символы болмақ.
Осылайша, институционалдық ортаны қалыптастыру, инфрақұрылымды дамыту және адами капиталды дамыту «Generative Nation» жаңа тұжырымдамасын іске асырудың негізі болады.
Сондай-ақ жақында Астанада Халықаралық жасанды интеллект орталығы ашылады. Халықаралық жасанды интеллект орталығының мақсаты – Қазақстанды жасанды интеллектке бағытталған мемлекетке айналдырып, қоғамдық және экономикалық өмірдің барлық салаларында жасанды интеллект технологияларын дамыту мен инновацияларды ілгерілету. Аlem.ai орталығы ғылым, өнеркәсіп, шығармашылық индустриялар мен мемлекеттік қызметтер сияқты негізгі салаларда технологияларды дамытуға бағытталған. Сондай-ақ орталық инвестиция тарту және стартаптарды қолдау үшін жасанды интеллект экожүйесін құруға ықпал етеді.
Орталықтың құрылуы Қазақстанның жасанды интеллект шешімдерінің экспортын 2029 жылға қарай 5 млрд долларға дейін арттыруға, жасанды интеллекттің дамуы есебінен технологиялық және экономикалық өсудің жаңа толқынын қамтамасыз етуге және Астананы Орталық Азиядағы жасанды интеллект технологияларының жетекші орталығына айналдыруға мүмкіндік береді.
Жобаның аясында жыл сайын түрлі салалардан шамамен 10 000 талантты тарту, кемінде 1000 жасанды интеллект маманын даярлау, шамамен 100 жасанды интеллект стартапын іске қосу және жасанды интеллект саласында 10 ғылыми зерттеу жүргізу жоспарланған.
Орталықтың бірінші қабатында жасанды интеллект саласындағы жетістіктерге арналған форумдар мен ашық дәрістер өткізуге арналған қоғамдық кеңістік және AI мұражай орналасады. Бұл кеңістік әзірлеушілер, студенттер, ғалымдар және түрлі сала сарапшылары арасында білім алмасуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, мұнда жасанды интеллект саласындағы бос жұмыс орындарының жәрмеңкелері, стартаптарға арналған хакатондар мен байқаулар тұрақты түрде өткізіліп, инвесторлар мен серіктестерді тарту арқылы одан әрі дамыту жүзеге асырылады.
Екінші және үшінші қабаттар TUMO School мектебіне арналған. Бұл мектеп 9–12 сынып оқушыларына бағытталған және Астанадағы 42 000-нан астам оқушы бағдарламалау, робототехника және басқа да шығармашылық технологиялар бойынша инновациялық ойлауды дамыту және IT саласында табысты мансапқа дайындық бағдарламаларына қатыса алады. Екінші қабатта 206 орынға арналған оқу және сабақ өткізу орындары, ал үшінші қабатта тағы 348 орын қосылады. Ғимаратта топтық сабақтарға, конференция залдарына және практикалық жобаларды жүзеге асыруға арналған зертханалар қарастырылған.
Төртінші және бесінші қабаттарда Tomorrow School мектебінің студенттері оқиды. Tomorrow School – бұл Қазақстандағы алғашқы жасанды интеллект бойынша peer-to-peer (тең-теңімен оқыту) мектебі, оны 2024 жылдың қазан айында Astana Hub технопаркі іске қосты. Бұл мектеп 01 Edu платформасында эксклюзивті түрде жұмыс істейді және бағдарламалау бойынша алдын ала білімді қажет етпей, жасанды интеллект саласында тегін білім алуға бірегей мүмкіндік ұсынады. Алғашқы және екінші лекке 5 000-нан астам өтініш түсті. Бірінші лек аясында 120 адам «бассейннен» өтті, оның ішінде тек 30%-ы негізгі оқуға қабылданды. Екінші лекте 190 студент оқуда. Орталық аясында одан да көп студенттерді жасанды интеллект дағдыларына үйрету жоспарланған.
Алтыншы қабатта жасанды интеллект кампусы – стартаптарды акселерациялау қарастырылған. Мұнда инновацияларды қолдау, алдыңғы қатарлы технологияларды дамыту және тұрақты кәсіпкерлік экожүйесін құру арқылы жылына жаңа жасанды интеллект стартаптарын іске қосу жоспарланған.
Бүгінгі таңда Astana Hub экожүйесінде 1 500-ден астам қатысушы, оның ішінде жасанды интеллект технологиясымен жұмыс істейтін 150 стартап тіркелген. Технопаркта AI’Preneurs арнайы акселерациялық бағдарламасы іске қосылды, ол түрлі салалардағы үздік мамандарды стартап командаларын құру және инновациялық жасанды интеллект шешімдерін әзірлеу үшін біріктіреді. Бағдарлама төрт айға созылатын интенсивті процесс ретінде ұйымдастырылған, оның барысында қатысушылар команда құрудан бастап идеяларды генерациялауға, стартап құруға және нарыққа шығаруға дейінгі барлық кезеңдерді өтеді. Бірінші лек аясында 250 өтініш түсіп, 50 дарынды маман – әзірлеушілер, инженерлер, менеджерлер және кәсіпкерлер таңдалды. Қатысушылар 21 жасанды интеллект стартапын құрды, оның ішінде 9 жоба сәтті акселерациядан өтті, ал ең үздік 7 команда Seed Money бағдарламасы аясында қаржыландырылды.
Жетінші қабатта ғылыми-зерттеу зертханалары орналасады, онда жасанды интеллект саласындағы түрлі зерттеу жобалары арқылы инновацияларды дамыту және ілгерілету бойынша жұмыстар жүргізіледі. Сегізінші қабатта мемлекеттік процестерді талдау және басқару үшін GovTech шешімдері мен ситуациялық орталық қарастырылған.
Орталық 2025 жылы ашылып, жалпы ауданы 20 000 м² болады және ол ЭКСПО-ның қолданыстағы экожүйесіне интеграцияланады. Бұл орталық Қазақстандағы жасанды интеллект индустриясының дамуына қолдау көрсететін, зерттеулерді, жасанды интеллект өнімдерін әзірлеуді және инвестициялар тартуды қамтамасыз ететін маңызды элементке айналады.
