Мемлекет басшысының мемлекеттік қызметке кіру кезінде артық кедергілер мен тосқауылдарды жою, азаматтар үшін мемлекеттік қызметтің барынша ашықтығы мен қолжетімділігін қамтамасыз ету туралы тапсырмасына сәйкес, Заңнамаларға бірқатар өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.
Осыған орай, 2023 жылдың 1 наурызынан бастап мемлекеттік қызметке кірудің жаңа жүйесі іске қосылып, мемлекеттік органдар арасында кезең кезеңмен енгізілуде. Осы жылдың шілдесінен айынан бастап іріктеудің жаңа жүйесі Түркістан облысының жергілікті атқарушы органдарында енгізілетін болады.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2025 жылы 28 қаңтарда Үкіметтің кеңейтілген отырысында сөйлеген сөзінде қазір дүние жүзі түбегейлі өзгеріске ұшырап жатқанын айта келе жаһандық үдерістер, ең алдымен, еліміздің экономикалық ахуалына әсерін тигізетінін атап өткен болатын.
– Жаппай цифрландыру дәуірі, яғни жаңа технологиялық кезең басталды. Күллі әлем мүлдем басқа жағдайда өмір сүреді. Біз соған міндетті түрде дайын болуымыз керек. Жаңа технологиялық ахуалға сақадай сай тұруымыз қажет. Бұл – еліміздің бәсекеге қабілетін арттырып, тұрақты дамуына жол ашатын аса маңызды фактор. Үкімет пен әкімдердің жұмысы қаншалықты тиімді екенін алдымен экономиканың даму көрсеткіштері мен азаматтардың тұрмыс сапасына қарай бағалаймыз, – деген еді Президент.
Сондай-ақ Президент өз сөзінде цифрлық технологияны жан-жақты енгізу қажеттігін айтты.
– Қазақстан цифрландыру ісінде, әсіресе, мемлекеттік қызмет көрсету саласын цифрландыру жолында едәуір жетістікке жетті. Бірақ бұл – алдағы үлкен жұмыстың басы ғана. Толыққанды цифрлық экожүйе жасау үшін оның іргесі берік болуға тиіс, яғни, сапалы мәліметтер мен оны қорғайтын сенімді жүйе қажет. Елімізде жасанды интеллект технологиясын қарқынды дамыту керек. Жыл соңына дейін оның кейбір тұстарын Электронды үкімет жүйесіне енгізу қажет. Бұл технологияны «Smart City» жобаларында кеңінен қолдану мәселесіне айрықша назар аударған жөн. Адам капиталын дамытуды және жоғары оқу орындарын білім беруден ғылыми-зерттеу тәсілдеріне көшіруді көздейтін «AI-Sana» жасанды интеллектіні оқыту бағдарламасының маңызы артып келеді. Үкімет цифрландыру мен жасанды интеллектіні қолданудың біртұтас жүйесін құруға тиіс. Қазір жасанды интеллект нарығында не болып жатқанына қараңыздар. Қытайлық компания 6,5 миллион долларға DeepSeek платформасын жасап шығарды. Оның тиімділігі миллиардтаған доллар жұмсалған платформалардан асып түсті. Жуырда Қытай тарапының цифрландыру мәселесімен, жасанды интеллектіні ойлап табумен айналысатын өкілімен кездестік. Бізге Қытай тәжірибесін міндетті түрде қолдану керек. Үкіметке мемлекеттік органдар мен ұлттық компанияларға жасанды интеллект технологиясын енгізу жұмысын қолға алуды тапсырамын, – деді Мемлекет басшысы.
Шын мәнінде, жаппай цифрландыру мемлекеттің азаматтармен және бизнес өкілдерімен қарым-қатынасын айтарлықтай жеңілдетеді. Сондай-ақ бюрократияны және сыбайлас жемқорлық қатерлерін азайтады.
Алайда таяқтың екі ұшы бар, цифрландыру дамыған сайын алаяқтық көбейіп барады. Қоғамдық пікірге теріс ықпал ету, биліктің беделін түсіру және ел ішінде алауыздық тудыру үшін жалған мәлімет таратып, ақпараттық шабуыл жасау белең алуда. Мұндай әрекеттер азаматтардың қауіпсіздігіне және елдегі тұрақтылыққа үлкен қатер төндіреді. Сондықтан интернет-платформаларда арандатушылық сипаттағы ақпарат таратқаны үшін жауапкершілікке тартуды заңмен бекіту мәселесін ойластыру керек. Бірақ киберқауіпсіздікті күшейту шаралары цифрландыру үдерісіне тосқауыл болмауға тиіс. Қоғамда мемлекеттің азаматтарды кибералаяқтардан қорғау үшін қабылдап жатқан шаралары нәтижесіз деген қасаң пікір қалыптасып келеді.
Жалпы, жыл сайын 20 мыңнан астам интернет-алаяқтық фактісі тіркеледі. Қылмыстың 80 пайызға жуығы әшкереленбейді. Мұндай қылмыстарды ашу оңай емес. Үкімет, Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Бас прокуратура және басқа да ведомстволар күш-жігер біріктіруі маңызды. Ішкі істер министрлігіне осы сипаттағы қылмыстарды әшкерелеуге көмектескен жөн. Сондықтан Үкімет құқық қорғау органдарымен және қаржы саласын реттеушілермен бірге азаматтардың жеке деректерін қорғауды мейлінше қамтамасыз етуі керек.
