Түркістан облысының тұрғындарының назарына көпұлтты мемлекет жағдайындағы бірегейлікті сақтау үшін, жас ұрпақты этномәдени бірлестіктердің қызметі салаларына тартудың маңызы зор екендігін түсіндіреміз. Тағдырдың жазуымен қазіргі Қазақстан жеріне көптеген этностар қоныстанды. Қазақстан халқын жинап, әрбір азаматтың бойына толеранттылық пен бірлік сезімін мемлекет қалай сіңіре алды? Бұған көп жағдайда тиімді мемлекеттік саясат ықпал етуде.Дәл осы мақсатта қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті қалыптасқан қазақстандық моделі бес негізгі қағиданы қамтиды:Этникалық, конфессиялық, мәдени және тілдік әртүрлілік.Қазақстан этностарының мәдениеті мен тілдерін дамытуға барлық жағдай жасау.Төзімділік пен жауапкершілік.Қазақ халқының топтастырушы рөлі.Қазақстан халқының бірлігі.Бұл қағидалардың нені білдіретінін және олардың қазақстандықтардың өмірінде қалай жүзеге асатынын қарастырайық.Қазақ моделі бастапқыда этникалық топтардың қоғамдық ұйымдары, этномәдени бірлестіктер мен мемлекет ұсынатын азаматтық қоғам институттарының сындарлы шығармашылық өзара іс-қимылы негізінде «төменнен» құрылды. Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы – өркениетті ел ретінде әлемге танылған мемлекет. Біздің еліміз келешегі айқын демократиялық мемлекет ретінде беделге ие және бұл жетістікке жетуімізде Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың тарихи рөлінің орасан зор екендігі баршамызға белгілі. Қазақстан өз тәуелсіздігінің алғашқы күнінен бастап халықаралық аренада мемлекеттіліктің жаңа сипаттағы қатынастарын қалыптастырды. Олар бейбіт қатар өмір сүру мен көпқырлы ынтымақтастықтың тең құқылық, өркениетті даму, егемендікті және аумақтық тұтастықты құрметтеу ұстанымдарына негізделген.
Барлық этностардың азаматтық және әлеуметтік мәртебесі өте жоғары. Олардың өкілдері ұлттық азшылық ретінде әрекет етпейді, бірақ толық құқыққа ие біртұтас Қазақстан халқының азаматтары ретінде қарастырылады.Этникалық топтардың мүдделері ассамблеяның парламенттік кепілдік берілген өкілдігі арқылы қамтамасыз етіледі, соның нәтижесінде еліміздің барлық этностарының мүдделерінің жиынтығы ретінде ассамблеядан сайланған Мәжілістің 9 депутаты оның мүддесін қорғайды. Қазақстандық модель «Әртүрлілік арқылы бірлік» шоғырландырушы қағидасына негізделген. Мемлекеттің этникалық тілдер мен мәдениеттерді қолдау жөніндегі мақсатты саясаты мәдени әртүрлілікті сақтауға және көбейтуге ықпал етеді.Сонымен қатар, Қазақстандағы ұлтаралық қатынастар түбегейлі саясаттандырылған.Этносаралық толеранттылық туралы айтатын болсақ, ол белгілі бір қалыптасу кезеңдерін бастан өткерді, оларды шартты түрде былайша бөлуге болады:
Бірінші кезең (1989 жылдан 1995 жылға дейін). Ол этномәдени бірлестіктердің құрылуының басынан 1995 жылғы Конституцияның қабылдануы мен Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылуы нәтижесіндегі қазақстандық үлгінің заңнамалық және институционалдық ресімделуінің басына дейін сипатталады.Екінші кезең (1995 жылдан 2002 жылға дейін). Қазақ болмысының параметрлері анықталды. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бірегейлігін қалыптастыру тұжырымдамасы негізінде қазақ қоғамының қазақ халқының төңірегіне топтастырылуы қамтамасыз етілді. Қоғамда этникалық және конфессиялық қатынастарды саясиландырудан бас тартуға қатысты түбегейлі консенсусқа қол жеткізілді.
