Қазақстанның «киберқалқаны» қандай?

251

Қазір бүкіл әлемді толғандырып отырған мәселелердің бірі – киберқауіпсіздік. Кибершабуылдың зардабын тіпті, ядролық қарумен пара-пар деп бағалаушылар да жетерлік. Kибершабуылшылар бір орында отырып-ақ, ірі компанияларды шығынға ұшыратып, үлкен кәсіпорындардың жұмысына кедергі келтіріп, бір қаланы түгелдей жарықсыз қалдырып,  ұшақты апатқа ұшыратуы да әбден мүмкін. Сол себепті, қазір әлемнің кез келген елі осы кибершабуылдарға тосқауыл болу үшін бағдарлама құрып, қомақты қаражат бөліп келеді. ліміздің «Киберқалқан» жобасын дайындау барысында Ұлыбритания, Германия, Малайзия, Швеция, Эстония, Литва және тағы басқа көптеген мемлекеттердің тәжірибесі зерттеуден өткізілді. Жобаның негізгі мақсаты – әлемдік бәceкелecтік жaғдaйындa eлiмiздің тұpaқты дaмyын қaмтaмacыз eтiп, элeктpoнды ақпapaт рecypcтapды, aқпapaттық-кoммyникaциялық инфpaқұрылымның сыpтқы, iшкi қayiптepдeн қopғaлyын бақылап, бір деңгейде ұстап тұру.

Сол секілді Қазақстандағы басты мәселе – «киберқауіпсіздік» бойынша мамандардың тапшылығы. Осы олқылықтың орнын толтыру мақсатында бір-екі жылдан бері осы бағытта стундеттерді оқыту қолға алынып отыр. Білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев жаңа бағыт бойынша мамандар дайындаудың екі міндетін баса айтқан еді: «Бірі – ІТ-мамандығы бойынша білікті кадрлер әзірлеу, ал келесісі – басқа да мамандықтарда дәріс алатын студенттердің ІТ сауаттылығын арттыру». 2016 жылдан бері жоғары оқу орындарына «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәні жүргізіле бастады. Сол секілді, «Болашақ» халықаралық стипендиясы арқылы да ІТ-мамандары әзірленетін болады. Қазіргі уақытта, шетелдік университеттерді тәмамдаған білікті студенттер сол елдердің ІТ-технологиясында жұмыс атқарып, тәжірибе алмасып жатыр. Әрине, олардың біліктілігі еліміздің киберқауіпсіздігіне ауадай қажет болмақ.

Ілгеріде айтып кеткен «Киберқалқан» жүйесін Ұлттық қауіпсіздік комитеті дайындаған. Бұл жоба тек мемлекеттік жүйені бақылауға алатын болады. Ал банктер, компаниялар мен кәсіпкерлер кибершабуылдарға өздері тойтарыс беруі қажет. Статистика еліміздегі әрбір үшінші компьютерде вирус барын айтып отыр. Соған қарап, жақын уақытта киберқылмыстың бетін қайтару мүмкін еместігін болжау қиын емес.