Түркістан қаласы әкімдігі баспасөз қызметінің мәлімдеуінше, бұрынғы жүйе бойынша еgov порталы арқылы тестке жазылып, тестілеу залына келіп, заңнамаларға және жеке қасиеттерін бағалауға арналған тестілеулерінен өту, сондай-ақ, бос лауазымдарға құжат тапсырып, жеке мемлекеттік органға конкурстық комиссияға әңгімелесуге бару керек болатын. Қазіргі таңда, бүкіл процестер толық автоматтандырылуда.
Бұл ретте, «Е-қызмет» жүйесінің сыртқы порталында іске асырылатын конкурстық рәсімнің жаңа форматы үміткерлерге мемлекеттік органға келмей, үйден отырып-ақ конкурсқа қатысуға мүмкіндік береді.
Мемлекеттік қызметке түскісі келген үміткерлер ең алдымен eqyzmet.gov.kz интернет-порталы арқылы сәйкестендіру номерін алады, яғни оның үміткердің аты-жөні жасырылады. Бұл мүдделер қақтығысының болмауын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, «Е-қызмет» барлық маңызды ақпараттық жүйелермен интеграция жасалынды. Ол мемлекеттік қызметке үміткерлерді артық құжат жинаудан босату, өзге ақпараттық жүйелерден үміткер туралы ақпарат алу, оның соттылығы немесе өзге бұзушылықтарға қатысы бар-жоғын тексеру, біліктілік талаптарына сай келуін қарау – мұның бәрін автоматты түрде жүйе өзі жасайды.
Осы ретте, конкурсқа қатысу үшін интернетке қосылған, веб камерасы, микрофоны бар компьютер болса жеткілікті. Оған қоса, жаңа жүйе бойынша тестілеу жүргізілетін нормативтік-құқықтық актілердің саны екі есеге – 9-дан 4-ке дейін қысқартылды. Іріктеу рәсімдерінін кең ауқымда цифрландырылуы өз кезегінде мемлекеттік қызметтің ашықтығын қамтамасыз етеді.
Өткен жылы қараша айында Түркістан қаласында «Мен жастарға сенемін!» атты облыстық жастар форумы өткен болатын. Форумға спикер ретінде Түркістан облысы әкімінің орынбасары Е. Алтаев, Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ректоры Ж. Темірбекова, Халықаралық туризм және меймандостық университетінің ректоры Ә. Шоқпаров, «Білім-инновация лицей-интернатының» директоры А.Мирманов қатысқан еді.
Шараның басында сөз сөйлеген облыс әкімінің орынбасары Ертай Алтаев 2025 жыл Президенттің бастамасымен Жұмысшы мамандықтары жылы болып жарияланғанын атап өтті.
– Сіздер – еліміздің болашағы, мемлекеттік қызметтің жаңа толқыны, халқымыздың сенімін ақтайтын жаңа буынсыздар. Қазіргі заман талабына сай қызмет ету, жауапкершілік пен адалдық таныту – сіздердің басты міндеттеріңіз. Жас мемлекеттік қызметкерлер ретінде сіздер жаңа идеяларды ұсынушы, реформаларды жүзеге асырушы, және қоғамға өзгеріс әкелуші боласыздар. Заманауи технологиялар мен жаңа тәсілдерді меңгеріп, оларды өз қызметтеріңізде қолдану арқылы елімізді алға жетелей аласыздар. Мен сіздерді шынайы патриот болуға, елімізді дамыту жолында аянбай еңбек етуге шақырамын. Өздеріңіздің тың идеяларыңыз бен жігерлеріңіз арқылы Қазақстанның жарқын болашағын құру сіздердің қолдарыңызда, – деген еді Ертай Кенжебекұлы.
Бұл жиынға жас мемлекеттік қызметшілер, жоғарғы оқу орнын үздік бітіріп (GPA-3.33) мемлекеттік қызметке конкурссыз қабылданған жастар, облыстың өңірлік кадр резервіне қабылданған резервшілер, жоғары оқу орындарының студенттері және мектептердің жоғарғы сынып оқушылары жиналған болатын.
Форум барысында спикерлер жастарға еңбек жолындағы тәжірибелерін бөлісіп, қазіргі таңда мемлекеттік қызметке кіру кезінде артық кедергілер мен тосқауылдарды жою, мемлекеттік қызметтің ашықтығы мен қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында Заңнамаларға енгізілген бірқатар өзгерістер мен толықтырулар туралы ақпарат берілді.
Жалпы, Президенттің Жарлығына сәйкес, ҚР-ның мемлекеттік қызметін дамытудың 2024-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы бекітіліп, онда мектеп және жоғары оқу орындарын қамтитын ерте кәсіптік бағдарлау институын құру көзделген. Яғни, тұжырымдамаға сәйкес, мемлекеттік қызметке қызығушылық танытқан бітіруші сынып оқушыларын мектеп қабырғасында жүрген кезден-ақ мемлекеттік қызметке дайындау жұмыстары жүргізілетіні айтылды.
