Еліміз цифрлық басқару саласында жаһандық аренадағы деңгейін нығайтып келеді. 2024 жылғы «UN E-Government Survey» есебіне сәйкес, еліміз электронды үкіметті дамыту бойынша әлемдік рейтингте 24-орынға көтеріліп, былтырғы көрсеткішпен салыстырғанда позициясын 4 сатыға жақсартқан. Бұл жайында «Егемен Қазақстан» газеті жазды.
Біріккен Ұлттар Ұйымының 193 мүше мемлекеті бағалаған 2024 жылғы рейтинг 2022–2023 жылдары жиналған деректерге негізделген. Ал онлайн-қызметтер индексі (OSI) бойынша Қазақстан 10-орынға ие болып, Оңтүстік Корея, Дания және Эстониямен қатарласты. Сондай-ақ тізімде Қытай, Германия, Аустралия сияқты алпауыт елдерден озық тұрғанын да айта кеткеніміз жөн.
Жалпы, цифрлық технологияларды дамыту ісінде басқа да байыпты бастамалар баршылық. Десе де Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2024 жылғы Жолдауында цифрландыру саласындағы жетістіктерді еселей түсу керектігін атап өтті. Яғни «Электронды үкімет» платформасына жасанды интеллект технологиясын барынша енгізуіміз қажет. «Қазақстан жасанды интеллектіні кеңінен қолданатын және цифрлық технологияларды дамытып жатқан елге айналуға тиіс. Бұл – Үкіметтің басты міндетінің бірі», деген еді Мемлекет басшысы.
Енді 2024 жылғы статистиканы сараптайық. Электронды қызметте ілгері жылжып, ІТ саласында айтарлықтай нәтижеге қол жеткізе алдық па? Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің мәліметіне сүйенсек, бүгінде еліміздің IT саласында 18 683 компания жұмыс істейді. Осы тұста «Astana Hub» халықаралық технология паркін міндетті түрде айтуымыз керек. Өйткені бұл технопарк қазір 1,5 мыңнан астам қатысушыны біріктіріп, ІТ саласына айрықша үлес қосып отыр. Олардың ішінде 1102 отандық және 437 шетелдік компания бар. Өсім соңғы бес жылда 31 есе артқан. Ал биылғы экспорттық түсім 140 млрд теңгеден асты. Байқап тұрсақ, нәтиже жаман емес. Тіпті, өте жақсы десек те болады. Осы күні елімізде дәл осындай 18 алаң жұмыс істейді. Олар жергілікті стартаптар мен кәсіпкерлікті дамытуға белсенді ықпал етеді.
Сонымен қатар басты жаңалықтың бірі – биометриялық сәйкестендіру мен QR-қолтаңба қызметтерінің енгізілуі. Бұл қағазбастылықтан құтылуға көмектесіп, электронды қызметтерді алу үдерісін едәуір жеңілдетті. Сөзіміз жалаң болмас үшін сандарды сөйлетейік. Мәселен, 2024 жылы QR-кодтардың көмегімен 8 млн-нан астам қол қойылып, Digital ID жүйесі арқылы 18 млн-нан астам сәйкестендіру жүргізілген. Осылайша, отандастарымыз өздерінің жеке мәліметіне қауіпсіз әрі жылдам қол жеткізу мүмкіндігіне ие болды.
«Біздің алдымызда интеллектуалды, креативті және озық құралдармен жабдықталған, технологиялық тұрғыдан дамыған қоғам құру міндеті тұр. Біз оны болашақ қоғамын қалыптастыруға бағытталған жаңа тұжырымдама ретінде «Generative Nation» деп атаймыз. Мұндай тәжірибе қазірдің өзінде басқа елдерде сәтті қолданылуда. Сингапурда ақылды технологияларға бағытталған «Smart Nation», Израильде инновациялық кәсіпкерлікке басымдық берілген «Startup Nation» дегеген түсінік бар», деген еді Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев.
Сол себепті еңбек нарығын білікті кадрлармен қамтамасыз ету міндеті де назардан тыс қалмайды. 2024 жылы IT-мамандардың орташа айлық жалақысы 54%-ға өсіп, 673 мың теңгеге жетті. Сондай-ақ ақпараттық технологиялар саласында жұмыспен қамту 12%-ға артқан. Бұл білікті һәм бәсекеге қабілетті кадрларға деген жоғары сұранысты көрсетеді.
Сондай-ақ Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыру мақсатында 2025 жылға қарай 20 мың IT-маман даярлауға бағытталған «Tech Orda» бағдарламасы іске қосылды. Жеке IT-мектептер ақпараттық технологиялар саласында 16 мыңнан астам сарапшы дайындады. Бір қызығы, мүлдем басқа мамандықтан IT бағытына ауысқан «Tech Orda» бағдарламасының түлектер саны баршылық. Өйткені осы күні цифрлық өзгерістердің мүмкіндігі молайып, барлық салада басымдық алғанына куә болып отырмыз.
«Цифрлық технологиялар бизнес, білім беру және денсаулық сақтау салаларында жаңа көкжиектерді ашады, экономикалық өсуді қамтамасыз етеді және миллиондаған адамдар үшін мүмкіндіктерді кеңейтеді. Біз осы бағыттарды белсенді түрде дамытып жатырмыз. Барлық мемлекеттік қызметтердің 90%-дан астамы халыққа мобильді құрылғылар арқылы қолжетімді. 2029 жылдың соңына дейін елде халық пен бизнеске цифрлық ресурстарға тең қолжетімділікті қамтамасыз ететін толыққанды экожүйе құру жоспарланып отыр», деген еді Премьер-министр Олжас Бектенов.
Еліміздегі IT-қызметтердің экспорты да қарқынды өсімді көрсетіп отыр. 2023 жылы оның көлемі 529 млн долларға жетті, ал 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында бұл көрсеткіш 305 млн доллардан асты. Яғни Мемлекет басшысының 2026 жылға қарай IT-қызметтер экспортын 1 млрд долларға дейін жеткізу жөніндегі тапсырмасы сенімді түрде орындалып жатыр. Бүгінде Қазақстаннан IT-қызметтер 86 елге экспортталады. Бұл отандық компаниялардың жоғары сұранысы мен жаһандық деңгейде табысты бәсекелесу қабілетін растайды. Экспорттың негізгі бағыттары – Ресей, Ирландия, Мексика, АҚШ және Сингапур.
