11 айда тұрғындар арасында оба, құтыру, тырысқақ, паратифтер, дифтерия, көкжөтел, қызамық, іш сүзегі, серозды менингит, полиомиелит аурулары тіркелген жоқ. 2024 жылмен салыстырғанда Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы 4 жағдайға, көкжөтел аурушаңдығы 8 жағдайға, созылмалы вирусты гепатиттер 8 жағдайға, тері лейшманиозы 2,43 есеге, лямблиоз 2,4 есеге, қызылша сырқаттанушылығы 27,9 есеге, туберкулез 6,27 %-ға, дерматомикоз 9,43%-ға, эхинококкоз 14,98%-ға, А вирусты гепатит 42,09%-ға және педикулез 42,05%-ға төмендеді.
Ал, сальмонеллез сырқаттанушылығы 1 жағдайға, іріңді менингит 1 жағдайға, менингококк инфекциясы 2 жағдайға, ботулизм 3 жағдайға, сібір жарасы 4 жағдайға, бруцеллез 6 жағдайға, энтеробиоз 9 жағдайға, желшешек 1,9 есеге, скарлатина 2,3 есеге, қышыма 7,6 %-ға, тұмау 13,6 есеге, тағамнан улану 25,8%-ға және ЖРВИ аурушаңдығы 28,3%-ға жоғарылағаны байқалады. Жұқпалы аурулардың барлық ошақтарында эпидемияға қарсы іс-шаралар толық жүргізілді. Өкінішке қарай, Түркістан облысы сібір жарасы, құтыру, Конго Қырым геморрагиялық қызбасы бойынша эндемиялық аймақ болып саналады.
ЖРВИ, тұмау аурушаңдығы
2025 жылдың 11 айында өңірде ЖРВИ инфекциясының 313 173 жағдайы тіркеліп, 2024 жылдың көрсеткішімен салыстырғанда 28,3%-ға өскені байқалады. 14 жасқа дейінгі балалар арасында 189 836 жағдай тіркелген.
Яғни ЖРВИ-мен ауырғандардың басым бөлігі 14 жасқа дейінгі балалар. Тұмау және ЖРВИ аурушаңдығының эпидемиялық маусымы ресми түрде 1-қазаннан басталып, келесі жылдың сәуір айының соңына дейін созылады. 2025-2026 жылғы эпидемиялық маусымда өңірде ЖРВИ аурушаңдығы бойынша 97 мың 937 жағдай, оның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында 63 442 жағдай тіркелді. Ал, тұмау аурушаңдығы бойынша 248 жағдай, оның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында 115 жағдай тіркелді. Қазіргі кезде анықталып жатқан тұмаудың түрі – А типтегі (H3N2) тұмау вирусы. Өлім жағдайы тіркелген жоқ. Биыл өңірге тұмауға қарсы Ресейде шығарылған «Гриппол+» вакцинасының 271 348 дозасы бөлініп, толық егілді.
А тұмау вирусы H3N2 (Гонконг тұмауы)
ЖРВИ тұмаудың эпидемиологиялық жағдайы маусымдық күзгі–қысқы кезеңге тән шеңберде дамуда. ЖРВИ жұқтырғандардың басым бөлігі 14 жасқа дейінгі балалар. Қазіргі уақытта облыста жыл сайынғы күзгі-қысқы кезеңде таралатын вирустың маусымдық түрі – А типті тұмау H3N2 (Гонконг тұмауы) вирусы жағдайларының жұғуы зертхана арқылы расталған.
А тұмау вирусы (H3N2) «Гонконг тұмауы» деген атаумен белгілі, жедел респираторлы вирусты инфекцияларды тудыратын А типті тұмау вирусы түрлерінің бірі. Алайда А тұмау вирусы жаңа вирус емес. Ол алғаш рет 1968 жылы анықталған және сол кезден бастап әлемде үнемі айналымда болды. Қазақстан аумағында бұл вирус көптеген жылдар бойы кездеседі және оның мерзімді тіркелуі маусымдық эпидемиологиялық процестің әдеттегі бір бөлігі болып саналады.
Бұл вирустың белгілері: 39 градустан жоғары дене қызуы; құрғақ жөтел, мұрынның бітелуі; бас және бұлшықет ауруы; бүкіл дененің ауырсынуы.
Алдын алу шаралары:
адамдар көп жиналатын жерлерде бетперде тағу;
қолды мұқият жуу, антисептикті немесе дезинфекциялық майлықтарды пайдалану;
тұрғын және жұмыс бөлмелеріндегі ауаны желдету және ылғалдандыру;
науқастармен байланысты шектеп, оларды оқшаулау;
сырқаттанушылықтың өршу кезеңінде адамдар көп жиналатын орындарға бармауа;
аурудың алғашқы белгілерінде балаларды үйде қалдыру және мектепке, балабақшаларға жібермеу;
уақтылы медициналық көмекке жүгіну.
