Түркістандық оқырмандардың назарына дін саласындағы саясатты, қоғамдық және ұлтаралық келісімнің, жалпыұлттық бірліктің қазақстандық моделін және Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметі жөнінде мәліметтерді ұсынамыз. Биыл – Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылғанына 30 жыл. Бұл ұйым 1995 жылы құрылып, елдегі түрлі этностар мен мәдениеттердің ынтымақтастығын, бірлігін нығайтуға бағытталған маңызды институтқа айналды. Оның басты мақсаты – елімізде барлық этностар мен ұлттардың тең құқықтары мен мүмкіндіктерін қамтамасыз ету, қоғамдық келісімді қолдау және мәдени көптүрлілікті сақтау. Осы мерейтой аясында елде түрлі мәдени іс-шаралар мен форумдар ұйымдастырылмақ.
Қазақстанның барлық этностарының мәдениетін, тілін, дәстүрін дамыту үшін қажетті жағдайдың бәрі жасалған. Осы ретте түркістандықтардың назарына Ассамблея қызметінің Қазақстанның этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешетін ел ретіндегі халықаралық беделінарттыруға ықпал ететіндігі туралы мәліметтерді ұсынамыз.Қазақстан халқы Ассамблеясы – заңды тұлға құрылмай, Қазақстан Республикасының Президенті құратын, басты міндеті мемлекеттік ұлттық саясатты іске асыру, Қазақстан Республикасындағы қоғамдық-саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету, мемлекеттік және азаматтық қоғам институттарының этносаралық қатынастар саласындағы өзара іс-қимылының тиімділігін арттыру болып табылатын мекеме. Ассамблеяның мақсаты – қазақ халқының топтастырушылық рөлін арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан халқының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы негізінде қазақстандық біркелкілікті және бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру процесінде республикадағы этносаралық келісімді қамтамасыз ету. Қазақтардың мәдени – этникалық дәстүрлерінен мұра болған рухани саладағы төзімділік қазіргі уақыт пен келешекте азаматтық әлемді сақтаудың берік негізі болып табылады.
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасы 40-тан астам конфессия мен деноминация өкілдері, сондай-ақ 130 ұлт пен этникалық топ өкілдері бейбіт және өзара түсіністікте өмір сүре алатындығының бірден бір мысалы. Қазақстандағы әрбір ұлттың өзінің этноқұрылымдары бар, 22 республикалық және аумақтық ұлттық-мәдени орталықтары құрылған. Әзербайжан, грек, ингуш, неміс, шешен, поляк, т.б. халықтардың ұлттық мәдени орталықтары жанында жексенбілік мектептер жұмыс істейді. Ассамблеяның негізгі міндеті – этносаралық қатынастар саласында мемлекеттік органдармен және азаматтық қоғам институттарымен тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз ету, қоғамда этносаралық келісімді және толеранттылықты одан әрі нығайту үшін қолайлы жағдай жасау, ел бірлігін нығайту, қазақстандық қоғамының негіз қалаушы құндылықтары бойынша қоғамдық келісімді қолдау және дамыту. Сонымен қатар, Қазақстан халқы Ассамблеясы мемлекеттік органдарға экстремизм мен радикализм көріністеріне қарсы әрекет етуге, азаматтардың демократия нормаларына негізделген саяси құқықтық мәдениетін қалыптастыруға көмек көрсетеді. Ассамблея этномәдени бірлестіктердің күш біріктіруін қамтамасыз етеді, этно мәдени орталықтардың, Қазақстан халқының ұлттық мәдениеттері, тілдері мен дәстүрлерінің өркендеуін, сақталуын, және дамуын қамтамасыз етеді.
