Еліміздегі бірегей институттардың бірі – Астрофизика институтының басшысы, профессор Шыңғыс Омаров жасанды интеллект туралы пікірін білдірді. Бұл туралы «Егемен Қазақстан» газеті жазды.
– Президент Қ.Тоқаев Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңестің отырысында жасанды интеллектіні дамытатын институттар керек екенін айтқан болатын. Бүгінде жасанды интеллект күнделікті өмірімізге дендеп еніп барады. Жасанды интеллект қарапайым есептерді шешуде ғана емес, күрделі бағдарламаларды жасауда да өте маңызды. Әлемде жасанды интеллект саласында бәсекелестік дамып барады. Оны астрофизикада қолдану халықаралық астрофизика ғылымын жаңа бір сатыға көтеруге ықпал етіп, әлем елдері осы бағытта еркін пікір алмасып, бірлескен жобаларды жүзеге асыра бастады. Осы орайда биыл Назарбаев университетінде Астрофизика институты, Қытай ғалымдарының бірлесуімен «Есептеу астрофизикасы, суперкомпьютерлерді, жасанды интеллектіні қолдану» тақырыбында халықаралық конференция өткізу жоспарланып отыр. Ғалымдардың бұл басқосуы астрофизиктер, астрономдардың жасанды интеллект саласындағы озық тәжірибелерімен бөлісуге кеңінен мүмкіндік береді, – дейді профессор Шыңғыс Омаров.
Қазіргі кезде институтта өзге ғылыми-зерттеу орталықтарында кездесе бермейтін суперкомпьютер бар. Техникалық тұрғыда ФАФИ есептеу кластері деп аталатын алып компьютер сандық зерттеулер жүргізуде, модельді деректерді, бақылау ақпараттарын сақтауда қолданылады. Алып машина 15 градустық температуралық режімде, жеке бөлмеде орналасқан. Бұл кластер жұлдыздар мен галактикалардан бастап әртүрлі масштабтағы гравитациялық жүйелердің эволюциясын түсінуге бағытталған. Мұнда сандық есептеулер жүргізу үшін PCI карталары қолданылады.
Астрономиядағы жаңалықтар көптеген архив деректерін өңдеумен тығыз байланысты. Осыған орай институт ғалымдары күнделікті ауқымды деректерді өңдейді, сүзгіден өткізеді. Профессор Шыңғыс Омаровтың айтуынша, Ұлттық виртуалды обсерватория құрылып, Қазақстан Халықаралық виртуалды обсерваториялар альянсы құрамына кірді. Ондағы мақсат – астрономиялық зерттеулердің мүмкіндіктерін арттыру, жақын және қашықтағы ғарыш нысандарын зерттеу үшін астрономияда үлкен деректерді өңдеу, сақтау және талдау, «Big Data» әдістерін дамыту. Бұл жобаны нәтижелі іске асыру Астрофизика институтында жүргізілетін бақылау және сандық зерттеулердің тиімділігін арттырады. Осы бағытта ақпараттарды пайдаланушылар үшін цифрлық портал құрылып, бағдарлама бойынша барлық инновациялардың нәтижелері жарияланған. Веб-ресурс пластина, фотопленкаларда сақталып, сандық жүйеге көшірілген ақпараттармен толыққан. Ғылыми құндылығымен ерекшеленетін деректер қоры студенттерге, ғалымдарға, сондай-ақ шетелдік қызығушыларға да қолжетімді. Енді институтта жұмыс істеп тұрған алып компьютерді күшейту міндеті тұр.
Бүгінде Астрофизика институты бюджеті ғылыми зерттеулерді іске асыруға толыққанды мүмкіндік береді. Ғалымдардың 40 пайызға жуығын жастар құрайды. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Ғ.Дәукеев атындағы Алматы энергетика және байланыс университеті, Қ.Сәтбаев атындағы ҚазҰПУ, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің студенттері тәжірибеден өтіп, жұмысқа орналасу мүмкіндігіне ие. Болашақ мамандардың шетелдерде тәжірибеден өтуі де жан-жақты қарастырылыпты.