Жалпы, 2025 жылдың 11 айында қызылша аурушаңдығы бойынша 21 жағдай, А вирусты гепатит бойынша 64 жағдай, тері лейшманиозы бойынша 50 жағдай тіркелді.
Осы ретте тері лейшманиозы ауруына арнайы тоқталып өтпеуге болмайды. Шілде айынан бастап тұрғындар арасында тері лейшманиозының алдын алу, москит шағуынан сақтану шараларын қолдануды түсіндіру жұмыстары жүргізіліп келеді. Қазіргі кезде елді мекендерде ауруды активті анықтау мақсатында аула аралау, санитарлық-ағарту, үгіт насихат жұмыстары атқарылып жатыр. БАҚ, газет басылымдары және әлеуметтік желілер арқылы санитарлық-ағарту жұмыстары үздіксіз жүргізілуде. Тұрғындарға лейшманиоз ауруының алдын алу және уақтылы медициналық көмекке жүгіну туралы үгіт-насихат кездесулер және әлеуметтік желілер арқылы кең көлемде атқарылып жатыр.
2025 ЖЫЛДЫҢ 11 АЙЫНДА АТҚАРЫЛҒАН ЖҰМЫСТАР
Бүгінгі таңда департамент бақылауында өңірдегі 15 404 нысан бар. Оның ішінде эпидемиялық мәні жоғары объектілер саны 8248 болса, эпидемиялық мәні болмашы объектілер саны – 7156. 2025 жылдың 11 айында нысандардың санитариялық талаптарға сәйкестігін тексеру жоспары бойынша 193 нысан тексерілді. Нәтижесінде анықталған кемшіліктер негізінде 191 тұлғаға (оның ішінде заңды тұлға-102, лауазымды тұлға-9, жеке кәсіпкер-2, жеке тұлға-78) 59 млн 628 мың 740 теңге көлемінде айыппұл салынды. Кемшіліктерді жою туралы 122 нұсқама беріліп, 6 жедел ден қою шарасы қолданылды. Ал аудандық және қалалық СЭББ-лер тарапынан 2918 нысанға «бармай профилактикалық бақылау» жүргізілсе, 286-сы жоспардан тыс орындалды. Оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың өтініштері негізінде – 163, прокуратура органдарының тапсырмалары негізінде – 40, мемлекеттік органдардың өтініштері негізінде – 5, қылмыстық қудалау органының тапсырмасы негізінде – 1 нысан тексерілді. Нәтижесінде 107 тұлғаға хаттама толтырылып (лауазымды тұлға-4, заңды тұлға-47, жеке кәсіпкер-35, жеке тұлға-21), 36 952 860 теңге көлемінде айыппұл салынды. Бұзушылықтарды жою туралы 122 нұсқама беріліп, 30 материал сотқа жолданды. Тексерулер барысында 57 жедел ден қою шарасы қолданылды. Сондай-ақ, жыл басынан 1236 тергеп-тексеру жүргізілді.
Тергеп-тексеру нәтижесіне сәйкес, 628 объектіде бұзушылықтар анықталып, 581 тұлғаға 43 349 510 теңге көлемінде айыппұл (лауазымды тұлға – 4, заңды тұлға – 10, жеке кәсіпкер – 16, жеке тұлға – 551) салынды және 20 жедел ден қою шарасы қолданды. Сонымен бірге, жыл басынан бері бас мемлекеттік санитариялық дәрігердің санитариялық-эпидемиялық және санитариялық-профилактикалық іс-шараларды жүргізу туралы 600 қаулысы шығарылды.
Қазіргі таңда Түркістан облысындағы 2 148 207 тұрғынның 2 056 867-сі (95,7%) орталықтандырылған құбыр суымен қамтамасыз етілген. Орталықтандырылмаған су көздерінен 62 мың 450 (2,0%) тұрғын, ашық су көздерінен 6 мың 297 (0,3%) тұрғын ауыз су тұтынады. 22 мың 593 (1,1%) тұрғын тасымалдап ішеді.
Осыған орай, қоршаған орта мониторингі шеңберінде орталықтандырылған ауыз су жүйелеріне санитариялық-химиялық көрсеткіштер бойынша 4549 су сынамасы тексеріліп, 339 сынамадан (7,4%) сәйкессіздік анықталды. Ал, микробиологиялық көрсеткіштерді зерттеу бойынша 8488 ауыз су сынамасы тексеріліп, 223 сәйкессіздік анықталды. Орталықтандырылмаған ауыз су көздеріне санитариялық-химиялық көрсеткіштер бойынша 227 су сынамасы тексеріліп, 23 (10,1%) сынама талапқа сәйкес келмеген. Анықталған сәйкессіздіктер бойынша жергілікті атқарушы органдарға хат жолданып, ұсыныстар берілді.
