17 қаңтарда Astana Hub алаңында «Телекоммуникациялар және деректерді өңдеу туралы» Қазақстан Республикасының жаңа Заңын әзірлеуге арналған стратегиялық сессия өтті. Бұл заң цифрлық әлемнің шындығына бейімделу және уақыт талаптарына сай экожүйе құру жолында маңызды қадам болмақ.
Сессияны Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі (ЦДИАӨМ) және QazTech қауымдастығы ұйымдастырды. Бір алаңда телекоммуникация саласының жетекші сарапшылары, мемлекеттік органдардың, бизнес пен қоғамдық ұйымдардың өкілдері бас қосты. Кездесудің басты мақсаты — алдағы онжылдықтарда телекоммуникация саласын дамыту жолдарын анықтау болды.
Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министрі Асхат Оразбектің айтуынша, қолданыстағы заң 20 жыл бойы саланы сенімді түрде қолдап келді, алайда оны жаңарту уақыты келді. Қазақстанға алдағы 20–30 жылда қандай технологиялар мен реттеуші шаралар қажет болатынын анықтап, бизнеске қолайлы жағдай жасап, халыққа көрсетілетін қызметтердің жоғары сапасын қамтамасыз ету қажет.
Заңнамалық өзгерістер байланыс инфрақұрылымын дамытуға, оның қолжетімділігін және сапасын арттыруға бағытталған. Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева атап өтті:
«Заң шығарушы ретінде мен бұл процеске қатысып, оны қолдаймын. Өзгерістер сала дамуына, тұтынушылар үшін қолайлы жағдайлар жасауға, операторлар үшін оңтайлы шешімдер ұсынуға бағытталуы тиіс. Сонымен қатар, реттеуші органның тиімділігін қамтамасыз ету маңызды. Бұл – жауапты жұмыс, және мен біздің бірлескен күш-жігеріміз оң нәтиже береді деп сенемін».
Бұрын тек телефония мен пошта байланысын реттеген заң енді интернет, Wi-Fi, радиожиіліктер және 5G сияқты жаңа технологияларды ескере отырып қайта қарауды талап етеді.
ЦДИАӨМ-нің Телекоммуникациялар комитетінің төрағасы Дамир Сейсембеков жұмыс тобы нарық қатысушыларынан түскен ұсыныстарды белсенді түрде талқылағанын атап өтті. Қазіргі уақытта саладағы реттеуді жақсартуға бағытталған заң жобалары әзірленуде. Радиожиіліктерге және 5G мен Wi-Fi сияқты технологияларға ерекше көңіл бөлінуде.
Заң жобасында ұғымдық аппаратты өзектендіру, деректер орталықтары үшін критерийлерді жаңарту, интернет трафигімен алмасудың жеке нүктелерін енгізу, геостационарлық емес орбиталарды пайдалану шарттарын жаңарту, телекоммуникация инфрақұрылымын салуға қатысты нормаларды және басқа да түзетулерді қарастыру жоспарлануда.
«Біз байланыс инфрақұрылымының трансформацияланып жатқанын көріп отырмыз. Бұрын инфрақұрылым негізінен мыс желілер мен телефон қосылымдарына негізделген классикалық үлгіде болатын. Бүгінгі күні инфрақұрылым конвергентті болып қалыптасты: ол оптикалық-талшықты және сымсыз технологияларға негізделген және телефон байланысы, интернет, Wi-Fi, 5G, бейнебақылау, IoT сияқты қызметтерді қамтамасыз етеді», – деді ол.
«Жауапты байланыс операторлары қымбат және резервтелетін инфрақұрылымды салады, ол айтарлықтай капиталды инвестицияларды және өзін-өзі ақтау мерзімін талап етеді. Бұл парадигма аясында ірі және шағын компаниялар жұмыс істейді. Алайда инфрақұрылымға ешқандай инвестиция салмай, жасанды бәсекелестік тудыратын псевдооператорлар да бар, бұл нарыққа зиян келтіреді. Осыған байланысты, мен интернет қызметтерін ұсынуға лицензиялауды қайтаруды ұсындым», — деп пікірін білдірді «Қазақтелеком» АҚ-ның стратегия және сыртқы активтерді басқару жөніндегі бас директоры Нұрлан Мейірманов.
Жеке байланыс операторларын қолдау және олардың одан әрі дамуына жағдай жасау мәселесіне ерекше назар аударылды.
«Ең маңызды мәселе — жергілікті байланыс операторларын қолдау. Жоғары бәсекелестік жағдайында операторлардың тек аман қалуы ғана емес, сонымен қатар дамуы үшін қолайлы жағдай жасау маңызды. Егер нарықта тек ірі ойыншылар ғана қалатын болса, бұл қызмет көрсету сапасының төмендеуіне және тұтынушылар үшін таңдау мүмкіндігінің шектелуіне әкеледі. Сондықтан жергілікті нарықтарда тиімді жұмыс істей алатын шағын және орта операторларды қолдау қажет.
