Бүгінде Түркістан облысында цифрландыру жұмыстарын жандандыру бағытында «Digital Turkistan» тұжырымдамасы іске асырылған. Одан бөлек, 2023-2027 жылдар арасында облыста сапалы интернетпен қамту деңгейі 99,8% жетеді деп жоспарланған. Түркістан облысы бойынша 3G стандартын қолданатын 437 елдімекеннің базалық станцияларын 2023-2029 жылдар аралығында 4G стандартына модернизациялау жоспарланған. Осы бағытта ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың “цифрландыру” жаңа мүмкіндікке жол ашады деп пайымдайтынын еске саламыз.
Президенттің тұжырымдауынша, жасанды интеллект, блокчейн, Интернет заттар және Үлкен деректер секілді жаңа тұжырымдар мен технологияларды кең көлемде енгізу ауыл шаруашылығынан бастап қаржы саласына дейін барлық саладағы ойын ережесінің өзгеруіне алып келеді. Цифрландыру тұтас елдер мен өңірлердің бәсекеге қабілеттілігін анықтаушы факторға айналды. 2025 жылға қарай әлемдегі цифрлық нарық 50 пайызға артып, 6,8 триллион долларға жетеді деп болжанып отыр. Болжам бойынша 10 жылда әлемдегі тауар өндірісі мен көрсетілетін қызметтердің 70 пайызында цифрлық технологиялар қолданылады.
Президенттің пайымынша, түпкі мақсат — цифрлық өсімге бағдарланған креативті қоғам қалыптастыру.
“Біздің адамдар жаңа идеяларды қабылдауға, жаңаша ойлау мен жаңа нәрсе ойлап табуға бейімделуі керек. Геосаяси шиеленіс пен протекционизмнің белең алуы әлемдік экономиканы өзгертіп жатыр. Бұл экономиканы баяулатып қана қоймай, жаһандық өсім мен тұрақтылыққа кедергі келтіруде. Алайда кез келген дағдарыс жаңа мүмкіндікке жол ашатынын уақыт көрсетті. Орасан зор технологиялық серпін беретін «цифрландыру» осындай мүмкіндіктің бірі деп санаймыз”, — деп сөзін түйіндеді Президент.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық жобалар тізбесін бекіту туралы Жарлыққа қол қойған еді. Оның негізінде 10 нақты Ұлттық жоба анықталды. Соның бірі – 2021-2025 жылдарға арналған «Цифрландыру, ғылым және инновациялар есебінен технологиялық серпіліс» ұлттық жобасы.
Аталған жоба цифрлық трансформация арқылы тиімді мемлекеттік басқаруды және елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының ғылыми үлесін арттыруға бағытталған. Осы орайда, ұлттық жобаның нақты мақсат-міндеттері, цифрлық трансформация және ғылымды дамыту шаралары туралы Қазақпарат сарапшысының материалынан оқи аласыз. Жобаның негізгі мақсаты – елімізді заманауи мемлекетке айналдыру, цифрлық трансформация арқылы тиімді мемлекеттік басқаруды, сенімді деректер негізінде шешімдер қабылдауды, цифрлық дәуірде инфрақұрылымды тиімді және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету, сондай-ақ елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына ғылымның үлесін арттыру.
Жалпы, ұлттық жоба 2 блоктан тұрады:
– цифрлық трансформация;
– ғылымды дамыту.
