Түркістан облысындағы Қазақстан халқы Ассамблеясының (ҚХА) қоғамдық және нағыз халықтық сипаты оның құрылымының, жұмыс істеу тәсілінің және мақсаттарының халықпен тығыз байланыста екендігінен көрінеді. Бұл Ассамблея тек мемлекеттік құрылым емес, ол — әртүрлі этнос өкілдерінің мүддесін білдіретін, қоғамның әр саласымен етене араласатын қоғамдық институт. Бүгінгі аумалы-төкпелі замандағы қалыптасқан ахуалды ескере отырып, ұлт саясаты мен мемлекеттілікті құру мәселесінде ұлттық қайшылықтарға жол бермей, ұлт саясатының еліміздің даму ерекшелігіне сәйкес келетін моделін таңдап, оны нығайту қажет. Өйткені қазір қоғам мүшелері арасындағы ұлттық, әлеуметтік және басқа да айырмашылыққа қарамастан, ортақ мүдделерді түсініп, қабылдау негізінде азаматтардың бойына осындай қасиеттерді қалыптастыратын саясат жүргізу қажет. Бұл қасиетті бойымызға сіңірмей тұрып басты стратегиялық мақсатымыз – ел бірлігіне қол жеткізу мүмкін емес. Бұл мәселеде тарихи сабақ пен тәжірибе негізінде жаңа тарихи сана-сезім мен әртүрлі этнос өкілдері арасындағы қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруға жағдай туады. Өйткені көпэтносты қоғамдағы тұрақтылық ұлтаралық келісімге арқа сүйейді және ол саяси тұрақтылықтың негізі болады. Ал осы ұлттық бірліктің беріктігі Қазақстан халқы Ассамблеясы мен барлық этномәдени бірлестіктер жұмысының тиімділігін арттыруға тікелей байланысты.
Бүгін Ассамблеяның қоғамдық, нағыз халықтық сипаты мен әлеуетіне басымдық беру керек. Сонда ғана Ассамблеяның «халықтық дипломатия» ретіндегі мүмкіндігі артып, жергілікті жердегі жұмысына жан бітіп, кіші ассамблеялардың қызметі белсенді жүргізіледі. Оларға басқа диаспора өкілдерімен тікелей байланыс орнатып, адами тұрғыда түсіністікке қол жеткізіп, тату-тәтті өмір сүру салтын қалыптастыруда нақты нәтижеге қол жеткізу қажет. Кіші ассамблеялар бір-бірімен тіл табыспайынша, келісім мен тұрақтылықты өздерінің қажеттілігі мен өмірлік ұстанымдарына айналдырмай, алға қойған мақсаттарға қол жеткізу әсте мүмкін емес.
Этносаясатта жетістіктермен қатар көңіл аударуды және тиісті қорытынды жасауды талап ететін түйткілді мәселелердің орын алып отырғандығы белгілі. Осындай жағдайда, әсіресе Қордай оқиғаларынан кейін Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмысына сыни көзқараспен қарау заңды нәрсе. Себебі көпэтносты мемлекетте ұлтаралық қатынасқа мұқият болу, онда болып жатқан үдерістерге дер кезінде құлақ асу қажет. Өйткені ұлт саясаты Конституцияға сәйкес жүйелі түрде жүргізілмесе, онда кез келген әлеуметтік-экономикалық және құқықтық мәселе табан астынан ушығып, ұлттық реңк алып, мемлекеттің тұрақтылығына зиян тигізуі ықтимал.
Мемлекет халықты естуден де, түсінуден де қалып, оның мұқтажына көңіл аудармаған соң азаматтардың да жауапкершілігі төмендеп, олар өсек-аяң мен заңсыз әрекетке бой ұра бастады. Шамасына қарамастан оңды-солды кредит алуға кірісіп, өздігінен күн көруге талпыныс жасаудан қалып, масылдыққа бой ұрды. Мұндай жағдайдан ұпай іздейтіндер отқа май құйып, саяси ахуалдың қызуын үнемі көтерумен болды. Бұлар халықтың әлеуметтік белсенділігін жасампаздыққа емес, билікке қарсы қоюға, мемлекеттің беделіне нұқсан келтіруге бағыттауға тырысты. Ал мемлекеттік органдар болса, өз жұмысының тиімділігін төмендетіп, алдарында тұрған жоспарлары мен бағдарламаларын сапалы іске асыруды қамтамасыз етуге, нақты нәтижелерге қол жеткізуге дәрменсіздік танытты. Әлеуметтік-экономикалық салада жалпы өнімнің ақшаға шаққандағы көлемі мен оның сандық көрсеткіштеріне басымдық беріліп, «сапа» деген ұғымның құны төмендеді.
Ассамблеяның қоғамдық, нағыз халықтық сипаты мен әлеуетіне басымдық беру керек. Сонда ғана Ассамблеяның «халықтық дипломатия» ретіндегі мүмкіндігі артып, жергілікті жердегі жұмысына жан бітіп, кіші ассамблеялардың қызметі белсенді жүргізіледі
Осы тұста Қазақстан халқы Ассамблеясы өзінің басты міндеттерін қаншалықты жүзеге асыра алды, жоғарыдағы келеңсіздікті болдырмауға қатысты не істеді деген орынды сұраққа өмірдің өзі объективті жауап беруді талап етіп отыр. Тереңірек үңілер болсақ, уақыт өте Ассамблея өзінің жұмысында көзге бірден түсе қоймайтын, алайда, оның қуатын әлсірететін көріністің пайда бола бастағандығын көру қиын емес. Нәтижесінде, оның қызметінде, мемлекеттік органдардағы сияқты немқұрайдылық сияқты кемшілік белең алып, адами және ашық әңгімеге жете мән берілмеді. Кейінгі жылдары ұлтаралық қатынастар мәселесі үйреншікті, күнделікті жұмысты талап етпейтін қатардағы бір шаруаға айналып кетті. Ассамблеяның жұмысында формализмге жол беріліп, этностар арасында алшақтық пайда болып, салдарынан адамдар арасындағы қарым-қатынасқа мән берілмеді. Көпэтносты қоғамның өзіндік ерекшеліктерін түсінуге қызығушылық та бәсеңдей түсті. Көп шығынды талап ететін ауқымды іс-шараларды өткізу Ассамблея мен оның жұмысын саясаттандырып жіберді. Ал халықтың күнделікті өмірі мен тұрмыстық қажеттіліктері үнемі әлгіндей мерекелік немесе фольклорлық-этнографиялық іс-шаралардың көлеңкесінде қалып қойып, ол халықтан алыстай бастады.
