Өткен айда Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінде «Қазақстан Қытай ауылшаруашылығы дрондарын зерттеу және оқыту орталығы ашылған болатын. Орталықтың ашылуына ҚХР Алматыдағы Бас консулы Цзян Вэй ханым, ҚХР ғылым және технологиялар бойынша консулы Жанг Вэй, EAVISION компаниясының директоры Цзай Хой қатысқан еді.
Салтанатты шара барысында университетінің басқарма төрағасы-ректор, Президент жанындағы Ұлттық ғылым академиясының президенті, академик Ақылбек Күрішбаев: «Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына Жолдауында еліміздегі өзекті мәселенің бірі – су шаруашылығы саласына қажетті гидротехниктер, гидротехникалық инженер-құрылысшылар, гидрогеологтар, гляциологтар сияқты білікті кадрлар даярлау міндетін алға қойған болатын. Осыған орай, Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінде 2024-2025 оқу жылында нарықта сұранысқа ие мамандар даярлау мақсатында «Су ресурстары және IT технологиясы» факультеті құрылды. Факультет су ресурстарының озық технологияларын пайдалана отырып, су ресурстарын тиімді басқаруды, сандық технологияларды игерген әлемдік деңгейдегі білікті мамандарды даярлауға кеңінен жол ашады. ҚазҰАЗУ еліміздегі агроөнеркәсіптік секторды дамыту және білікті мамандар даярлау жұмыстарын сәтті жалғастыра отырып, Қытай аграрлық университетімен және EAVISION компаниясымен бірлесіп, бірегей жоба – «Қазақстан-Қытай Ауылшаруашылығы дрондарын зерттеу және оқыту орталығын» ашып отыр. Бұл орталықтың басты мақсаты – заманауи дрон модельдерімен және тренажерлармен жабдықталған ұшқышсыз ұшатын аппараттарды басқара алатын, оларды ауыл шаруашылығының түрлі салаларын дамытуға тиімді қолдана отырып, практикалық мәселелерді шешуде, мониторинг, карта жасау, қоршаған ортаны зерттеу және ауыл шаруашылығына қатысты басқа да тапсырмаларды жүзеге асыра алатын білікті мамандар дайындау» деп атап өтті.
Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті Қытайдың 40-тан астам университеттерімен, ғылыми зерттеу ұйымдарымен және компанияларымен белсенді ынтымақтаса отырып, су шаруашылығы, орман шаруашылығы агрономия, ветеринария, зооинженерлер, азық-түлік қауіпсіздігінің технологтары, жер кадастры мамандарын дайындайтын түрлі халықаралық орталықтар мен зертханалар ашылды.
2024 жылы тамыз айында университетте «Ташкент ирригация және ауылшаруашылығын механикаландыру инженерлері институты» ұлттық зерттеу университетінің филиалы ашылып, 31 студент оқуды бастап кеткен болатын. Мұнымен қоса АҚШ-тың жетекші оқу орны Небраска Линкольн Университетімен бірлесіп, өзара тиімді әріптестікті дамыту аясында «Еxtension services Орталығы» құрылып, еліміз фермерлері арасында жаңа технологиялар мен ғылыми әзірлемелерді ұсыну және тарату жөніндегі ынтымақтастық жобалары қолға алынған еді. Сондай ақ «Dayu Irrigation Group» компаниясымен бірлесіп, су ресурстарын ақылды басқару үшін «Қазақстан-Қытай су үнемдеуді цифрлы басқару» зертханасы құрылды. «DAYU irrigation Group» компаниясы, суды өлшейтін құралдар мен зертханалық жабдықтарды жеткізуге 1 миллион доллардан астам инвестиция салды. Нәтижесінде Алматы облысындағы Шелек өзенінде суды сандық есептеу технологиялары енгізіліп, суарудың түрлі технологиялары қолданыста. Ал Ланьчжоу университетімен бірлесіп ашылған «Қазақстан-Қытай Ақылды ауыл шаруашылығы» орталығында 3 ғылыми зертхана және 3 платформа құрылып жатыр.
Орталықтың ашылуы барысында EAVISION компаниясының директоры Цзай Хой университет ұжымына микроавтобустың кілтін табыс еткен-ді.
Елімізде жасанды интеллект саласын дамытуға ден қойылды. Жаңа технологияларды енгізуге арналған бірқатар ірі жоба жүзеге асып, саланың дамуына серпін беретін маңызды бастамалар қолға алынды. «Oxford Insights» ұйымының дерегінше, жасанды интеллектіге дайындық индексі бойынша Қазақстан 193 елдің арасында 72-орынға тұрақтаған.
Президент бастамасымен жаңа жоба – Ұлттық жасанды интеллект платформасы іске қосылды. Бұл жүйе мемлекеттік органдар мен ірі кәсіпорындардың мәліметтерін бір жерге жинап, оларды тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Платформаның басты мақсаты – деректерді қолжетімді етіп, оларды экономиканың түрлі салаларында пайдалану арқылы тиімділікті арттыру.