Цифрлық қоғам — адамдардың өмір жағдайына, олардың біліміне жəне жұмысына, сонымен қатар мемлекет, бизнес жəне қоғам арақатынасына ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы шешуші əсер ететін, қоғам өмірінің барлық салаларында білім мен ақпараттық доминантты рөлімен ерекшеленетін өркениет дамуының заманауи кезеңі. Мəдениеттің жаңа түрін қалыптастыру үрдісі қазіргі заманғы университетте білім беру процесін ұйымдастыру тəсілін жаңартуға негізделуі тиіс. Болашақ маманның цифрлық мəдениетін жалпы гуманистік құндылықтарға, цифрлық құзыреттіліктің болуына, цифрлық шынайылыққа оңтайлы бағдарлану технологияларын меңгеруге жəне ақпараттық кеңістіктегі нəтижелі қарым-қатынасқа қайшы келмейтін цифрландыру құндылықтары ретінде анықтау ұсынылған. Мақалада адам өмірінің барлық салаларын цифрландыру жағдайына талдау жасалып, цифрлық мəдениетке көшудің сипаттамалары мен ерекшеліктері сипатталған. «Цифрлық мəдениет» тұжырымдамасын қараудың негізгі деңгейлері ұсынылып, «болашақ маманның цифрлық мəдениеті» түсінігі түсіндірілген. Педагогикалық аспектілердегі зерттеулер жəне зерттелген мəдениеттің негізгі бағыттары айқындалған. ҚР цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібінің бірінші вице-министрі Қаныш Төлеушин Стэнфордтың халықаралық қауіпсіздік және ынтымақтастық орталығының штаттан тыс қызметкері Dr. Micheal Hsieh-мен жасанды интеллект бойынша тәжірибе алмасу мәселесі бойынша кездесу өткізді. Іс-шараға Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева, ведомство қызметкерлері және басқа да мүдделі тұлғалар қатысты.
Тараптар жасанды интеллектті дамыту перспективаларын, ЖИ пайдалану кезіндегі контент қауіпсіздігі мәселелерін, түрлі елдердегі заңнамалық реттеу мен тілдік үлгілерді пайдалану мәселелерін талқылады.
Dr.Micheal Hsieh АҚШ технологиялық индустриясында жиырма жылдан астам тәжірибесі бар. Ол түрлі елдерде ИИ қолдану тәжірибесімен бөлісіп, іс-шара спикерлерінің сұрақтарына жауап берді. Сарапшының айтуынша, алдын ала бағалау бойынша 2026 жылға қарай ЖИ-нің жаһандық экономикадағы жалпы үлесі шамамен 900 млрд АҚШ долларын құрайды, ал 2030 жылға қарай бұл көрсеткіш 15 трлн АҚШ долларына дейін өседі.
Сарапшының айтуынша, егер ЖИ-ді келесі өнеркәсіптік революцияның негізгі бағыттарының бірі ретінде қарастыратын болсақ, онда бұл саяси реттеу арқылы шешуге болатын сын-қатерлерге де әкелетінін мойындау қажет. Кездесу қорытындысы бойынша ҚР цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі бірінші вице-министрі Қаныш Төлеушин Dr.Micheal Hsieh-ке соңғы технологиялық жетістіктерді талқылау және ЖИ дамыту перспективалары жайында білім алу және тәжірибе алмасу мүмкіндігі үшін алғыс білдірді.
Цифрлық трансформация блогы – 6 бағыттан тұрады. Нақтырақ айтсақ, «Қызметтерді 5 минут ішінде көрсету», «АТ (ақпараттық технология) саласының дамуы», «Халық үніне құлақ асатын және тиімді мемлекет», «Жайлы өмір сүруге арналған цифрлық құралдар», «Технологиялық және инновациялық бизнесті дамыту» және «Сапалы интернет және ақпараттық қауіпсіздік». Ал, ғылымды дамыту блогы – 4 бағыттан тұрады. Олар «Ғылымның кадрлық әлеуетін нығайту – басты назарда ғалым», «Ғылыми экожүйенің бәсекеге қабілеттілігін арттыру», «Елдің дамуына ғылымның үлесін арттыру: ғылым-өндіріс-бизнес» «Ғылымды әкімшілендіруді жетілдіру» бағыттары. Сонымен қоса, ол биыл «Азаматтың «цифрлық әлеуметтік