Түркістандық тұрғындардың назарына дін саласындағы саясат және діни экстремизмді насихаттауға, сондай-ақ конфессиялар арасындағы айырмашылықтарды саяси мақсаттарда қолдануға бағытталған әрекеттерге рұқсат берілмейтіндігі жөнінде мәліметтерді ұсынамыз. Мемлекеттің мемлекеттік-конфессиялық қарым-қатынастар саласындағы саясатында басты артықшылықтар ең алдымен Қазақстан Ата заңы кепілдік беретін әрбір адам мен азаматтың ар-ұждан бостандығы және еліміздің ұлттық заңнамасы мен халықаралық міндеттіліктерінен туындайтын дін ұстану еркіндігі болып табылады. Қазақстан құқық қолдану тәжірибесінде Адам құқықтарының жалпы декларациясы, Халықаралық азаматтық және саяси құқықтар туралы пакт, Дін немесе сенімдер негізінде төзімсіздік пен кемсітушіліктің барлық түрлерін жою декларациясы, Еуропа адам құқықтары мен басты бостандықтарды қорғау конвенциясы, Еуропа қауіпсіздігі мен ынтымақтастығы Кеңесіне мүше-мемлекеттердің 1989 жылғы Вена кездесуінің қорытынды құжаты секілді халықаралық адам құқықтары және ар-ұждан бостандығы актілеріне сүйенеді. Елдегі мемлекеттік-конфессиялық қарым-қатынастардың қазіргі жағдайына баға берген кезде Қазақстанның тәуелсіздік алған жылдарынан бері діни бірлестіктердің жұмыстары үшін құқықтық, идеологиялық және қоғамдық жағдайдың жасалғанын айтуға толықтай негіз бар. Азаматтардың дін ұстану бостандығы құқы бұрынғы кездердегідей тек қана мәлімделіп қоймайды, сонымен қатар іс жүзінде жүзеге асуда. Қазіргі уақытта діни бірлестіктер мен зайырлы мемлекеттің серіктестігі серпінді түрде дамуда. Қазақстанның мемлекет пен діни бірлестіктердің қарым-қатынасында адам құқықтары мен бостандығын құрметтеудің демократиялық ұстанымдарына, қоғамдық және діни мүдделердің теңгеріміне негізделген өзіндік моделі бар. Дін саласындағы мемлекет саясатын өз өкілеттіктері шеңберінде бір қатар органдар жүзеге асырады. 2006 жылдан бастап бұл мәселедегі құзырлы орган – Әділет министрлігінің Дін істері Комитеті жұмыс істсе, 2011 жылынан бастап ҚР Дін істері агенттігі құрылды. Сондай-ақ 2000 жылдан бері Үкімет жанындағы кеңес беру-ақылдасу органы болып табылатын Діни бірлестіктермен байланыс кеңесі жұмыс істеп келеді. Сонымен қатар, ОБСЕ-нің белсенді түрде қолдауымен бірқатар үкіметтік емес ұйымдар тарапынан ҚР-да діни бірлестіктердің жұмыстарын реттеуді тоқтату және бұл саладағы барлық шектеулердің алынып тасталуы үшін мемлекеттік саясатты өзгертуге бағытталған белсенді әрекеттер жасалуда.
