Түркістан облысының тұрғындарының назарына Электронды үкіметтің – ақпараттық технологиялар көмегімен ішінара келісушілікті қамтамасыз ететін, мемлекет пен азаматтар арасындағы, сондай-ақ мемлекеттік органдардың өзара әрекеттестігінің бірыңғай механизмі жөнінде ақпараттарды ұсынамыз. Мемлекеттік органдарға кезекті қысқартып, анықтама, куәлік, рұқсат құжаттарын және тағы басқаларын алуды жеңілдетуге әрі жылдамдатуға мүмкіндік берген де – осы механизм екенін түсіндіреміз. Жалпы электронды үкімет цифрландырудың маңызды бөлшегі саналады. Цифрландыру – жаһандық үрдіс. Бұл үрдістен бәсекеге қабілетті экономиканы дамытуды және халқының тұрмыс сапасын жақсартуды ойлаған мемлекеттердің ешбірі бас тартпайды. Қазақстан да осы елдердің қатарында. Сондықтан Мемлекет басшысы елімізде «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасын енгізді. Аталмыш бағдарлама цифрлық технологияларды қолдану арқылы халықтың өмір сапасын арттыруға жол ашады. Елімізде «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы 2018-2022 жылдар аралығында іске асырылды. Бағдарламаның басты мақсаты – қазақстандықтардың өмір сапасын арттыру, әрі ұлттық экономиканы цифрландыру. Құжатты жүзеге асыру шеңберінде интернет қолданушылардың санын 80 пайызға дейін арттыру, тұрғындардың 95 пайызын цифрлық xабар таратумен қамту, азаматтардың цифрлық сауаттылығын 80 пайызға дейін арттыру көзделуде. Жоба негізгі 4 бағыт бойынша жүзеге асатын болады.
Қазақстанда ақпараттық технологияларды мемлекеттік секторға енгізу шаралары осыдан 10 жыл бұрын сәтті басталғанын айта кету қажет. Дәл осы жердегі бұлтартпас мысал, ол – eGov немесе Қазақстанның электронды Үкіметі. Оңтүстік Корея үлгісінде жасалған осы жүйе көмегімен жүздеген операцияларды ешқайда бармай-ақ компьютер алдында отырып жүргізе аласыз. Мұндай жобаның ТМД елдерінде бірен-саран екенін еске салу еш артық болмас. Құжат рәсімдеу, түрлі анықтамалар алу, коммуналдық қызмет түрлерінің ақысын, салықты, айыппұлды, сақтандыруды және өзге де қызмет түрлерін үйде отырып төлеуге кез келген азаматтың мүмкіндігі бар. Ал «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында бұл жүйенің жұмысы одан әрі жетілдірілмек. Қазіргі кезде азаматтар анықтаманың бәрін электронды жүйе арқылы алады. Ал «ашық диалог» арқылы министрлерге сұрақ қойып, сан алуан мәселелерді талқылайды. Мұның барлығы мемлекеттік басқарудың біртіндеп цифрлық теxнологияларға ауысып жатқанын көрсетеді. Осындай игі шаралар ары қарай да жалғаса береді. Ендігі кезекте аймақтарда ақпараттық теxнологияларды кеңінен дамыту қажет. Соның арқасында жергілікті өзін-өзі басқару жүйелерінің жұмысын басқаруға ғана емес, ауыл-аймақта атқарылып жатқан шаруаларды да бақылауға болады. Бүгінде «электронды үкімет» қызметтері қазақстандықтардың барлық өмір сүру қадамында – дүниеге келгеннен бастап зейнеткерлікке шығуына дейін бірге жүреді. «egov.kz»-те баланың туылғанын тіркеуге және куәлік алуға, балабақшаға кезекке тұруға, ЖОО-на құжаттар тапсыруға, некеге тұруға, медициналық ұйымын таңдауға болады, мұнда тегін көмек көрсету көлемін алу мүмкін. Қазіргі кезде «egov.kz» арқылы салықты, мемлекеттік баж-ды, жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін айппұлды, телефон байланысын төлеуге болады. Осылайша, мемлекеттік басқару жүйесін цифрландырудың көзі – «электронды үкімет» арқылы жүзеге аса бастады.