Үшінші кезең (2002 жылдан 2007 жылға дейін). Этносаралық толеранттылықтың қазақстандық моделін қалыптастыру саясатын қамтиды. Бірқатар бағдарламалық құжаттар әзірленіп, қабылданды – Қазақстан халқы Ассамблеясының 2011 жылға дейінгі Стратегиясы, Тілдерді дамыту мен қолданудың мемлекеттік бағдарламасы, «Қоғамның идеологиялық топтастырылуы Қазақстан прогрессінің шарты ретінде. ” 2006-2008 жылдар аралығында Этносаралық және конфессияаралық келісімнің қазақстандық моделін жетілдіру бағдарламасы жүзеге асырылды.Төртінші кезең. 2007 жылы басталды. Ол қазақстандық қоғамның біртұтас халыққа бірігуімен, мемлекеттік ұлттық саясаттың Қазақстан халқының ұлттық бірлігін нығайту саясатына көшуімен сипатталады.Бүгінде Қазақстанда сан алуан мәдениеттер үйлесімді өмір сүріп, дамып келеді. Біздің мемлекет көп ұлтты ғана емес, ол барлық азаматтарды біріктіріп, өз елінің патриоты ете алды.
Қазақстан Республикасының Конституциясында этносаралық және конфессияаралық қатынастар саласын реттейтін нормалар бар. Ол «біз, Қазақстан халқы» деген сөздерден басталады, бұл еліміздің барлық азаматтарының ортақ идеясын білдіру және біз біргеміз, біртұтаспыз деген қағидаға негізделген.Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-ші бабында Қазақстан Республикасы қызметінің негізгі принциптерінің бірі «қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық» деп жария етілді. Барлық азаматтардың, олардың ұлтының қандай екеніне қарамастан, құқықтары мен бостандықтарының теңдігі бекітілген. Осылайша, біздің еліміз, ең алдымен, мәдениеттердің, тілдердің, халық дәстүрлерінің алуан түрлілігін мойындай отырып, азаматтық қоғам құру жолын таңдады. Сондықтан Елбасымыз келесі қағидаттарды белгілеп берді, олар:
– Мемлекеттің мүлтіксіз дамуының, өзара сыйластық пен қоғамның жауапкершілігін сақтаудың мызғымастығы;
– Қазақстан халқының бірлігі;
– Этностық, конфессиялық, мәдени және тілдік әралуандық;
– Қазақ халқының біріктіруші рөлі;
– Барша этностарға мәдениетті, тілдер мен дәстүрлерді дамыту үшін барлық қажетті жағдайлардың жасалуы.
Осындай қағидаттар негізінде, бүгінде Қазақстанда этносаралық келісімді қамтамасыз етудің тиімді саяси-құқықтық жүйесі қалыптасты.Ассамблея қоғамдық келісім мен бірлікке қатысты Конституция нормаларының толық, табысты және мүлтіксіз іске асырылуын қамтамасыз етеді.Бүгінгі күні қоғамдық сананы, әлеуметтік саясатты жаңғырту міндеттерін айқындаған Қазақстан халқы Ассамблеясы дамуының 2025 жылға дейінгі тұжырымдамасы қабылданған.Еліміздің жаңа тарихының шешуші кезеңдерінде Ассамблея әрдайым тұрақтандырушы және біріктіруші рөл атқарып келеді және еліміздегі бейбітшілік пен келісімнің шынайы кепілі болып қала беретініне сенеміз.
Бүгінде біздің облысымызда 816 мыңнан астам халық болса, оның ішінде 35 түрлі ұлт өкілдері тату-тәтті тұрмыс кешуде. Елдің ынтымағы мен бірлігін арттырып, достықтың бесігін тербетіп отырған 11 этномәдени бірлестік нәтижелі де белсенді жұмыс атқарып келеді.