Аталмыш сарапшылардың пікірінше, осы себепті ислам мен православие арасында «православтардың жаны» үшін бәсекелестік жүруде. Сонымен қоса протестанттық мүлдем жанжалсыз, бейбіт, проблемасыз конфессия ретінде көрсетілген. Әділет министрлігінің Дін істері комитетінің белсенді араласуымен бұл тұжырымдаманы келешекте де талқылау іс-шараларын өткізудің алды алынды. ОБСЕ-нің бұл мәселедегі белсенді ұстанымы протестанттық ұйымдардың мүдделерін жақтауды және дәстүрлі ислам мен православие шептерінің күшеюіне жол бермеуді көздейтін «екі жақты стандарт» сипатында. Сондай-ақ Еуропа елдерінде бұрын да айтылып өтілгендей, тек дәстүрлі конфессияларды қолдау, солармен ғана ынтымақтасу саясаты байқалады. Бұл жайт тек соларды ғана заңнамада ерекше мәртебедегі діни конфессия деп тану, келісмдер мен конкордаттар жасасу, теледидарда эфирлік уақыт беру, мектептерде, әскер арасында жұмыс жүргізуге рұқсат беру секілді тб. жайттар арқылы көрініс тапқан. Дін саласындағы мемлекеттік саясатты қандай да бір тұрғыдан қайта қарау стратегиялық маңызға ие. Құқық қорғау ұйымдары мен жоғарыда аталған сарапшылардың жұмыстарының астарында Қазақстанда дін саласындағы мемлекеттік саясаттың америкалық моделін қалыптастыру мақсаты байқалады. Ал бұл моделде саясатта, соның ішінде мемлекеттің ішкі және сыртқы саясаты мәселелерінде өз көзқарастырының жақталуына бағытталған істермен белсенді түрде айналысатын протестанттық шіркеулер айқындаушы роль атқарады. Дін саласындағы мемлекеттік саясаттың өзі үш құрамдас бөліктен тұратынын атап айту керек: бұл идеология, заңнама және арнайы әдіс-тәсілдердің технологиялардың құрылуын керек ететін идеология мен заңнаманы жүзеге асыру тәжірибесі. Діни ахуалды талдау нәтижелері діни жағдайға қолдау көрсету үшін халықтың тұрақтылығы мен бірлігін әрі қарай сақтауға мүмкіндік беретін толық іс-шаралар кешенін дайындау қажеттілігін көрсетеді. Мұндай іс-шараларға прозелитизмге қарсы көзқарасты қалыптастыруға қатысты жұмыстар кешенін жатқызуға болады. Өйткені протестанттардың миссионерлік жұмыстары осы істермен ерекшеленеді. Қазақстанның халықаралық имиджі. Бұл Қазақстанның мәдениеттераралық және дінаралық үн қатысудың маңызды халықаралық орталықтарының бірі ретінде жұмыс жүргізуге тырысып жатқанын тағы бір рет көрсетті. Дінаралық үн қатысудың қазақстандық тәжірибесін әлемдік діндер лидерлері де мойындады және қолдау көрсетті.
Қазақстанның дінаралық келісім тұрғысынан жағымды үлгі болуын жою әрекеттеріне және әлемдік қоғамдастық алдында Қазақстан туралы жағымсыз имидж қалыптастыруға жол бермеу үшін Сыртқы Істер министрлігімен, Мәдениет және ақпарат министрлігімен бірге шет елдерде ақпараттық-үгіт-насихат жұмыстарын ұйымдастыру және өткізу керек. Осындай бағытта жұмыс істеуге ҚР Президентінің бастамасымен құрылған Мәдениеттер мен діндердің халықаралық орталығы да шақырылған. Қорытынды. Қазақстанның мемлекеттік-конфессиялық саясаты дәстүрлі конфессияларға қолдау көрсетудің еуропалық тәжірибесін қолдануды ескере отырып, дамытуды қажет етеді. Діни бірлестіктермен байланыстар кеңесінің барлық атқару органдарының жұмыстарын үйлестірудегі ролі ескеріле отырып, оның жұмыстары үшін ұзақ мерзімді стратегияның дайындалуы тиіс. Сонымен қатар, тоталитарлық діни бірлестіктер жұмыстарын зерттейтін ведмостволар аралық арнайы комиссия құрылуы керек. Олардың жұмыстарының нәтижесі – тоталитарлық немесе деструктивті ұйымдардың критерийларын айқындау, мұндай ұйымдардың жұмыстарының алдын алу іс-шаралары, діни ахуалдың келешегі туралы болжам жасау болуы тиіс.
