Түркістанда «Дін саласындағы өзекті мәселелерді шешу жолдары» атты облыстық семинар өтті. Жиынға облыс әкімінің орынбасары Ертай Алтаев қатысып, өңірдегі атқарылып жатқан жұмыстарға тоқталды. Шара барысында діни ұйымдар мен мемлекеттік институттардың өзара іс-қимыл мәселелері қаралып, діни қызметті реттейтін заңнамалық базаны жетілдіру жолдары талқыланып жатыр.
– Түркістан облысының әкімі Дархан Амангелдіұлы жергілікті әкімдер мен жауапты қызметкерлердің біліктілігін арттыру бойынша тапсырма берген болатын. Бүгінгі семинар жұмысы соған сәйкес ұйымдастырылып отыр. Бүгінгі таңда облысымызда 14 аудандық, 3 қалалық және 1 облыстық, жалпы 18 ақпараттық-түсіндіру топтары құрылған. Дін саласында қызмет атқаратын маман үнемі білім алу, ізденісте жүру, білгенге амал ету, сабырлы болу, дінге көркем мінезбен шақыру, қоғамның қажетін білуі керек. Дін саласында қызмет атқаратын бүгінгі мамандар осы саланың бет-бейнесі, айнасы десек қателеспейміз. Сондықтан Сіздердің әрбір айтқан сөздеріңіз, жасаған амалдарыңыз сөзсіз қоғамға өзінің әсерін береді, – деді Ертай Кенжебекұлы.
Бүгінде республика аумағында ислам дінінің дамып, барша мұсылман қауымының игілігіне айналуына барлық мүмкіншіліктер қарастырылған десек, артық айтпаймыз. Қазақстан қазіргі кезде көптеген мұсылман мемлекеттерімен саяси-экономикалық, мәдени қарым-қатынастар орнатып, әлемдік беделі бар ислам ұйымдарының белді мүшелерінің біріне айналды. Бірақ, жалпы жағдай осылай десек те, республика аумағында исламның дамуымен діндар мұсылмандардың санының өсуі, соның ішінде жастардың дінге бет бұруы біршама мәселелердің пайда болуына алып келді. Атап айтқанда, діндар жамағаттың біразы теріс діни жолға түсіп, зайырлы мемлекеттің заң талаптарын мойындағысы келмеді. Осы жағдайлар қоғам ортасында діннің әлеуметтік маңызы мен орнына қатысты көзқарастарды қайтадан салмақтауға алып келді. Қазір республикадағы мұсылман жамағатының басым бөлігі діни ұстанымы мен көзқарастарында «ханафи» мазхабының ілімін басшылыққа алады. Құлшылық, ғибадаттарында ата-баба жолын ұстанатындықтан, оларды «дәстүрлі мұсылмандық сенімдегілер» деп атау әдетке айналған. Сондай-ақ, ханафи мазхабындағылар қатарына Орталық Азия елдері мен Қазақстанда бұрыннан кең тараған сопылық жолдағылар, түркиялық «сүлейменшілер» мен «нұршылар», «Таблиғи жамағат» діни миссионерлік ұйымының жақтастары енеді. Мазхабта айырмашылықтары болмағанымен, ол жамағаттар бір-бірінен белгілі бір тәртіп, талаптарға бағынуларымен, кейбір діни мәселелерде жеке көзқарастарымен ерекшеленеді. Сонымен қатар, елімізде сүннилік тармаққа жататын шафи мазхабындағылар, шииттер, «салафизм» ілімін жақтаушылар және көптеген ислам елдерінде қолдау таппаған, ресми тіркеуден өтпеген «Ахмадия» жақтастары, «Құраншылар» өкілдері де кездеседі. Аталғандардың ішінде ханафи мазхабын мойындамайтындары немесе мазхабта жоқтары қазіргі кезде «кері» немесе «теріс» ағымдар, ал олардың ішіндегі мазхаб ұстанса да мемлекеттік құрылысты өзгертуге шақыратын «Хизб-ут-тахрир» сияқты діни-саяси ұйымдар, «бүлдіргі» ағымдар да бар. Сондай-ақ, исламдық ағымдар қатарында ілімі мен әрекеттері мұсылмандықтан тым алыс «Алла аят», «Ата Жолы» мистикалық құрылымдарының да аты аталып қалады. Бүгінде «Таблиғи жамағат», «Хизб-ут-тахрир», «Алла аят», «Ата Жолы» сияқты бірқатар діни ұйымдар мен құрылымдардың Қазақстан Республикасы аумағында қызмет жасауына тыйым салынған. Десе де, жаңа заң қабылданғанға дейін жұмыстарын кедергісіз жүргізіп, жақтастарын жинап алған сол топтар мен ағымдардың өз әрекеттерін жасырын жүргізіп отырғаны байқалады. Олар өздерінің жымысқы мақсаттарын іске асыруда әртүрлі амалдарға барып, өздерін тақуа мұсылман, Алланың әмірін жеткізу жолында жәбірленушілер етіп көрсетуге тырысуда. Олардың алдап-арбауына түскен азаматтар, соның ішінде жастар теріс жолға түскендерін байқамай да қалуда.
