Елімізде 2025 жылға қарай қосымша 300 мың оқу орны ашылады. Келесі жылға ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі елдегі білім сапасын арттыру үшін бірқатар маңызды міндеттерді жүзеге асырмақ. Олардың қатарында мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын және балалардың жыл бойғы сауықтыру лагерьлерін лицензиялау жұмысы тұр. Сонымен қатар академиялық адалдықты ілгерілету және мектепке дейінгі біліммен қамту көлемін арттыруға ерекше назар аударылады. Бұл туралы республикалық “Ана тілі” басылымы жазды.
Ғылым және жоғары білім министрлігінің баспасөз қызметінің мәліметтері бойынша, елдегі білім мен ғылымды ілгерілету жұмыстары 11 айдың ішінде сәтті жүзеге асырылған. Мысалы, мектепке дейінгі білім беру саласында: 11,6 мыңнан астам ұйым 1 миллионға жуық баланы мектепке дейінгі оқытумен қамтамасыз етіп жатыр. Мұның ішінде 2–6 жас аралығындағы балалардың пайыздық көрсеткіші – 92,5%. Ата-аналарды қолдау мақсатында 4,2 мың консультациялық пункт жұмыс істейді, ал әлеуметтік тұрғыдан осал отбасыларда тәрбиеленіп жатқан 97 мың балаға тегін тамақ қарастырылған. Мектепке дейінгі білім беру мекемелерінің жұмысын қолжетімді және тиімді ету мақсатында жаңа ваучерлік қаржыландыру моделі енгізілді, ол бірнеше қалада қанатқақты режімде іске қосылды. Орта білім беру саласында қазіргі заманғы талаптар ескеріле отырып, білім беру жүйесін жетілдіруге бағытталған 2026 жылғы Мемлекеттік білім беру стандарттарының жобасы әзірленді. Бұл жобаның аясында тәрбие компоненті күшейтіледі. Тәуелсіздік, патриотизм және кәсібилік сияқты құндылықтарға жете назар аударылады. Республика мектептерінде «Біртұтас тәрбие» бағдарламасы жүзеге асырылып жатыр, ол оқушылармен және ата- аналармен идеологиялық жұмысты белсендіруге бағытталған. Сонымен қатар, әлеуметтік тұрғыдан осал топтағы отбасылардан келген балалар үшін қосымша сабақтар ұйымдастыратын «Цифрлық мұғалім» жобасы іске қосылды.
Білім сапасын арттыру мақсатында Ұлттық сапа бағалау жүйесі енгізілді, ол оқушыларды, педагогтерді, білім беру ұйымдарын және білім беру жүйесін жалпы бағалауды қамтиды. Сонымен қатар педагогикалық кадрларды даярлау және біліктілігін арттыру бойынша жаңа тәсілдер әзірленді: республикалық кадрлық резерві құрылды, бағдарламалау және жасанды интеллект бойынша қанатқақты жобалар шеңберінде оқытушыларды даярлау жұмыстары жүргізіліп жатыр.
943 мектепке әдістемелік және инфрақұрылымдық қолдау көрсетіліп, білім беру ұйымдарына кәсіби бақылау жүйесі енгізіліп жатыр. Орта білім беру саласында да колледждер арқылы жоғары сынып оқушыларына жұмысшы біліктілігін беру және ауыл мектептерін «Ауыл мектебі – сапа алаңы» жобасы арқылы қолдау жобалары іске асырылу үстінде. Білім сапасын дамытуға бағытталған шаралар нәтижесін беріп жатыр дейді министрлік. Қазақстан құрамасы 2023–2024 оқу жылында халықаралық олимпиадаларда 473 медаль ұтып алды, сондай-ақ «Үздік сынып жетекшісі» республикалық байқауы өткізілді. Бұл шаралар елде білім беру саласының әрі қарай дамуына және оның халықаралық деңгейде бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ықпал етеді.
2024 жылы техникалық және кәсіптік білім беру (ТжКБ) саласында айтарлықтай жаңалықтар жасалды: мемлекеттік тапсырыс 10 мың грантқа ұлғайтылды, 551 колледжде дуалды оқыту (теорияны өндіріспен ұштастыра оқыту технологиясы) енгізілді, оған 9 мыңнан астам кәсіпорын қатысты, бұл 91 мыңнан аса студентті қамтиды. Колледждердің материалдық-техникалық базасы нығайтылды, 8 мыңға жуық білім беру бағдарламасы әзірленді, олар кәсіби стандарттар мен WorldSkills талаптарына сәйкес келеді. Жаңа жатақханалар тұрғызылып, студенттердің шәкіртақысы 50%-ға арттырылды. Маңызды бастама ретінде WorldSkills Kazakhstan қозғалысын дамыту кеңесінің құрылуы және колледждер жанында студенттердің тәжірибелі дайындығын қамтамасыз ету үшін миникәсіпорындардың құрылуы аталды.
