Қазақстан ғарышты игеру көшінен қалмай келеді. Бүгінде Алматы маңындағы Астрофизика институтының ғалымдары 80 жылдық тарихында Ассы-Түрген, Каменск үстірті, Тянь-Шань астрофизикалық обсерваторияларында жер айналасындағы ғаламның ғажайыптарын зерттеп қана қоймай, көкке құлаш сермеген елдердің озық жетістіктерін, спутниктерін қалт жібермей қадағалап отыр. Бұл туралы “Егемен Қазақстан” газеті жазды.
Қазіргі кезде В.Г.Фесенков атындағы астрофизика институтына Қазақстандағы есептеу астрофизикасының негізін салушылардың бірі, физика-математика ғылымдарының кандидаты, профессор, ғылым саласындағы Мемлекеттік сыйлықтың бірнеше мәрте иегері атанған Шыңғыс Омаров басшылық етіп отыр.
– Күн жүйесін, қашықтағы ғарышты зерттеу еліміз үшін өте маңызды. Кейінгі уақытта ғылым мен технологиядағы жетістіктер Қазақстанның да өзге елдер сияқты ғарыштық әлеуетінің артуына ықпал етіп келеді. Осыдан 10 жыл бұрын ғарышқа ұшырған спутниктеріміз телекоммуникацияда нәтижесін беріп отыр. Геостационарлық «KazSat» және жерді ғарыштан бақылайтын «KazEOSat» спутниктері республика операторларының қажетін өтеп жатыр. Бүгінде Илон Масктің «SpaceX» компаниясы сияқты әлемнің көптеген елдері ғарышты игеруге спутниктерін ұшыруда. Адамзат үшін ғарышты зерттеудің игілігімен қатар кері әсерінің де бар екенін естен шығармауымыз қажет. Кейінгі уақытта ғарышта қоқыстар пайда болып, спутниктердің қақтығысу ықтималдығы жоғарылады. Осыған байланысты Астрофизика институтындағы робот-телескоптар ғарыштағы қолайсыз ахуалды да бақылау мүмкіндігіне ие. Институт ғалымдары робот-телескоптарға бағдарламалар әзірлеп, автоматты режімде өз спутниктерімізді, олардың айналасындағы қозғалыстарды бақылап, Республикалық ғарыш орталығына ақпарат беріп отырады, – дейді профессор Шыңғыс Омаров.
Тағы бір айта кететін жайт, ғалымдар интернетті қолдана отырып, бағдарламаны пайдалану арқылы робот-телескоптарды әлемнің кез келген нүктесінде отырып басқара алады. Бүгінде Қазақстан да әлемнің көптеген елі сияқты ғарыштық аппараттарды сүйемелдеу ісін өркендетуге атсалысып келеді. Былтыр Үндістан ғарыштық зерттеулер ұйымы «Чандраян-3» планетаралық стансасын айға ұшырған кезде Астрофизика институты ғалымдары спутник қозғалысын бақылап отырды. Мұнымен қоса ғаламды, жұлдыздар, планеталарды бақылауда, қараңғы материяны зерттеуде іргелі және қолданбалы астрономия және астрофизиканы дамыту ісіне белсенді атсалысып, астрономиялық бақылаулар, теориялық зерттеулер және компьютерлік модельдеуді іске асырып келеді. Ғалымдар үшін осы зерттеулердің нәтижесін халықаралық ғылыми журналдарда жариялау маңызды. Бүгінде Америка, Еуропаның рейтингтік журналдарында жарияланған мақалалар ғалымдарымыздың астрономия және астрофизикадағы жетістіктерін көрсетеді.