Бірінші бағыт – ауыл-аймақты кеңжолақты интернетпен қамтамасыз етіп, Қазақстанның транзиттік әлеуетін арттыру. Екінші бағыт – экономиканың салаларына (көлік және логистика, денсаулық сақтау, білім беру, ауыл шаруашылығы және электронды сауда) цифрлық технологияны енгізу. Үшіншісі – мемлекеттік органдар жұмысының сапасын арттыру және төртінші бағыт – IT-мамандарды даярлау.
Бүгінде “Цифрлық Қазақстан” бағдарламасы көлік және логистика, денсаулық сақтау, білім беру, ауыл шаруашылығы салаларын цифрландыруға және электронды сауданы дамытуға мән береді. Цифрландыру – жаһандық үрдіс. Бұл үрдістен бәсекеге қабілетті экономиканы дамытуды және халқының тұрмыс сапасын жақсартуды ойлаған мемлекеттердің ешбірі бас тартпайды. Қазақстан да осы елдердің қатарында. Шын мәнінде, елімізде денсаулық сақтаудың бірыңғай ақпараттық жүйесін әзірлеу осыдан 13 жыл бұрын басталған. Нәтижесінде, бүгінгі таңда стационарда жататын науқастардың электронды тіркелімі, емдеуге жатқызу порталы және емханаға бекітілетін халықтың тіркелімін әзірлеу жұмыстары жолға қойылды. Медицина саласын цифрландыру дәрігерлер мен пациенттердің уақытын үнемдеуге мүмкіндік береді. Электронды қызметтің нәтижесінде пациенттер зертханалық талдаулардың қорытындысын алу үшін емханаларға қазіргідей жиі бармайтын болады. Дәрігердің қабылдауына жазылу, дәрігерді үйге шақыру секілді қызметтерді электронды түрде жасай алады. Бүгінгі таңда өңірлерде медициналық ақпараттық жүйелерді енгізу бойынша қарқынды жұмыстар жүргізілуде. Қазірдің өзінде аймақтарда жекелеген медициналық мекемелердің біразы цифрлық жүйеге өтіп үлгерді. Атап айтқанда, денсаулық сақтау ұйымдарын компьютерлік техникалармен жабдықтау, олардың интернет желісіне қолжетімділігін қамтамасыз ету бағытында оң динамика байқалады. Сондықтан Мемлекет басшысы елімізде «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасын енгізді. Аталмыш бағдарлама цифрлық технологияларды қолдану арқылы халықтың өмір сапасын арттыруға жол ашады.Цифрландырудың арқасында міндеттерді қою және олардың орындалу сапасын бағалау процесі автоматтандырылған, ашық, орталықтандырылған, тиімді болады және ең бастысы – оның нәтижесі жинақталған құрылымдық ақпарат болады. Цифрлық технологиялардың таралуы көптеген салалардың жаңа келбетіне әкелді, өнімділікті арттыруға, өмір сапасын жақсартуға жағдай жасады. Сандық трансформация косметикалық жақсартуларға байланысты емес, Бұл бизнес-процестердің түбегейлі өзгеруі.