Инклюзивті білім беруді дамыту мақсатында «психологиялық-педагогикалық қолдау» ұғымы кеңейтіліп, үш деңгейлі қолдау моделі мен мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істеу үшін жаңа мамандықтар енгізілді. ТжКБ мамандықтары классификаторына «педагог-ассистент» біліктілігі енгізілді. Цифрландыру аясында Қазақстан білім беру инфрақұрылымын және цифрлық ресурстарды белсенді түрде дамытып келеді.
Ғылым және жоғары білім министрлігінің баспасөз қызметінің мәліметтеріне сүйенсек, еліміздегі мектептердің 89,9%-ы жоғары жылдамдықты интернетпен қамтамасыз етілген, ал 1 807 мектепте Starlink спутник жүйелері орнатылған. Bilim жаңа қызметі eGov мобильді қосымшасында іске қосылды, ол цифрлық құжаттарды алуға мүмкіндік береді, сондай-ақ «Әлеуметтік әмиян» қанатқақты жобасы іске қосылды, ол мектеп оқушыларының қатысуын есепке алу қауіпсіздігін және ашықтығын қамтамасыз етеді. Интернеттегі қауіпсіздікті арттыру мақсатында ата-аналарды «Ата-аналық бақылау» және «КиберТұмар» бағдарламаларына қосу науқандары басталды. Бұған қоса, оқу әдебиетін сатып алу үшін ыңғайлы және ашық платформа edu.bookfund.gov.kz құрылған.
Бұл шаралар Қазақстанда білім сапасын арттыруға, білім беру қызметтерінің қолжетімділігін арттыруға және студенттер мен оқушылардың дамуы үшін жағдай жасауға ықпал етеді.
2025 жылы Ғылым және жоғары білім министрлігі балаларды мектепке дейінгі даярлау сапасын арттыруға бағытталған «Біртұтас тәрбие» кешенді бағдарламасын жүзеге асыруды жоспарлап отыр. Сонымен қатар педагогтердің біліктілігін арттыруға және білім беру мекемелеріне әдістемелік қолдау көрсетуге, сапа бағалау критерийлеріне сәйкес келетін білім беру ұйымдарының санын көбейтуге және профильді білімі бар педагогтердің үлесін арттыруға күш салынатын болады. Арнайы білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмыс істеу аясында арнайы психологиялық-педагогикалық қолдау стандарттары әзірленіп, қажетті қолдауды алатын балаларды 100%-ға дейін қамту қамтамасыз етіледі.
Білім беру инфрақұрылымын модернизациялаудың маңызды элементі – 300 мың оқу орнының құрылысын және 1 300 мектептің кешенді жаңғыртылуын іске асыру жоспары. 2025 жыл, Еңбек жылына арналып, экономиканы кадрлармен қамтамасыз ету, оқу процесін жетілдіру және техникалық, кәсіптік білім беру ұйымдарын ребрендингілеу бойынша жаңа тәсілдерді енгізу мәселесі тұр. ТжКБ дамытудағы негізгі бағыттар колледждердің профильдендірілуі, көшбасшы колледждердің құрылуы, оқу бағдарламаларын жаңарту, тиімді басқаруды енгізу және жаңа қаржыландыру моделінің іске асырылуы болмақ. Осы іс-шара, жобаның бәрі жоғары білікті жұмысшы кадрларды даярлау жүйесін қалыптастыруға, еңбек нарығында сұранысқа ие болатын және Қазақстан экономикасының дамуын қамтамасыз ететін кадрларды даярлауға бағытталған.
Білім және ғылым, экономика саласындағы жетістіктерін ұдайы дәлелдеп жүрген дарынды балаларға арналған Назарбаев зияткерлік мектебінің оқушылары соңғы жылдары түрлі халықаралық және ұлттық байқауларда биік белестерге жетіп, еліміздің даңқын асқақтатып келеді. Сондай-ақ Алматы қаласы Білім басқармасының №126 мамандандырылған лицейінде дарынды балалармен жүргізілетін істің мән-жайын барладық. Біз мектептің оқушылары мен жетекшісінен ғылым мен білім саласында қол жеткізген жетістіктері туралы сұрадық және пайдалы-танымдық ақпараттарға кезіктік.