Өңірде атмосфераға зиянды шығарындылар бөлетін 69 өндірістік нысан бар. Облыс бойынша 196 бақылау нүктесі бекітілген. 2025 жылдың 11 айында мониторинг шеңберінде 7814 сынама зерттеліп, 160 сәйкессіздік (2,0%) анықталды.
Енді білім беру ұйымдарында жаңа тамақтану стандартын енгізу жұмыстарына тоқталсақ. Облыс аумағындағы 1088 білім беру ұйымының 1001-і ас блогымен, 32-сі буфетпен, 51-і кейтерингтік (тасымалдау) қызметпен қамтамасыз етілген. Мектеп асханаларының жекеменшік әріптестік жобасына өтуі себебінен СЭҚ-сыз асхана саны көбейді. Алайда, жыл басынан бері СЭҚ-сы жоқ мектеп асханаларының саны 112-ден 23-ке төмендеді. Тегін тамақтану құқығына ие бала саны – 215 мың 141. 1 күндік тамақтану құны 582 теңгені құрайды.
Білім беру объектілерінде жаңа тамақтану стандартын енгізу бойынша «Білім беру ұйымдарында тамақтану стандартын енгізу жөніндегі кешенді іс-шаралар жол картасы» Түркістан облысы әкімінің орынбасарымен, ал ас мәзірі облыстық денсаулық сақтау басқармасымен бекітілді. 2026 жылдың қаңтар айынан бастап тамақ жаңа стандарт бойынша беріле бастайды.
Жыл басынан бері өңірде топтық тамақтан уланудың 3 жағдайы (Түркістан қаласы қаласы мен Сайрам ауданында) тіркеліп, 108 адам зардап шеккен. Ал ботулизм ауруы бойынша 3 жағдай тіркеліп, 6 адам зардап шеккен. Улануға себеп болған – үй жағдайында дайындалған консервіленген қияр, қызанақ банкасы, көкөністен жасалған салат өнімдері.
2025 жылдың 11 айында 1752 өнім (тағам өнімі-1123, тағам емес – 629) сынамасы зерттеліп, олардың 284-і КО/ЕАЭО техникалық регламенттерінің талаптарына сәйкес келмейтіні анықталды. Оның 29-ы отандық, 82-сі ЕАЭО мүше мемлекеттердің және 173-і басқа мемлекеттерден әкелінген өнімдер. Тиісінше, 130 жедел ден қою шараларын қолдану туралы қаулылар шығарылып, салмағы 191 тонна 19 келі болатын тауарлар сауда айналымынан алынды. Жедел ден қою шараларын бақылау бойынша 30 кәсіпкерлік субъектісі жоспардан тыс тексерілді. Сапасыз өнімдердің жеткізілу тізбегін анықтау мақсатында 57 кәсіпкерлік субъектіге тергеп-тексерулер жүргізілді. Нәтижесінде азық-түлік өнімдерін ілеспе құжаттарынсыз сатқаны үшін 15 кәсіпкерлік субъектіне 1 млн 327 мың 050 теңге көлемінде айыппұл салынды. Техникалық реттеу саласындағы заңнамада белгiленген талаптарға сәйкес келмейтін 14 өнімнің жалған құжаттары анықталып, 11 өнімнің сәйкестік декларацияларының күші тоқтатылды, 3-еуі жұмыс үстінде.
2025 ЖЫЛДЫҢ 11 АЙЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ЫҚПАЛ ЕТУ ШАРАЛАРЫ
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің аудандық және қалалық басқармалары жыл басынан бері 990 әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қозғап, жалпы 161 млн 557 мың 540 теңге көлемінде әкімшілік айыппұл салынды.
Оның ішінде жеке тұлғалар – 679, лауазымды тұлғалар – 47, шағын кәсіпкерлік
субъектілері – 138, орта кәсіпкерлік субъектілері – 23, ірі кәсіпкерлік субъектілері – 6 болса, коммерциялық емес ұйымдар – 97.
Сотпен салынған айыппұлдарға келетін болсақ, кодекстің 462 және 463–баптарының талаптарын сақтамаған тұлғаларға жалпы 291 әкімшілік құқық бұзушылық хаттамасы толтырылып, 30 млн 846 мың 540 теңге көлемінде айыппұл салынған.