Қазақстан қаржы саласының цифрлық күн тәртібін дамытудың көп бөлігінде алдыңғы қатарда келе жатыр. Цифрлық қызметтердің арқасында біз елде қолма-қол ақшасыз төлемдердің айтарлықтай өскенін байқаймыз. 5 жыл ішінде халықтың қолма-қол ақшасыз төлемдерінің көлемі 26 есеге, ал интернет пен мобильді қызметтер арқылы төлемдердің үлесі рекордтық көрсеткішке жетіп, 22%-дан 83%-ға дейін өсті. Қаржы нарығының бірдей қолжетімді цифрлық инфрақұрылымын дамыту Ұлттық банк қызметінің басым бағыттарының бірі. Бұл инфрақұрылым Ұлттық төлем жүйесі мен цифрлық биометриялық сәйкестендіру платформасын қамтиды. Жетілдірілген аналитиканы қолданудың жаңа мүмкіндіктерін ашатын және нарық қатысушылары үшін реттеу талаптарына сәйкестікті жеңілдететін бірыңғай қаржы нарығының бизнес деректері Платформасын құру мәселесі талқылануда.
Бұл ретте тұтынушы өз деректеріне қол жеткізуді толық бақылауы және оның қауіпсіздігіне сенімді болуы керек. Ұлттық Банк басқа реттеушілермен бірлесіп, мәліметтермен, оның ішінде мемлекеттік дерекқорлардағы деректермен алмасу және сақтау үшін құқықтық база мен тиісті инфрақұрылымды құрады. Open API стандарттары мен Open Banking инфрақұрылымын дамыту бойынша жұмыс жалғасады. Қазақстан инновацияда, цифрландыруда және финтех өнімдерін жасауда бұрын-соңды болмаған серпіліс жасады, олар бүгін, дәл қазір қазақстандықтардың өмірін жақсартуда.
Өзгерістердің серпінін жіберіп алмау және қаржы саласын одан әрі цифрландыруды қолдау маңызды. Қаржы нарығының бірдей қолжетімді цифрлық инфрақұрылымын дамыту Ұлттық банк қызметінің басым бағыттарының бірі. Бұл инфрақұрылым Ұлттық төлем жүйесі мен цифрлық биометриялық сәйкестендіру платформасын қамтиды. Жетілдірілген аналитиканы қолданудың жаңа мүмкіндіктерін ашатын және нарық қатысушылары үшін реттеу талаптарына сәйкестікті жеңілдететін бірыңғай қаржы нарығының бизнес деректері Платформасын құру мәселесі талқылануда.
Бұл ретте тұтынушы өз деректеріне қол жеткізуді толық бақылауы және оның қауіпсіздігіне сенімді болуы керек. Ұлттық Банк басқа реттеушілермен бірлесіп, мәліметтермен, оның ішінде мемлекеттік дерекқорлардағы деректермен алмасу және сақтау үшін құқықтық база мен тиісті инфрақұрылымды құрады. Open API стандарттары мен Open Banking инфрақұрылымын дамыту бойынша жұмыс жалғасады.
Қазақстан инновацияда, цифрландыруда және финтех өнімдерін жасауда бұрын-соңды болмаған серпіліс жасады, олар бүгін, дәл қазір қазақстандықтардың өмірін жақсартуда, – деді қазақстандық Kaspi.kz финтех компаниясының басшысы Михаил Ломтадзе, – бұл инновациялардың драйвері тек Қазақстанда ғана емес, әлемдік деңгейде көпшілікке үлгі Kaspi.kz болып отыр. Kaspi.kz капитализациясы бойынша әлемдегі ірі финтех компанияның бірі және бұл компания барлық әзірлемелерін Қазақстанда жасайды.
Kaspi.kz-тің өткен жылғы сәтті IPO-сы жалпы елдің инвестициялық тартымдылығын арттырды. Бірқатар беделді әлемдік инвестициялық қорлар, соның ішінде бұрын-соңды Қазақстанға инвестиция салмаған америкалық қорлар бүгінде Kaspi.kz инвесторлары болып табылады.
Осыдан бірнеше жыл бұрын Қазақстанда мұндай финтех индустриясы болады деп ешкім елестете де алмады. Ал қазір компаниялардың барлығы немесе банктер цифрлық инновациямен айналысады. Бұл барлығы үшін басымдыққа айналды.