Жанұя ЖАРАС, 11 «Д» сынып оқушысы:
«EcoWave» жобасы – суды тазартудағы ең таптырмас әдіс
Мен 11 «Д» сыныбында оқимын, басқа топ мүшелері Абылай Шерхан, Жақсылық Нұралы, Шабай Хадиша, Кушалиев Альтаир, Әміржан Самира, Серғали Санжар, Зинолла Ахмеди 10 «Е» сыныбында оқиды. Бәріміз Атырау қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің оқушыларымыз. Командамызбен FIRST Lego League Challenge байқауына қатысып, ерекше номинацияға ие болдық. Бұл байқаудың мақсаты – оқушыларды ғылым, технология, инженерия және математика (STEM) салаларына тарту, олардың шығармашылық және логикалық ойлау қабілетін дамыту, сондай-ақ, жаһандық мәселелерді шешу бойынша инновациялық шешімдер ұсыну. Биылғы тақырып – «Submerged». Яғни су астындағы әлемді зерттеуге, су ресурстарын тиімді басқаруға және олардың маңызын түсінуге арналған.
Байқауда топтар үш негізгі бағыт бойынша жұмыс істейді:
1. Инновациялық жоба: белгілі бір мәселені зерттеп, оны шешуге бағытталған креативті идея ұсыну.
2. Робот техникасы: Lego-роботтарды құрастырып, оларды күрделі тапсырмаларды орындауға бағдарламалау.
3. Core Values (негізгі құндылықтар): топтық рухты, ынтымақтастық пен идея алмасу мәдениетін көрсету.
Біздің жобамыз үлкен қызығушылыққа ие болып, көрерменнің назарын аударды. Жобамыз туралы «Хабар» және «Қазақстан» телеарналары сынды ірі ақпараттық телеарналар хабар дайындады. Бұл топ идеясының қала үшін маңызы бар екенін және оның болашақта үлкен дамуға ие болатынын көрсетеді.
Енді біз алдағы уақытта осы сайыстың «Батыс» кезеңінде бақ сынаймыз. Бұл кезеңге бірден 4 облыстың жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар топтары қатысады. Бұл біз үшін зор мүмкіндік әрі жауапкершілік. Жобамызды жетілдіріп, жаңа идеялар қосып, осы кезеңде де жоғары нәтижеге жетуге ұмтыламыз.
Жалпы, «EcoWave» – ауаны төменнен жоғарыға шығаратын көптеген клапаны бар құбыр. Шығарылған ауа қоқыстың одан әрі енуіне тосқауыл жасайды. Біз осы жобаны 1 ай ішінде жүзеге асырдық. Ахмеди, Альтаир, Санжар есімді топ мүшелерімен бірге зерттеулер жүргіздік. Зерттеулер арқылы ұсынған жобамыздың суды тазартуда ең қауіпсіз әдіс бола алатынын дәлелдедік. Ауа көпіршіктері флора мен фаунаға ешқандай зиян келтірмейді, яғни балықтардың қозғалысына кедергі жасамайды, қоқысты 1 миллиметрлік микропластикке дейін ұстайды.
«EcoWave» жобасын әзірлеу барысында судың ластану мәселелерін зерттеп, интернет арқылы түрлі шешімдерді қарастырдық. Зерттеу барысында Амстердамда жүзеге асырылған ұқсас жобаны таптық. Бұл жоба судың кең көлемдегі қоқыстардан тазартылуына ықпал еткенімен, біз оның бір маңызды кемшілігін байқадық: ол судың қышқылдығы секілді экологиялық зардаптарды жоюды қамтымайды. Осы олқылықты ескере отырып, химиялық тәжірибелерді жүргізе бастадық. Нәтижесінде негізгі ауа құбырының жанында химиялық заттарды бейтараптандыратын арнайы ерітіндіні суға жіберетін түтік қосуды жоспарладық. Бұл шешім судың сапасын жақсартып, экожүйеге зиян келтіретін әсерлерді азайтуға мүмкіндік береді.
Жобаның басты мақсаты – су тазарту мәселесін кешенді түрде шешу және қалдықтардың ұзақ мерзімге дейінгі кері экологиялық салдарын жою.
«EcoWave» жобасын жүзеге асыру барысында әртүрлі заманауи құралдарды пайдаландық. Ең алдымен, жобаның негізгі элементтерін модельдеп, құрастыру үшін 3D принтерді қолдандық. Бұл бізге құбырлар мен клапандардың функционалдығын қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Болашақта клапандардың жұмысын автоматтандыру үшін Arduino микроконтроллері мен датчиктерін енгіземіз.
