Қазақстандағы цифрлан­дырудың көлемі мен сапасы

214

Түркістан қаласының тұрғындары үшін Қазақстанда экономиканы цифрландыру үдетіліп, жүргізіліп жатқан жұмыстар жөнінде баяндаймыз. Жалпы, Қазақстандағы цифрлан­дырудың көлемі мен сапасы қандай екенін коронавирус дағдарысы анық байқатты. Елімізде электронды цифр­лық қолтаңбаларды оңтайлы тір­кеу және әлеуметтік төлемдерді бе­руді ұйым­дастыруға мемлекеттік қыз­мет­тердің мүмкіндігі жеткілікті болды. Бірақ эпи­демияға қарсы шараларды әзірлеу және тұрғындардың мәліметтерді пайдалануы жеткіліксіз болып шықты. Әсіресе білім саласында мектеп (7646 мектепте 3,4 млн оқушы), колледж (700 астам колледж), университет (129 жоғары оқу орыны – 604,3 мың студент) деңгейінде білім алушылардың қашықтан оқу үрдісіне көшірілуі білім саласын цифр­ландыруда көптеген күр­делі мәселе­ бар екенін көрсетті: көпте­ген елді ме­кен интернетпен қамтылмаған, байланыс нашар, желі дұрыс ұста­май­ды, компьютерлер жетіспейді, қыс­қасы, ел телекоммуникациялық инфра­құрылы­мын цифландыруға дайын болмады.

Дегенмен де алға ілгерушілік жоқ емес. Айталық, еліміздегі екінші деңгей­лі банктер төтенше жағдай кезінде және әлеуметке үздіксіз қызмет көрсетуге ұмтылып, операциялық ортаның өзге­руіне және ішкі процестердің өркен­деуі­не жедел ден қойды. Қысқа мерзім ішінде клиенттерге бірқатар жаңа қыз­метті ұсына алды, оның ішінде та­уарлар мен қызметтерге қашықтан төлем жасау мүмкіндіктерін кеңейте отырып, көптеген қызметті онлайн жеткізуді іске қосты. Төлем арналарының кеңеюі өз кезегінде онлайн-сақтандыруға жол ашты, бөлшек сауда тауарларының түр­­лерін көбейтті және бағалы қағаз­дар нарығында оң өзгерістерге әкелді. Тұ­тастай алғанда, қаржы секторы өзін жақсы серіктес ретінде тағы да дәлелдеді. Сондай-ақ бұл жерде клиенттердің қа­шық­тан қаржы­лық қызметтерге деген сұранысының өсуі технологиялық компаниялардың осы сегментке деген қызығушылығын арттырғанын атап өткен жөн. Тұрғындар үшін бұл – қо­лайлы жағдай. Өйткені бәсекелестіктің артуы қызметтердің сапасын арттырады, қызметтердің құнын төмендетеді. Бірақ банктер үшін бұл екі еселенген қосымша қаржы жұмсау болса да олар қызмет көрсету сапасын жақсартуға ұмтыла беруге тиіс.

Жүргізілген зерттеулер Қазақ­стан­­дағы цифрлы экономиканы ста­тис­ти­калық өлшеудің болашақ бағыт­тарын анықтап берді. Олар: цифрлы экономиканы дамытуға арналған шығындар; цифрлы технологияларды құру және тарату, оның ішінде цифрлы технологиялар саласындағы зерттеулер мен әзірлемелер; зияткерлік меншік құ­қығын қорғау және сандық технология­лар трансферті; цифрлы технология­лармен байланысты инновациялар; сандық инженерия; цифрлы технология­лар мен онымен байланысты тауарлар мен қызметтердің экспорты; сандық ортаға сенім (киберқауіпсіздік, жеке де­ректерді қорғау); цифрлы теңдік және оған халықтың әлеуметтік қорғалма­ған (осал) топтарын қосу (мүгедектер, шал­ғай жерлерде тұратындар, зейнеткерлер) т.б.