Түркістан облысында мал шаруашылығы әлеуметтік-экономикалық дамудың маңызды драйверіне айналып отыр

239
Түркістан өңірі – ежелден мал шаруашылығына бейім, ауыл шаруашылығының әлеуеті зор аймақтардың бірі. Кең далалы жері, табиғи-климаттық жағдайының қолайлығы және мал өсіруге арналған жайылымдардың молдығы бұл өңірде мал шаруашылығын табысты дамытуға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда Түркістан облысында мал шаруашылығы тек ауыл халқының негізгі күнкөріс көзі емес, сонымен қатар өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды драйверіне айналып отыр. Түркістан облысында 6 млн төрт түлік тіркелген. Мал басының жылдан-жылға ұлғаюына орай, жем-шөпке сұранысты қамтамасыз ету үшін малазықтық дақылдарға басымдық берілуде. Биыл малазықтық дақылдар 227 мың гектарға егілді, ол – жалпы егістіктің 25 пайызы. Агроқұрылымдарға мал азығы дақылдарын еккені үшін және мал шаруашылығын дамытуға мемлекеттік қолдаулар тұрақты көрсетілуде.
Аталған мәселе облыс әкімдігінде арнайы талқыланды. Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров жауапты басқарма басшысы мен аудан, қала әкімдеріне малазықтық дақылдарды даярлау бойынша жоспар әзірлеп, мәселені бақылауда ұстауды тапсырды.
Түркістан облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Файзулла Байдуллаевтың айтуынша, өткен жылы өңірде 1,5 жылдық қорды қамтамасыз ету мақсатында, 5,5 млн тонна мал азығы жиналған. Атап өтетін жағдай, қыс мезгілінің мал шаруашылығына жылы, қолайлы болуына байланысты, алдын ала есеп бойынша өткен жылдан 1,9 млн тонна мал азығы қоры сақталған. Биыл ауа райы қолайсыз болғандықтан, бұл бағыттағы жұмысты ширату қажет. Осы орайда, мал азығы тапшылығын шешу жолында қысқа мерзімдік, орта және перспективалы мерзімдерге жоспарлар дайындалып, ұсынылмақ. Оның ішінде кебек бөлу ісін жүйелеу, су үнемдеу технологияларын енгізіп, малазықтық дақылдар көлемін арттыру көзделген.
Мәжілісте шегіртке зиянкесіне қарсы күрес барысы да талқыланды. Облыс әкімінің орынбасары Нұрбол Тұрашбековтың айтуынша, жағдай тұрақты. Дегенмен босаңсуға жол жоқ, көршілес ел мен облыстан зиянкестердің ұшып келу қаупі бар. Аудан, қала әкімдеріне жағдайды бақылау тапсырылды.
Айта кетейік, бүгінде облыста 700 мың гектардан астам жер химиялық өңдеуден өткен. Оның ішінде, 638 мың гектар жер үсті бүріккіштерімен, 64 мың гектар ұшақпен, 2 мың гектар аспалы бүріккіштермен және 1 мың гектар алқап дронмен өңделді.

Түркістан облысында ірі қара, қой-ешкі, жылқы және түйе шаруашылығы қарқынды дамып келеді. 2024 жылғы мәлімет бойынша, облыста 1,2 миллионға жуық ірі қара, 4 миллионнан астам қой-ешкі және 250 мыңнан астам жылқы тіркелген. Бұл көрсеткіштер өңірдің мал шаруашылығындағы әлеуетін көрсетеді.

Мал өнімдерін (ет, сүт, жүн, тері) өңдеу арқылы ішкі нарықты отандық өніммен қамтамасыз ету мүмкіндігі артып отыр. Сонымен қатар, экспортқа бағытталған ет өнімдерін өндіру көлемі де өсуде. Бұл – шетелдік валюта ағымының артуына және жергілікті кәсіпкерліктің дамуына жол ашуда. Мал шаруашылығы – ауыл тұрғындарына тұрақты табыс көзі. Түркістан облысындағы ауыл халқының шамамен 60%-ы мал шаруашылығымен айналысады. Осы арқылы олар өзін-өзі жұмыспен қамтып қана қоймай, жаңа жұмыс орындарының ашылуына да ықпал етуде. Ауыл шаруашылық кооперативтері құрылып, фермерлік шаруашылықтар арасында әріптестік байланыс орнатылып, орта және шағын бизнеске дем беру жұмыстары жүргізілуде.

Мемлекет тарапынан мал шаруашылығын дамытуға бағытталған «Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту» бағдарламасы аясында Түркістан облысында бірнеше жобалар іске асырылуда. Оның ішінде:Мал бордақылау алаңдарын салуға субсидия беру;Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуға арналған жеңілдіктер;Агроқұрылымдарға төмен пайыздық несие ұсыну;Жайылымдық жерлерді суландыру және инфрақұрылыммен қамтамасыз ету.

Осы бағдарламалар арқылы жергілікті шаруалар өз кәсіптерін кеңейтіп, ауылдық жерлерде өмір сүру сапасын жақсарта алады. Мал шаруашылығы – Түркістан өңірінің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы негізгі тірек салаларының бірі. Бұл сала ауыл тұрғындарының әл-ауқатын арттырып қана қоймай, өңірдің экономикалық тұрақтылығына да ықпал етеді. Болашақта инновациялық технологияларды енгізу, мемлекеттік қолдауды тиімді пайдалану және инфрақұрылымды жетілдіру арқылы Түркістан облысы мал шаруашылығында Қазақстандағы жетекші өңірлердің біріне айналуға толық мүмкіндігі бар.

Жалпы Қазақстандағы мал шаруашылығы ел экономикасының маңызды секторларының бірі болып табылады. Бұл сала ауыл шаруашылығының негізін құраумен қатар, азық-түлік қауіпсіздігі, экспорттық әлеует, ауылдық инфрақұрылым мен әлеуметтік тұрақтылыққа тікелей әсер етеді. 2025 жылғы қаңтарда Қазақстанның мал шаруашылығы жалпы өнімінің нақты көлем индексі 2024 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 104,1%-ды құрады, бұл саладағы тұрақты өсімді көрсетеді. Қазақстанда мал шаруашылығының негізгі бағыттары – ет, сүт, жүн және тері өндірісі болып табылады. Мал шаруашылығы өнімдерінің өндірісі жыл сайын артып келеді. Мысалы, 2025 жылдың қаңтарында шаруашылықтарда сойылған мал мен құстың тірідей салмағы 2,5%-ға, сиыр сүтінің өндірісі 8,9%-ға, тауық жұмыртқасының өндірісі 2,5%-ға өсті.