Президент бұл бастаманың тек технологиялық жетістіктерге ғана емес, сонымен қатар елдің цифрлық егемендігін нығайтуға да бағытталғанын атап өткен. Деректерді дұрыс басқару, жасанды интеллектті дамыту – қазіргі заманның басты талабы. Жоба аясында мемлекеттік органдардың деректері «Smart Data Ukimet» жүйесі арқылы жинақталады. Оған 93 ақпараттық база қосылған.
Сондай-ақ былтыр «Astana Hub» технопаркінде жасанды интеллект жобаларын әзірлеуге арналған «AI-Center» орталығы іске қосылды. Бұл орталық стартаптарға қолдау көрсетіп, олардың жаһандық нарыққа шығуына көмектеседі. «AI-Center» жасанды интеллект саласындағы жаңа идеяларды жүзеге асыруға арналған.
Сонымен қатар «AI.AstanaHub.com» цифрлық платформасы еліміздің жасанды интеллект саласындағы жетістіктері туралы ақпарат таратып, ресурстар мен мәліметтер базасын қолжетімді етеді. Бұл платформа жобаларына жасанды интеллектті пайдаланғысы келетіндерге білім беріп, қолдау көрсетеді.
«Astana Hub» бүгінде еліміздегі ең ірі инновациялық орталыққа айналды. Ол отандық және шетелдік стартаптарды біріктіріп, технологиялық дамуға жол ашып отыр.
Отандық ғалымдар қазақ тілінде жұмыс істейтін ұлттық тіл моделін жасауға кірісті. Бұл бастама шетелдік бағдарламаларға тәуелділікті азайтып, мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейтуге бағытталған. Жобаның мақсаты – қазақ тілінде жасалған мәліметтерді суперкомпьютерлердің көмегімен өңдеп, жасанды интеллектінің мүмкіндігін арттыру.
Алғашқы кезеңде 6 миллиард сөзден тұратын дерекқор құрылып, қазақ тіліндегі мәліметтер жинақталды. Бұл дерекқор үлкен тілдік модельді (LLM) жетілдіруге негіз болмақ. Ғылым және жоғары білім министрлігі осы жоба арқылы қазақ тілінің мәдени және тілдік мұрасын дамыту мақсатында үлкен тілдік модель (LLM) жасауды қолға алып жатыр.
Бұл жобаны бірнеше білім беру ұйымы бірлесіп жүзеге асырып, олардың қатарында Ақпараттық және есептеу технологиялары институты, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Қ.Сәтбаев университеті, Назарбаев университеті, Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ННПЦ, А.Байтұрсынов атындағы Тіл білімі институты бар.
Ғалымдар қазірдің өзінде 6 миллиард сөзқолданыс жинап, суперкомпьютерлердің көмегімен ұлттық тіл моделін оқыту жұмысын бастады. Бұл жоба қазақ тілінің дамуына ғана емес, жасанды интеллектінің әлеуетін арттыруға да ықпал ететін маңызды қадам.
Жасанды интеллект бойынша сертификат беретін ашық курстар әзірленіп, 2029 жылға дейін 80 мыңнан астам адамды оқыту жоспары бекітілді. Бұл бастама саладағы мамандар тапшылығын шешуге, сондай-ақ мамандар біліктілігін арттыруға бағытталған.
Қазіргі уақытта 17 жоғары оқу орнында жасанды интеллект бойынша 15 білім бағдарламасы негізінде 2 196 студент білім алады. Бұдан бөлек, жасанды интеллект саласында мамандар даярлауға бакалавриатқа жаңа мамандық енгізілмек. «Жасанды интеллект» бағдарламасы 3 жыл оқытылады. Мамандық «University Alliance of Science and Technology» университеттер альянсы мен «NNEF» қоғамдық қорының қолдауымен әзірленді. Бағдарлама 2024 жылға арналған жоғары білім беру ұйымдарының жол картасына енгізілді.
Әлемге танымал педагог Николас Садирак әзірлеген 01 Edu платформасында жұмыс істейтін «Tomorrow School» мектебі ашылды. Бұл мектептің ерекшелігі — инновациялық peer-to-peer оқыту жүйесі, яғни студенттер өзара тәжірибе бөлісіп, бір-біріне білім береді. Осы жүйе бойынша оқыған түлектердің 90%-ы курсты аяқтағаннан кейін жұмысқа орналасып, әдістің тиімділігін дәлелдеген.
Елімізде GovTech және IT саласы табысты дамып келеді және оны жалғастыру маңызды. Жасанды интеллект саласындағы жұмыс 2025 жылы да қарқынды болмақ. Мәселен, Астанада «Alem.ai» атты халықаралық жасанды интеллект орталығын ашу жоспарланып отыр. Бұл орталық ЖИ жобаларын дамытып, елімізді Орталық Азиядағы көшбасшыға айналдыруға ықпал етпек.