Ассамблеяның 350-ге жуық мүшесі бар. ҚХА-на мүшелікке кандидаттарды жергілікті жерлердегі Қазақстан халықтарының Кіші Ассамблеясы, республикалық және аймақтық ұлттық-мәдени бірлестіктері, Ассамблея Кеңесінің мүшелері тең арақатынас қағидасы бойұсынады. ҚХА-ның төрағасы – ҚР Президенті. Ол Ассамблея мүшелерінің ұсынысы бойынша төрағаның екі орынбасарын тағайындайды. Ассамблея мәжілістері арасындағы жұмысты ҚР Президентінің шешімімен Ассамблея кеңесі жүргізеді. ҚХА кеңесі ұлттық-мәдени орталықтар ардагерлер кеңесі өкілдерінен, Кіші Ассамблея жетекшілерінен, сондай-ақ, Ассамблеяға мүше басқа тұлғалардан құралады. ҚХА Қазақстанда өмір сүріп жатқан барлық халықтардың мәдениетін, тілін дамытуға қолайлы жағдай жасау бағытында Қазақстан халықтарының фестивальдерін, тілдер фестивальдерін, жексенбілік мектеп окушыларының мемлекеттік тіл мен ана тілін білу дәрежесін анықтайтын байқауларын, тіл саясаты мәселелері бойынша халықаралық және республикалық ғылыми-практикалық конференциялар мен семинарлар, т.б. өткізеді.
Сонымен қатар, «Әділетті Қазақстан: бірлік, тұрақтылық, даму» атты тақырыппен өтіп жатқан елдік іс-шараның алғашқы күні сарапшылар халық Ассамблеясының саяси реформаларды жүзеге асырудағы орнын және осы бағыттағы ой-пікірлерді, жобаларды талқылады. Сондай-ақ Ассамблеяның «азаматтық қоғам мен мемлекеттің қоғамдық келісімді қамтамасыз етудегі мүмкіндіктерін үйлестіретін негізгі институт» екенін атап өтті. «Бұл бағытта азаматтық қоғам институттарының әлеуетін пайдалану – саяси мәдениет пен саяси сауаттылық деңгейін көтеруде маңызды», деген Президент Әкімшілігі басшысының орынбасары Ассамблеяның тағы бір маңызды қызметін атап өтті. Кейінгі кезде Ассамблея қоғамдағы өзекті мәселелерді қозғап, оның шешімін табуға зор үлес қосып келеді. Мәселен, ҚХА жанында аналар, ақсақалдар кеңесі, медиация институты құрылды. Ассамблея өкілдерінің айтуынша, бұл мекемелердің барлығы заңға сәйкес ұйымдастырылып отыр.
Қазақстан халқы Ассамблеясының рөлі мен мақсатының өзі этномәдени бірлестіктердің рухани күш біріктіруінен, этномәдени бірлестіктердің, олардың мәдениеті, тілдері мен дәстүрлерінің өркендеуін, сақталуын және дамуын қамтамасыз етуден тұратыны белгілі. Бұл орайда ел азаматтарын қоғамдық-саяси өмірге жұмылдыруға, мемлекеттік тіл мен оның мәртебесін ілгерілету басты ұстанымға айналуға тиіс. Сондықтан да спикерлер Ассамблеяның мемлекеттік тілді дамытуға қосқан нақты үлесі мен мемлекеттік саясатты жүргізудегі бағытына тоқталды. Бұдан бөлек, Ассамблея қоғамдағы өзекті мәселелерді барынша қозғап, оның шешімін табуға зор үлес қосып келеді. ҚХА жанында аналар, ақсақалдар кеңесі, медиацияның жұмысы соған дәлел.
Адамзат эволюциясының мыңдаған жылдарға созылған тарихындағы соғыстар мен шағын қақтығыстардан бүгінгі таңда туындап шығатын нақты нәтиже – өзара келісімділік пен үйлесімділік философиясына келіп тіреледі. Оның негізгі идеялары; соғыстар мен қақтығыстар оған қатысушы тараптардың ешкайсысына да таза абсолютті игілі алып келмейтіндігімен, адамзаттың өзара түсіністікпен бейбіт қатар өмір сүруінің заманы келіп жеткендігімен, адамзат тек жер жағдайындағы жаңа қатерлермен бірігіп қана күрескенде қол жеткізе алатындыгымен, адам саналы болып жаратылғандықтан өзара үйлесімді тіршілік етуге тағайындалғандығымен т.б. келіп шартталады. Отандық ғалымдарымыз осы ахуалдарды жалпы бір ұғымға сыйғызып, оны «өзара түсіністік философиясы» деп атап, әдіснамалық-теориялық және тәжірибелік бағдарларын ұсынған болатын.Тарихтағы кикілжіңдер мен соғыстардың шығу себептерінің көбі, этнос аралық және дін аралық тартыстардан туындап жатты, ол қаншама бейбіт тұрғындарға қаншама зардаптар алып келгендігін есептеудің өзі ұлы трагедия.
