Қазақстан халқы Ассамблеясы – әлемдегі бірегей қазақстандық үлгі. Ол еліміздің аумағында тұратын этностардың бейбіт дамуы мен өркендеуін қамтамасыз ететін бірлік пен тұтастықты нығайтуға бағытталған орган. 2025 жылы Қазақстан халқы Ассамблеясының 30 жылдығы атап өтіледі. Қазақстан халқы Ассамблеясының (ҚХА) негізгі мақсаты – мемлекеттің ұлттық саясатты жүзеге асыру, еліміздегі қоғамдық-саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету, мемлекеттік және азаматтық қоғам институттарының этносаралық қатынастар саласындағы өзара іс-қимылын арттыру, жалпыұлттық келісім мен бірлікті нығайту, экстремизмге қарсы күрес жүргізу, мемлекеттік тілді дамыту, сондай-ақ Қазақстан этностарының дәстүрлері мен мәдениетін сақтау.
Қазақстан халқы Ассамблеясы 1995 жылғы 1 наурызда Мемлекет басшысының Жарлығымен құрылды. Қазіргі уақытта оның құрамында 600-ден астам мүше бар. Ассамблеяның жұмысына 1000-нан астам этномәдени бірлестік, 34-тен астам достық үйлері, интеграция, медиация және волонтерлік ресурстық орталықтар, 50 000-ға жуық адамды қамтитын 4000-нан астам қоғамдық құрылым қатысады.
2025 жылы Қазақстан халқы Ассамблеясының 30 жылдығы аясында азаматтардың этникалық бірегейлігін сақтау деңгейін бағалау, оның мемлекеттің жалпы бірігу процесіндегі рөлін анықтау, тіл саясатының даму динамикасын қолдау, әр этностың өз өңірінің әлеуметтік-экономикалық әлеуетінің дамуына, бизнесіне және этномәдениетіне қосқан үлесін зерттеу, этносаясат пен этнодемографияның жалпы үрдістерін талдау, этностардың қозғалысын зерттеу бойынша мамандардың жұмыстарымен танысу, тарихи-мәдени байланыстарды қарастыру, этностар мен халықтарды жақындастыру және біріктірудің ішкі және сыртқы факторларын талдау, сондай-ақ Орталық Азия кеңістігінде және халықаралық аренадағы өзара іс-қимылды зерделеу міндеттері қойылды.
2025 жылы басқа да мерейтойлық даталармен қатар «Қазақстан халқы Ассамблеясының» біріктіруші қызметін атап өту жаһандық деңгейдегі ғылыми қауымдастықтың бірігуіне ықпал етіп, 2015 жылы БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттарында белгіленген әлемдік ауқымдағы бастамалармен үндеседі. Бұл ғылыми зерттеулер мен жобалардың нәтижелерімен танысуға, өзара дамушы салаларды кеңейтуге, этнология, этносаясат және этномәдениет салаларындағы теориялар мен көзқарастар жүйесін енгізу мен жетілдіруге, Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметін талдауға және оның бүкіл Орталық Азияға әсерін қарастыруға мүмкіндік береді, бұл мемлекеттің келісім мен өркендеу үлгісі ретінде қарастырылады.
Этнология мен этногенез ғылымына қатысты жетекші қазақстандық және шетелдік ғалымдардың зерттеулерін теориялық-әдіснамалық негізде қарастыру, жүйелеу және ұсыну, сондай-ақ бүгінгі таңда этностар мен халықтардың этникалық, әлеуметтік-экономикалық, ішкі және сыртқы саяси тарихы, материалдық және рухани мәдениеті, Орталық Азия елдеріндегі этномәдени процестер, діни көзқарастар, этнопсихология және этнопедагогика, этнодемография және этносаясат, диаспорология, аймақтану, ұлттық құрылыс пен этникалық толеранттылықты нығайтудағы әсері, этносоциология саласының даму динамикасы, ғылыми зерттеулердегі негізгі ұғымдар мен қағидаларды меңгеру, этнографиялық экспедициялардың нәтижелерін зерттеу, тарихи сананы және қоғамның дүниетанымын дамыту, әлеуметтік-мәдени және ғылыми зерттеулерде олардың практикалық қолданылуы, гуманитарлық ғылымдардың салаларын жетілдіру мен кеңейту, оларды ел мен өңірдің білім беру және әлеуметтік-экономикалық жобаларына енгізу өзектілігін жоғалтпайды. Бұл бағыттар Қазақстан қоғамының бірігу идеяларын зерттеу мен байыту арқылы әлемдік қауымдастыққа елдің бірлік пен келісім үлгісін ұсыну үшін маңызды ғылыми негіз болып табылады. Осы бағыттағы жұмысты атап өту үшін 2024 жылы қабылданған «Түркі әлемі» хартиясын жүзеге асыру мен зерттеу жүргізілуде. Атап айтқанда, түркі, көшпелі және ислам мәдениетінің өркениеттік этникалық дамуға ықпалы, мемлекеттердің әлеуметтік-саяси тарихы, рухани мәдениеті мен этностарының дүниетанымы, Орталық Азия елдерімен өзара әрекеттесу, орта ғасырлардан қазіргі заманға дейінгі кезеңдегі этносаралық байланыстар, әлеуметтік-демографиялық процестер, көші-қон, полиэтникалық аймақтардың жағдайы, этносаясаттың ерекшеліктері, жастардың этномәдени құндылықтарына әсері, сондай-ақ Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметін талдау – этномәдени және этносаяси процестердегі біріктіруші фактор ретінде қарастырылады.
Ассамблея Қазақстанда сенім, ынтымақтастық және өзара түсіністік атмосферасы бар ұлтаралық және конфессияаралық келісімнің бірегей моделін құруға үлес қосты, онда әрбір азамат ұлтына және дініне қарамастан, азаматтық құқықтар мен бостандықтардың толықтығын пайдаланады.