«Заңнама мен реттеудегі барлық өзгерістер нарықты дамытуға, тұтынушылар үшін қызмет сапасын жақсартуға және саланың тұрақты өсуіне жағдай жасауға бағытталуы тиіс. Біз инвесторлармен, сарапшылармен және операторлармен белсенді жұмыс істеп, технологиялық және заңнамалық деңгейде даму қамтамасыз ететін шешімдер әзірлеуіміз қажет», — деді өз сөзінде ҚР Президентінің кеңесшісі Қуанышбек Есекеев.
Жаңартылған заң телекоммуникация саласының тиімді дамуының негізіне айналды. Ол бизнес үшін қолайлы жағдай жасап, Қазақстан азаматтары үшін қызметтердің сапасын арттырады.
Сарапшылардың, операторлардың және мемлекеттік органдардың бірлескен күш-жігерінің арқасында Қазақстан өңірдегі технологиялық көшбасшы ретіндегі позициясын нығайта береді.
Сондай-ақ жақында Астанада Халықаралық жасанды интеллект орталығы ашылады. Халықаралық жасанды интеллект орталығының мақсаты – Қазақстанды жасанды интеллектке бағытталған мемлекетке айналдырып, қоғамдық және экономикалық өмірдің барлық салаларында жасанды интеллект технологияларын дамыту мен инновацияларды ілгерілету. Аlem.ai орталығы ғылым, өнеркәсіп, шығармашылық индустриялар мен мемлекеттік қызметтер сияқты негізгі салаларда технологияларды дамытуға бағытталған. Сондай-ақ орталық инвестиция тарту және стартаптарды қолдау үшін жасанды интеллект экожүйесін құруға ықпал етеді.
Орталықтың құрылуы Қазақстанның жасанды интеллект шешімдерінің экспортын 2029 жылға қарай 5 млрд долларға дейін арттыруға, жасанды интеллекттің дамуы есебінен технологиялық және экономикалық өсудің жаңа толқынын қамтамасыз етуге және Астананы Орталық Азиядағы жасанды интеллект технологияларының жетекші орталығына айналдыруға мүмкіндік береді.
Жобаның аясында жыл сайын түрлі салалардан шамамен 10 000 талантты тарту, кемінде 1000 жасанды интеллект маманын даярлау, шамамен 100 жасанды интеллект стартапын іске қосу және жасанды интеллект саласында 10 ғылыми зерттеу жүргізу жоспарланған.
ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі халықты жасанды интеллект технологияларына оқыту жобасын ұсынды.
Жоба бойынша елімізде 5 жыл ішінде 1 млн адамды даярлау жоспарланған.
«Бұл 500 мың оқушы, 300 мың студент, 90 мың мемлекеттік қызметші, 80 мың кәсіпкер және халықтың 30 мың басқа санатын қамтиды. Сонымен қатар ведомство мектеп оқушыларына арналған TUMO креативті технологиялар орталығымен бірге, білім беру жобаларын іске қосып жатыр», делінген хабарламада.
Сондай-ақ 2024 жылы қазан айында ЖИ саласындағы мамандарды даярлау үшін өңірдегі алғашқы TomorrowSchool жасанды интеллект мектебі ашылды.
Жалпы өткен жылы қараша айында Премьер-министр Олжас Бектенов Мемлекет басшысының Жолдауында қойылған міндеттерді іске асыру шеңберінде білім беру, денсаулық сақтау, салықтық және кедендік әкімшілендіру салаларында цифрлық технологияларды енгізу мәселелері бойынша жұмыс кеңесін өткізген болатын.
Мектепке дейінгі ұйымдарды ваучерлік қаржыландыруды және «Әлеуметтік әмиян» жобасын пилоттық енгізу арқылы халыққа көрсетілетін әлеуметтік қызметтерді цифрландырудың оң тәжірибесі қаралды.
Айта кетейік, ваучерлік қаржыландыру жүйесі мектепке дейінгі білім берудің барлық мекемелеріне олардың талаптарына сәйкес келген жағдайда мемлекеттік тапсырысқа қол жеткізуге жол ашады, ата-аналарға балабақшаны өз еркімен таңдауға мүмкіндік береді, «білім беру мекемесіне емес, қаражатты баланың соңынан ілестіру» қағидаты бойынша үдерістің ашықтығын қамтамасыз етеді.
Сол жиында Премьер-министрдің орынбасары Тамара Дүйсенова Тараз, Шымкент және Түркістан қалаларының мектепке дейінгі ұйымдарында жобаны сынақтан өткізу туралы хабардар еткен болатын. Бұл ретте алдын ала нәтижелер жоспарланған трансформацияның нақты тиімділігін көрсететіні атап өтілді. Мысалы, Таразда бұған дейін бірнеше жыл кезекте тұрған екі жастан асқан 23 мыңнан астам сәби балабақшаларда орынмен қамтамасыз етілді. Бұрын мемлекеттік тапсырыс алмаған 19 қалалық балабақша тізімге енгізілді. Небәрі 2 айда балаларды қабылдау фактісі бойынша қаржыландыру есебінен 600 млн теңге бюджет қаражаты үнемделген.
Ал, Түркістанда жобаны іске асырудың 2 аптасында 740 ваучер берілді, балабақшаларға кезек нөлге дейін азайтылды.
