Елімізде «Alem.AI» жасанды интеллект ұлттық орталығын құру бастамасы қолға алынды. Бұл – еліміздегі цифрлық экономиканы дамытудағы маңызды қадам. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2024 жылғы 2 қыркүйектегі Жолдауында аталған бастаманың стратегиялық маңызын атап өтіп, Үкіметке нақты тапсырмалар берген еді. Бұл жайында “Егемен Қазақстан” газеті жазды.
Мемлекет басшысының айтуынша, жасанды интеллект елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына серпін беріп, оны жаңа деңгейге көтеруге тиіс. Осы тапсырма аясында Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев орталықтың тұжырымдамасын таныстырды.
Жаңа орталық «ЭКСПО» кешенінде орналасады. Жалпы ауданы 20 мың шаршы метрді құрайды. Мұнда ғылыми зерттеулер жүргізіліп, инновациялық жобалар әзірленеді. Орталық бірнеше қабаттан тұрады, әр қабаттың өз мақсаты бар. Президент «Ana tili» газетіне берген сұхбатында: «Бұл орталық инвестиция тартатын, әлемдік тәжірибені және инновацияларды енгізетін орынға айналуы керек», деп ерекше атап өтті.
Орталықтың тұжырымдамасына сәйкес бірінші қабатта форумдар мен дәрістер өткізуге арналған қоғамдық кеңістік пен «AI» мұражайы болады. Мұнда әзірлеушілер, студенттер және сарапшылар білім алмасып, пікір таластырады. Сондай-ақ стартаптарға арналған хакатондар, байқаулар мен бос жұмыс орындарының жәрмеңкелері ұйымдастырылады.
Жасанды интеллект ұлттық орталығы халықаралық ұйымдармен серіктестік орнатуды көздеп отыр. Орталықта «Playrix», «TikTok», «Google», «EPAM» сияқты ірі компаниялардың кеңселері орналаспақ. Бұл қадам халықаралық нарыққа шығуға әрі жасанды интеллект жобаларын әлемдік деңгейде танытуға мүмкіндік береді. Айта кетейік, «Astana Hub» пен «Tumo Ventures» арасында серіктестік меморандумы жасалып та қойған. Соның арқасында «TUMO» мектебінің құрылуына және білім беру бағдарламаларының іске асуына жол ашылды. Орталықтың екінші, үшінші қабаттары дәл осы «TUMO School» мектебіне арналады. Бұл мектеп 9-12 сынып оқушыларына бағдарламалау, роботтехника, шығармашылық технологиялар бойынша білім береді. Бір сөзбен айтқанда, оған елордадағы 42 000-нан астам оқушыны қамту көзделген. Екінші қабатта 206 орындық оқу кеңістігі мен зертханалар бар, ал үшінші қабатта қосымша 348 орын қарастырылған.
Төртінші, бесінші қабаттарда «Tomorrow School» мектебі жұмыс істейді. Бұл – еліміздегі алғашқы» peer-to-peer» оқыту форматындағы мектеп. Былтыр қазан айында «Astana Hub» технопаркі ашқан бұл мектеп «01Edu» платформасында жұмыс істейді. Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің мәліметінше, алғашқы лекке 5 000-нан астам өтініш түсіп, 120 студент оқуға қабылданған. Қазір екінші лекте 190 студент оқып жатыр.
Алтыншы қабат стартаптарды қолдау мен дамыту алаңы. Мұнда жыл сайын жаңа жасанды интеллект стартаптарын іске қосу жоспарланған. Қазіргі таңда «Astana Hub» экожүйесінде 1 500-ден астам қатысушы бар, олардың 150-і жасанды интеллект жобаларымен айналысады. «AI’Preneurs» акселерациялық бағдарламасы стартаптарды идея табудан бастап, нарыққа шығаруға дейін дайындайды. Алғашқы лекке 250 өтініш түсіп, 50 маман іріктелген. Олар 21 стартап дайындаған. Оның 9-ы сәтті іске асып, 7 жоба қаржылай қолдауға ие болды.
