ҚР Премьер-министрі Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында IT-қызметтер мен өнімдер экспортын дамыту мәселелері қаралды. Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев баяндама жасады.
Оның айтуынша, Қазақстанның IT-экспорты оң динамиканы көрсетіп отыр. 2024 жылдың 9 айы бойынша ол 471 млн долларды құрады. Бұл 2023 жылдың сəйкес кезеңімен салыстырғанда 26% – ға көп. Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша мақсат – 2026 жылы $1 млрд-қа жеткізу.
Қазақстанның IT-экспортын ілгерілетуде Astana Hub басты рөл атқарады. Astana Hub резиденттерінің саны 1,5 мың компаниядан асты, оның ішінде 400-і халықаралық. Олардың жалпы кірісі 2024 жылы 620 млрд теңгені құрады. Бұл ретте экспорттан түскен табыс 227 млрд теңгені, яғни $479 млн-ды құрады.
Жаслан Мәдиев Astana Hub резиденттерінің экспорттық географиясы 90-нан астам елді қамтитынын хабарлады. Astana Hub резиденттерінен басқа «Ұлттық ақпараттық технологиялар» АҚ-ның GovTech өнімдері алғаш рет экспортқа шықты. Мұндай шешімдердің қатарына Smart Data Ukimet, Smart Bridge жəне ИНБП веб-сайт құрастырушысы кіреді.
Министр бүгінде Қазақстанда ірі халықаралық IT-компаниялар мен шетелдік ITмамандарды тарту үшін қолайлы жағдайлар жасалғанын жеткізді. Оның сөзінше, үздік 10 IT-экспорттаушының негізгі бөлігі – Қазақстанға көшу туралы шешім қабылдаған шетелдік компаниялар. Нəтижесінде еліміз тек ірі қалаларда ғана емес, елдің аймақтарында да жаңа жұмыс орындарын алуда. Сондай-ақ, экспорттық кіріс түрінде жаңа капитал ағынын алады.
«Цифрлық көшпенділер» деп аталатын шетелдік IT-мамандарды тарту үшін жаңа Digital Nomad Visa жəне Digital Nomad Residency бағдарламалары іске қосылды. Бұл тұруға рұқсат алудың жеңілдетілген онлайн процедуралары. Бүгінде Қазақстанда 20 өңірлік IT-хаб жұмыс істейді. Astana Hub-тың барлық бастамалары қазір өңірлердегі ITкомпанияларға қолжетімді.
2021 жылдан бастап Қазақстан 114 мыңнан астам IT-маманды, оның ішінде тек 33 мыңнан астамын 2024 жылы оқытты. Жоғары оқу орындары мен колледждердегі IT-білімге қосымша TechOrda бағдарламасы іске қосылды. Бұл бағдарлама қысқа мерзімде жəне сұранысқа ие бағыттар бойынша 20 мың IT-маман даярлауға мүмкіндік береді. TechOrda түлектерінің жұмысқа орналасу деңгейі 90%-ға жуық екенін атап өткен жөн. Бұл ретте мемлекеттік инвестициялар, жеке табыс салығы арқылы бюджетке қаражатты қайтарудың арқасында, бір жылдан аз уақыт ішінде өтеледі.
Бұған қоса, халықаралық тəжірибені жеткізу мақсатында Министрлік стартаптар үшін кремний алқабынан жетекші даму бағдарламаларын тартты. Бұл Google for Startups, Plug & Play, Draper University жəне Alchemist сияқты үздік бағдарламалар. Осы бағдарламалар арқылы стартаптар инвестицияларға, білім мен мүмкіндіктерге қол жеткізе алады. 70-ке жуық стартап даму бағдарламалары бойынша қолдау алды. $30 млн-нан астам инвестиция тартылды.
Сонымен қатар Қазақстан IT-хабтардың халықаралық желісін құруда. АҚШ, Сауд Арабиясы, Сингапур жəне жақында Ұлыбританияда ITхабтар ашылды. Қазақстандық стартаптарға инвестициялар тарту жəне экспортқа шығу үшін шетелдік инфрақұрылым қолжетімді.
Отандық венчурлық индустрияны талдау нəтижесі көрсеткендей, венчурлық мəмілелердің 90%-ы қаржыландырудың алғашқы кезеңдерінде жүреді. Оған қоса, инвестициялардың мөлшері негізінен $1 млн-нан аз. Осыған байланысты венчурлық инвестициялау қорын құру қажеттілігі туындады.
Премьер-министрдің тапсырмасы бойынша, Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі «Астана» Халықаралық қаржы орталығы» юрисдикциясында венчурлік инвестициялар қорларының қорын Astana Hub базасында іске қосуда. Қордың нысаналы көлемі $1 млрд-ты құрайды. Қазірдің өзінде инвесторлардан $130 млн-ға алдын-ала өтінімдер жиналды.
Жаслан Мәдиев аталған қордың ерекшелігі – ол негізінен жеке капитал есебінен қалыптасатынын мәлімдеді. Қор өңірден келген таланттар мен стартаптар үшін магнитке, шетелдік инвестицияларды тартудағы негізгі əріптеске жəне шетелдік жоғары технологиялық компанияларға инвестициялар арқылы Қазақстанға технологиялар трансфері үшін құралға айналады.