әмиянын енгізу» іс-шарасы аяқталатынын атап өтті. Сондай-ақ, вице-министр инфрақұрылым ретінде ҚР Ұлттық банктің төлем жүйесі – «Жедел төлемдер жүйесі» арқылы іске асатынын атап өтті. Нәтижесінде, «әлеуметтік әмиянды» банк инфрақұрылымымен өзара іс-қимыл жасай отырып енгізу – халыққа әлеуметтік қолдау құралдарын жетілдіруге және белсенді есепке алу мүмкіндігін қамтамасыз етуге, бизнес үшін транзакциялық шығындарды азайтуға және қолма-қол ақшасыз төлемдер үлесін ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Адамзат қауымы жыл санап емес, ай санап, тіпті апта мен күн санап цифрландыру заманының сиқырлы әлеміне еніп барады. Цифрландыру технологиялары дегеніміз – бұл бұрын-сонды адамзат бастан кешпеген ғажайып әлемнің жаңа құралдары. Қазіргі күні бұл технологиялар жасақталу үстінде. Олар қазірдің өзінде біз тамсанып айта беретін ақпараттық технологиялардың өзін жолда қалдыра бастады. Бір өкініштісі, қазіргі технологиялық трендтер үдерісін қуып жетудің өзі мүмкін емес. Бұл біздің Қазақстанға емес, бүкіл әлем елдеріне қиындық келтіруде. Бірақ, солай болса да, әлемде жаңа пайда болған технологияларды игеруге ұмтылмай отырған ел жоқ деуге болады. Басты қатердің өзі осында тұр. Өйткені бүкіл әлем болып жаңа технологиялары игерудің марафонына қосылды. Марафонға қосылған екенсіз, енді тұрып қалу жоқ. Тұрып қалсаңыз ескі әлемнің аясында қалып кетесіз. Елдер арасындағы дамудың арақатынасы осылайша алшақтай түседі. Мұны Елбасымыз жастармен кездесуінде жиі айтуда.
Қазір Қазақстан Үкіметінің ақпараттық технологияларды игеруді барынша жылдамдатуға ұмтылып отырғандығын байқауға болады. Өкінішке қарай, жаңа заманның ақпараттық технологияларын таратушы – кең жолақты интернет желілері ауылдарымыздың бәріне бірдей жеткен жоқ. Осы олқылық таяу уақыттың ішінде еңсерілмек. Бұл бізге не үшін қажет? Бүкіл ел болып цифрландыру заманына қарай өту үшін қажет. Қазіргі ақпараттық технологиялар дегеніміз – цифрлы сана мен технологияларға қол жеткізудің басты алғышарты. Алдымызда болатын міне, осындай заман өзгерістеріне біздің елді дайындықсыз отыр деп айта алмаймыз. Қазақстан қазірдің өзінде ақпараттық технологияларды енгізу, компьютерлік қамтамасыз ету, интернетке қосылу, «Электронды» үкімет жұмыстарын ұйымдастыру көрсеткіші бойынша ТМД кеңістігінде алдыңғы қатарда келеді.
Қысқасын айтқанда, цифрландырудың сиқырлы әлеміне ену жөніндегі Қазақстанның қазіргі ынта-жігері және ұмтылысы көптеген бағалаулар бойынша жаман емес. Дегенмен қол жеткенге тоқмейілсудің ешбір реті жоқ. Керісінше, үдерісті одан әрі үдете түсу қажет. Бәсекелестік болмаса, біз артта қаламыз және алда келе жатқан мемлекеттердің шаңын жұтатын боламыз. Пайданың, өнімділіктің және капиталдандырудың күрт артуы – мәселе осында. Цифрлы экономика осыны береді. Демек, тәуелсіз еліміз болып, Үкіметіміз болып, алға қарай талпынған жастарымыз болып, заманның қайда, қалай бет алғандығын ұқтық, осы жолда басты бәйгеге тіктік. Өйткені стратегиялық мақсаттарды жүзеге асыру тұрғысынан алғанда әлемде бейбіт және бәсекелестік жағдайда дамудың бұдан ауқымды басқадай басты бағыты да жоқ. Халықтар мен елдер және олардың дәстүрі әртүрлі болғанымен, прогрестің бағыты – біреу және ол айқындалып отыр. Цифрландыру қазіргі әлеуметтік-экономикалық салалардың барлығына ортақ. Демек алдағы бес-он жылдың ішінде әлемнің барлық елдері осы жолға түсетін болады.