Қоғамдық келісім мен жалпы ұлттық бірлікті насихаттау бойынша облыстық іс-шаралар жоспары бекітіліп, жүзеге асырылуда. Мемлекет басшысы атап көрсеткендей, жас буынға жан-жақты қолдау көрсете отырып, бәсекелік қабілетін арттыруға баса көңіл бөлінетін болады. Білім мен технология, жоғары еңбек өнімділігі – ел дамуының басты қозғаушы күші болмақ.Сондықтан, ендігі жерде рухани құндылықтарымызды нығайта отырып, Тәуелсіздігімізді баянды ету жолында аянбай еңбектенуіміз біздің әрқайсымыздың азаматтық борышымыз деп білемін.
Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың «Тәуелсіздік бәрінен қымбат!» деген бір ауыз сөзі әрқайсысымыздың мәңгілік ұранымызға айналып, әрбір қазақстандықтың жүрегінен орын алып, рухын көтеруге жаңа серпін беретіні сөзсіз.Тәуелсіздік жылдарында қоғамды талантымен таңғалдырған, білікті де білімді жас ұрпақ өкілдері өсіп жетілді. Сонау, тәуелсіздік алған алғашқы жылдардың өзінде, елдегі қиыншылықтарға қарамастан, Тұңғыш Президент – Елбасы «Болашақ» бағдарламасын ұсынып, талантты ұл-қыздарымызды сапалы білім алып, елімізді өркендетуге өркениетті елдердің тәжірибесін таратуда үлгі болады деген үкілі үмітпен әлемнің белгілі университеттеріне жіберді және олардың бұл күндері еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына қомақты үлес қосып келе жатқаны белгілі.Енді, Елбасының сарабдал саясатын жемісті жалғастырып, Тәуелсіздік жылдарында дүниеге келген, әлі қоғамға танылып үлгермеген талантты жастарды қолдау мақсатында «Тәуелсіздік ұрпақтары» атты грант тағайындауды тапсыруы – Мемлекет басшысының алаш ардақтысы, ұлы ақын Мағжан Жұмабаевтың «Мен жастарға сенемін…» деген жалынды жырымен үндесіп, жастардың Отанға шексіз сүйіспеншілікпен қарап, халқына адал қызмет етуіне жол ашу деп бағалауға болады.
Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев айтқандай, біздің мақсатымыз – келер буынға Қазақстанды тұғыры берік, экономикасы қуатты, рухы асқақ мемлекет ретінде табыстау және сол істерді лайықты жалғастыратын жасампаз ұрпақ тәрбиелеу. Ұрпақ тәрбиесімен айналысу – әрбір азаматтың қоғам алдындағы қастерлі де қасиетті парызы.
Баршамызға белгілі, Қазақстан халқы Ассамблеясының ХХІХ сессиясында Елбасымыз парасатты шешім қабылдап, Ассамблеяны басқаруды Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа ұсынып, мемлекеттік саясаттың сабақтастығын қамтамасыз ететініне сенім білдірді. Өз кезегінде Ассамблея мүшелері Елбасы шешімін бірауыздан қолдады.Мемлекет басшысы сессияда сөйлеген сөзінде Ассамблея – бұрын-соңды ешбір елде болмаған бірегей құрылым екеніне тоқталды. Сонымен қатар, Президент: «Біз сыйластық пен келісімнің, бауырмалдық пен өзара құрметтің негізінде еңселі ел болып отырмыз. Бұл, әрине, Елбасының арқасы. Мұны әрдайым есте ұстауымыз қажет. Әсіресе, коронавирус дерті қыспаққа алған қазіргі күрделі кезеңде халқымыздың алдында тұрған міндеттерді жүзеге асыру үшін біз бәріміз бір Ел, бір Ұлт болуымыз керек» деп тұжырымдады.Қадірлі жерлестер, сырбойылықтар! Сіздерді алда келе жатқан Қазақстан халқының Бірлігі күнімен құттықтаймын!Біздің тірегіміз – тәуелсіздік, тілегіміз – тұрақтылық, білегіміз – бірлік.Еліміз әрбір отбасының бақыты мен бірлігі арқылы нығая берсін.