Жетінші қабат ғылыми зертханаларға арналған. Мұнда жасанды интеллект бойынша тәжірибелік зерттеулер жүргізіледі. Сегізінші қабат мемлекеттік басқаруды жетілдіруге арналған «GovTech» шешімдері мен ситуациялық орталықты қамтиды. Бұл бөлім мемлекеттік басқару үдерістерін оңтайландыруға бағытталған жобаларды жүзеге асыру алаңы ретінде жұмыс істейді.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «Ana tili» газетіне берген сұхбатында: «Таяу жылдарда жасанды интеллект өте қарқынды дамып, жұрттың өмір туралы ұғымын, тіпті тұрмыс-тіршілігін де түбегейлі өзгертетінін ескерген жөн. Милы машиналар, яғни интеллектісі жағынан адамды он орайтын роботтар пайда болатын күн алыс емес. Оның үстіне бұл роботтар эмпатияға, яғни сезіну және эмоция білдіру сияқты адамға тән қасиеттерге ие болады», деп атап өтті. Сондықтан ЖИ саласында білім беруді дамыту бүгінгі күннің қажеттілігіне айналып отыр. Орталықта ашылатын екі инновациялық мектеп осы мүддеге жұмыс істейтін болады. «TUMO School» оқушыларға анимация, программалау, роботтехника сияқты 15 бағыт бойынша білім алуға жағдай жасаса, «Tomorrow School» «IT», жасанды интеллект салаларында жоғары білікті мамандарды даярлауға бағытталады.
Жасанды интеллект ұлттық орталығының негізгі мақсаты – еліміздің ғылыми әлеуетін күшейтіп, халықаралық аренада беделін арттыру, сондай-ақ отандық «IT» өнімдерін шетел нарығына шығару.
«IUTH» университетінің оқытушысы, PhD Нұржан Мұхтарұлының пікірінше, бұл бастама уақтылы қолға алынған. «Жасанды интеллект – төртінші индустриялық революцияның өзегі. Ол күнделікті өмірімізге енді. Мәтін жасау, сурет пен видео өндіру сияқты жұмыстарды адамдар күндеп, апталап жасайтын болса, жасанды интеллект оны секунд ішінде жүзеге асырады. Сондықтан ұлттық деңгейде мұндай орталық ашу – уақтылы бастама. Тіпті кеш қабылданды деуге болады, өйткені дамыған елдер бұл саланы он-он бес жыл бұрын дамыта бастады. Соның арқасында қазір олар көш басында тұр. Біз тек олардың дайын өнімдерін пайдаланып отырмыз, өзіміздің өндіріс жоқтың қасы. Орталықтың басты басымдықтары ғылым мен білім саласында жасанды интеллектіні қолдану болуға тиіс. Екінші басымдық – өндірістік үдерістерді оңтайландыру. Ұзақ уақыт алатын жұмыстарды ЖИ арқылы жеңілдетіп, өнімділікті арттыруға болады. Әрине, жұмыс орындары қысқаруы мүмкін деген қауіп бар. Бірақ жасанды интеллект жаңа жұмыс түрлерін де қалыптастырады», дейді сарапшы.
2029 жылға қарай жасанды интеллект өнімдерінің экспортын 5 миллиард долларға жеткізу, жыл сайын 10 000 жаңа маман тарту, кемінде 1 000 жасанды интеллект маманын даярлау, 100 стартап жобасын іске қосу жоспарланған.
Биыл ашылатын жасанды интеллект ұлттық орталығы – еліміздің «IT»-индустриядағы беделін арттыруға, ғылыми зерттеулерді күшейтуге әрі Орталық Азиядағы жетекші технологиялық хабқа айналуға жасалған нақты қадам. Елдің цифрлық болашағы үшін бұл – уақыт талабына сай жүзеге асқан маңызды бастама.