ҚР Премьер-министрі Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында ІТ-қызметтер мен өнімдер экспортын дамыту мәселелері қаралды. Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев баяндама жасады. Сондай-ақ Үкімет отырысы барысында ІТ-компаниялары өкілдері: Netcracker Technology компаниясы кеңселерінің техникалық директоры Павел Городов, Higgsfield АІ компаниясының бас директоры Ерзат Дулат, Grand Mobile бас директоры Роман Линейцев сөз сөйледі.
Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев баяндағандай, 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында IT-қызметтер экспортының өсуі 24%-ды немесе $306 млн-ды құрады. Бүгінгі таңда Astana Hub қатысушыларының саны 1,5 мың компаниядан асады, оның 400-і шетелдіктердің қатысуымен.
Премьер-министр Alaqan, Codiplay, CITIX, CEREBRA, OGames, Parqour, ApartX сияқты көптеген қазақстандық жобалар АҚШ, Араб Әмірліктері, Нидерланд, Ұлыбритания, Германия және басқа да елдерді қоса алғанда, шетелдік нарықтарда жақсы танылғанын атап өтті. IT-қызметтер экспортын одан әрі арттыру бойынша жұмыстың негізгі бағыттары атап өтілді.
«Мемлекет басшысы 2026 жылға қарай IT-экспортының жалпы көлемін $1 млрд-қа дәйін жеткізу міндетін қойды. Аталған міндетті іске асыру үшін тиісті инфрақұрылым құру және осы саладағы бизнесті қолдау бойынша жұмыс жүргізілуде. Бұл соңғы 5 жылда қазақстандық IT-қызметер экспортының көлемін 20 есеге арттыруға мүмкіндік берді. IT-қызметтер мен өнімдер экспортын ұлғайту бойынша алдағы жұмыстарда өңірлердегі акселерация бағдарламаларын дамытуға және серіктес-инвесторлар қатарын кеңейтуге баса назар аудару керек. Осы саланың қозғаушы күші өңірлік IT-хабтар мен венчурлік қорлар болуы тиіс», — деп атап өтті Олжас Бектенов.
Еске сала кетсек, таяуда Еуразия ұлттық университеті және Үндістанның электроника саласындағы жетекші ұйымы мен IT C-DAC делегациялары Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде алғашқы қазақстандық кванттық орталық құру мәселесін талқылады.
Сонымен қатар, тараптар ЕҰУ-да PARAM-BILIM суперкомпьютерін жаңғырту бойынша келіссөздер жүргізді.
«Осыдан 14 жыл бұрын біздің елдеріміздің басшылары Еуразия ұлттық университетінде Үнді-қазақстандық ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы озық тәжірибе орталығын (IKCEICT) құру туралы келісті. 2015 жылы Үндістан мен Қазақстанның Премьер-Министрлері ЕҰУ-да PARAM BILIM суперкомпьютерімен IKCEICT-ті ашты.
Үндістан халқының құнды сыйлығын ең үлкен ғылыми қауымдастыққа тиімді пайдалану үшін серіктесіміз CDAC биылғы жылдың наурыз айында іске қосылуы тиіс PARAM BILIM суперкомпьютерін жаңғырту жабдығын тапсырды.
Сондай-ақ Бангалордағы CDAC кванттық зертханасының демонстрациясы бізді жігерлендірді және біз қазақтың ұлттық кванттық технологиялар орталығын құру мәселелеріндегі ынтымақтастығымызды кеңейтеміз деп үміттенеміз», – деді ЕҰУ ректоры Ерлан Сыдықов.
Өз кезегінде HPC, CDAC тобының директоры Абхинав Диксит тараптар PARAM-BILIM суперкомпьютерін жаңарту стратегиясын анықтау үшін жиналғанын атап өтті.
«Жалғыздың үні шықпас, жаяудың шаңы шықпас» дегендей, жалғыз біздің қолымыздан не келеді, ал бірге болсақ, біз көп нәрсені істей аламыз. Бұл дегеніміз ынтымақтастық күшінің дәлелі және мен осы жерден ынта мен нағыз берілгендікті көргеніме өте қуаныштымын. CDAC 10 Tera Flop Linux негізіндегі гибридті суперкомпьютер кластерін (PARAM BILIM) орналастырды. Бұл нысан сонымен қатар 50 ТБ сақтауды және тиісті резервтік инфрақұрылымды қамтиды», – деп атап өтті шетелдік қонақ.
ЕҰУ ақпараттық технологиялар факультетінің деканы Шахмаран Сейілов ЕҰУ суперкомпьютерді жаңарту жұмыстарын уақытылы бастап жатқанын айтты.
«Орталыққа CDAC серіктестері болатын республиканың ғылыми қоғамдастығының өкілдері көбірек тартылады деп үміттенеміз. PARAM BILIM суперкомпьютерін жаңғыртуға берілген жабдықты ағымдағы жылдың наурыз айының басында пайдалануға беруді жоспарлап отырмыз», – деді ол.
ЕҰУ-да суперкомпьютердің архитектурасы мен мүмкіндіктері бойынша ғылыми семинар, сондай-ақ Бангалордағы үнділік әріптестердің кванттық байланыс пен криптография бойынша баяндамалары талқыланады.
C-DAC – Үндістан үкіметінің Электроника және ақпараттық технологиялар министрлігінің (MeitY) АТ, электроника және басқа салаларда ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге арналған жетекші ғылыми-зерттеу ұйымы. Бүгінгі таңда CDAC 60 жобаны сәтті жүзеге асырды және 12 жоба 41 елде іске асырылуда.
