Соңғы жылдары қазақ жастары арақ ішуді едәуір азайтқан. Түркістандық мамандар осылай дейді. Бұлай деуге негіз де жоқ емес. Түркістандық жастардың басым бөлігі діни сауатты, Алланың ақ жолына түскен. Бұл үдеріс көңіл қуантады дейді қаламыздың бас имамы Мұхамеджан Ергешбайұлы.
Жалпы мамандар зиянды әрекетке итермелеген қоршаған ортамыз – проблеманың кішкентай бөлігі ғана деп санайды. Көп жағдайда адамдар өмірден өзін таба алмаудың салдарынан ішімдікке салынып жатады. Ондай стреске түсетіндердің көбі – ер адамдар. Олар үшін қоғамдағы статус, амбиция, өзін-өзі қалыптастыру қағидалары бірінші орында тұрады.
Бұл орайда мына бір әңгімені мысалға келтірсек: «Офицер ішіп отырған солдатқа келіп, «Егер ішуіңді қойсаң, баяғыда сержант болып кетер едің», – депті. Сонда солдат жұлып алғандай: «Не үшін? Мен ішкенде өзімді генерал сезінемін!» – деген екен.
Мойындау керек, спирттік сусындар адамға әлеуметтік жетістіктердің иллюзиясын сыйлап, зор сенімділік ұялатады. Десе де, қоғамда өзіңіздің кім екеніңізді көрсету үшін міндетті түрде алкогольге жүгінудің қажеті шамалы. Қызықты жұмыс тауып, мамандық өзгертудің де араққұмарларға пайдасы тиіп жатады. Ең бастысы – жүрегіңізбен қалаған шаруамен айналысу. Егер осындай іс табылса адамда ішуге, қайғыруға уақыты болмайды. Бір сәт айналаңызға көз жүгіртіңізші, толып жатқан қызықты жұмыстар бар ма? Ішіңізде бүгулі жатқан талантыңызды ашып, қоғамға өзіңіздің кім екеніңізді көрсетуге уақыт жетті. Стимул беретін іс табу – басты қиындықтан арылтушы күш. Бірден-ақ табысқа кенеле кетуіңізге кепілдік жоқ, десе де уақыт өте сүйікті ісіңіз зор жетістіктерге жеткізетін болады.
Айтпақшы, ішімдіктен алшақтаймын деген адамның үйінде бір тамшы спирттік сусын болмауы керек. Тіпті, қонақтар үшін деген алкогольдің көзін құртқан жөн. Бос бөтелкелерді де тезірек қоқыс жәшігіне апарып тастаңыз.
Өзін-өзі бағалау
Тағы бір тәжірибеден сәтті өткен тәсіл – спирттік сусыннан бас тартқаныңыз үшін өзіңізді мадақтау. Егер қатты ішкіңіз келіп, бөтелкелер жиі түсіңізге ене берсе, оның орнына өзіңіз ұнататын басқа сыйлық алыңыз. Тіпті, спирттік сусындарға деген ақшаны жинап отыру үшін арнайы сандықша әзірлеңіз. Бір айда немесе одан да көп уақытта сол жиналған қаржыны өзіңіз көптен армандаған затыңызға жұмсасаңыз болады.
Әңгімелесу
Алкогольмен күресу кезінде әңгімелесудің тигізер пайдасы орасан. Адамдармен тілдесу өз-өзіңізге сенімділік беріп, бағаңызды өсіріп, ғылыми тілмен айтқанда әлеуметтендіреді. Сосын айналаңыздағылармен мас емес күйде сөйлескеннің қандай оңай әрі көңілді екенін түсінесіз.
Жоғарыда бірлесе ішуге итермелейтін адамдармен байланысты үзу керектігі айтылды. Десе де, кейде алкогольдің соңына түскен адамдармен сөйлесудің пайдасы тиіп жатады. Өйткені адам сол арқылы зиянды әрекеттің тигізіп жатқан кесірін ұғынып, оған моральды қолдау көрсетіп, пайдалы әдістерімен бөліседі. Ондай ортаны ғаламтор арқылы немесе өзіңіз білетін араққұмарлардың клубтарынан кезіктіруге болады.
Спирттен бас тарту кезіндегі тамақтану жүйесі
Тамақтану алдында көп мөлшерде су ішкен абзал. Бұл асқазанды толып тұрғандай сезімге бөлеп, алкогольге тыртылыстың алдын алады. Сол сияқты көп мөлшердегі сұйықтық ағзаны детоксикацияландырады (уытсыздандырады). Жалпы, тәулігіне адам 2-2,5 литр таза су ішуі керек (бұған сұйық тамақпен асқазанға түсетін сұйықтық кірмейді).
Сол сияқты рационды түрлендіру қажет, бұған дейін спирттік сусынға кететін қаржының көптігінен сатып алуға мүмкін болмаған тәттілерді де жиі жесеңіз болады. Бастысы – эндорфин мен серотониннің бөлінуін жиілендіретін балғын жеміс-жидектер, ет, шоколад қабылдауды ұмытпаңыз. Реабилитациялық кезеңде құрамында В дәрумені бар балық, бөдене жұмыртқасы мен бұршақ жеген пайдалы. Еста сақтаңыз, рационыңыздан майлы, тұзды, ащы тағамдарды шығарып тастаңыз. Оның үстіне ұзақ уақыт бойы спирттік сусындар пайдаланған адамда асқазан-ішек жолы мен жүрек-қан тамыр жүйесінде проблемалар туындап жатады. Егер дер кезінде алкогольден бас тартпағаныңызда, осы ағзалардың дерті асқынып, жазылмайтын ауруға шалдықтыруы әбден мүмкін еді.