Дінсіз қоғам құруға тырысқан атеистік идеологиядан соң тәуелсіз мемлекеттерде дінге деген асқан сұраныс пайда болды. Діни ізденістің орнын көп жағдайда қажетті емес бағыттағы діни бағыттардың ілімі басты. Алғашқы кезде мемлекеттердің саясаты бейтараптылық позицияда қалыптасты және діни бірлестіктерді тіркеумен ғана айналысты. Дін саласында мемлекеттің шет тұруы бұл елдерге дәстүрлі емес діни ұйымдардың, деструктивті діни идеологияның кең тарауына алып келді.
Кеңестік Одақ кезінде атеизм идеологиясы барлық жерде дәріптелді. Ал Одақ тараған соң әр мемлекет діни жағдайды қолға алып, руханилық мәселесін өз бетінше қарастыра бастады. Мемлекеттік деңгейде дін мәселесін қарастыратын Заң қабылдау қажеттігі туындады. Осы бағытта да әр мемлекеттің өз қолтаңбасы белгіленді. Біздің елімізде дін туралы Заң 1992 жылы 15 қаңтарда қабылданды, «Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер» Заңы 2011 жылға дейін қызмет етіп келді. Жаңа заманның үндеулері аясында заң өзгерістерге мұқтаж болды және жаһандық әлемнің әсерлерімен қатар дін саласындағы босаңдыққа байланысты туындаған кейбір мәселелерді шешу мақсатында 2011 жылғы 11 қазандағы «Діни қызмет және діни бірлестіктер заңы» қабылданды. Уақыт өте келе қазақстандық шындық басқа да өзекті мәселелерді күн тәртібіне қойды. Заңға өзгерістер енгізу қажеттілігі тағы да туындап, қазіргі кезде аталмыш Заң талқылану үстінде.
Қазақстан Республикасының 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Конституциясына сәйкес «Қазақстан Республикасы – демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет» және Конституцияда анық көрсетілгендей, Қазақстан – поликонфессионалды, полиэтносты мемлекет. Ол өзінің көптүрлі мәдениетті тоғыстыратын табиғатына қарамастан, бейбітқатар өмір сүру жолынан ауытқыған жоқ. Дінаралық келісім мен ұлысаралық келісімді сақтай отырып, бірқатар халықаралық ұйымдардың тарапынан оң баға алып, әлемдік деңгейдегі сенімді ақтады (ЕҚЫҰ төрағалығы, ИКҰ төрағалығы). Әрбір Қазақстан азаматы өзінің ұлтына, сеніміне, тіліне байланысты қысымшылық көрмей, ел мүддесі үшін қызмет ететініне сенімді. Қазақстан дін саласындағы саясатында зайырлылық принциптерін негізге ала отырып, конфессияаралық келісім құндылықтарын тұжырымдайды.
Мемлекеттің дін саласындағы саясатының дұрыс бағытта дамуы уәкілетті органдардың құрылуы мен олардың қызметтеріне тікелей байланысты деуге болады. Қазақстан Республикасында 2017 жылы 13 қыркүйекте Дін істері және азаматтық қоғам министрлігі құрылып, дін саласында мемлекеттің саясатын іске асыруда Ғылыми-зерттеу және сараптамалық орталық пен Мәдениеттер мен діндердің халықаралық орталығы белсенді жұмыс жүргізуде.
Қазақстан Республикасының дін саласындағы саясаты қабылданған мемлекеттік бағдарламаларда толық көрініс тапты, атап айтсақ, «Қазақстан Республикасында діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013-2017 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама» бойынша жұмыстар жасалды және «Қазақстан Республикасының дін саласындағы мемлекеттік саясатының 2017-2020 жылдарға арналған тұжырымдамасы қабылданды және тұжырымдама негізінде Заңға өзгерістер, дінтанулық білімнің өзектіленуі, мектеп бағдарламасына жаңа пән енгізу бағытында жұмыстар жүзеге асырылуда.
