Бүгінгі жағдайда Түркістан қаласында діни ахуалды қалыпты және тұрақты жағдайда деп сипаттауға болады. Қаладағы діни бірлестіктер мен филиалдар еліміздегі заңдылықтар аясында қызмет жасауда, олардың арасында өзара ынтымақтастық орныққан, олар қаламыздағы дін саласындағы тұрақтылықты қамтамасыз етуге сүбелі үлесін қосуда.
Алайда, қала тұрғындарына әсіресе жастарымызға түрлі бағыттағы теріс пиғылды діни ағамдардың және оларды жақтаушы адамдардың халық арасында адасушылық тудырып, елімізде қалыптасқан ынтымақ пен бірлікке, ауызбіршілікке нұқсан келтіруге бағытталған іс-әрекеттері де белең алып тұрады. Осы олқылықтардың орнын алмауына тосқауыл қою мақсатында Түркістан қаласында қандай жұмыстар атқарылып жатыр? Түркістан қаласында діни тұрақтылықты қамтамасыз етуде мешіттердің, оларды басқарушы дін мамандарының рөлі қандай? Бұл туралы біз Түркістан қаласының бас имамы Мұхамеджан Жұмадуллаевты аз-маз әңгімеге тартқан едік.
«Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған Жолдауында қойылып отырған міндеттерді жүзеге асыру бірінші кезекте мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей байланысты. Өздеріңізге белгілі, бүгінгі жағдайда бүкіл әлемде адамзаттың бейбіт өмір сүруіне және дамуына қандай да қауіп-қатерлер болса, солардың басында діни экстремизм мен терроризм тұр. Сондықтан да елімізде дін саласындағы тұрақтылықты қамтамасыз ету мәселесі мемлекеттік саясаттың негізгі бөлігінің бірі болып саналады» , – дейді бас имам.
«Елімізде діни тұрақтылықты қамтамасыз етуде мешіттердің, оларды басқарушы дін мамандарының рөлі күшейтілуде. Мешіттерді басқарушы имамдардың жастарға берер діни бағыттағы тәрбиесі өз деңгейінде жүргізіліп жатыр ма?» деген сауалымызға бас имам былайша жауап берді.
«Әрине, біз қала көлемінде діни тұрақтылықты қамтамасыз ету бағытында құрылған ақпарттық-насихаттық топ мүшелері қала аумағындағы барлық білім беру мекемелерінде бекітілген кестеге сәйкес тұрақты түрде өз жұмыстарын жүргізіп келеді. Мешіттерімізде әр жұма сайын діни экстремизмді насихаттаудың алдын алу, әсіресе, интернет пен әлеуметтік желіде оның жолын кесу, жат ағамдардан сақтандыру жұмыстарын жүргізудеміз. Қоғамда, әсіресе, діни қарым-қатынас саласындағы радикалды көзқарасқа байланысты кез келген әрекетке «мүлде төзбеушілікті» қалыптастыруымыз керек. Бұл біздің басты жұмыстарымыздың бірі. Мұндай жұмыстар бір сәтке де бәсеңдемеуі қажет».
– Соңғы жылдары ата дініміздің жолына түскен жастарымыз аз емес, мұны қуана айтуымызға болады. Бірақ, кейбір жағдайларда жат ағымдардың жетегіне кетіп, адасып жүрген жеткіншектеріміз де аз емес. Бұған не дер едіңіз?
– Жастық шақ – адам баласының ең тартымды әрі ең белсенді кезеңі. Өмірдің шыңы, қайрат-жігерге толы, жалындаған шақ. Тепсе темір үзер күш-қуаты тасып тұрған тәуекелге толы кезең. Бұл жаста адам зерттелмеген жаңа көкжиектерді анықтауға, биік армандарға жетуге тырысады. Осы бір құнарлы кезеңнің көктемінде жас топыраққа егін егіп үлгеріп қалмасаңыз күзде мол өнім күтпей-ақ қойыңыз. Жастық шақтың ең айқын ерекшеліктерінің бірі – рухани жетілу мен кемелдікті қабылдауға дайын болуы. Жалпы, жастық шақтың маңыздылығы неде? Жастық шақ адамның нәтиже беретін, күш-қуаты кемеліне келетін кезеңі. Екіншіден, жастар ол ертеңгі асқар тау әке, аяулы ана, үшіншіден жастардың дұрыс жолда болуы – үмметтің саулығы, төртіншіден, жастық шақ адамның құбылмалы нақты бір ұстанымға келмеген кезеңі, бесіншіден, жастар кез-келген мемлекеттің тірегі, болашағы. Алла Тағала жастық шақты екі әлсіздіктің арасындағы кезең деп сипаттаған. Екі әлсіздік деп балалық шақ пен адамның кәрілік кезеңін меңзейді. Алла Тағала Құран Кәрімде бұл турасында:
Алла сендерді әу баста тым әлсіз етіп жаратады. Кейін ол әлсіздіктен соң (буындарыңды бекітіп) күш-қуат береді. Содан кейін күш-қуатыңды кемітіп, қайтадан әлсіз һәм қарт қылады. Балалық шақ – әлі жетілмеген кезеңі болса, кәрілік шақ адамның жетілгенмен қуаты кеткен кезеңі. Адамның негізгі өмірі – осы орта кезеңді қамтиды. Сол себепті көбірек сұралатын өмір кезеңі де осы екі әлсіздіктің ортасындағы – қуатты кезең.
Қиямет күні адам баласының сұралатын негізгі төрт сұрағының бірі – жастық шақ. Пайғамбарымыз былай дейді:
«Қиямет күні Алланың ешбір құлы өмірін қайтіп өткізгендігі, жастық шағын қалай өткізгендігі, дүние-мүлкін қандай жолдармен тауып, қайда жұмсағандығы және алған білімімен не істегендігі жайлы есепке тартылмайынша бір адам да орнынан тапжылмайды » деген.
Басқа бір хадисте: «Бес нәрсе келмей тұрып, бес нәрсенің қадірін біліңдер: өлмей тұрып өмірдің қадірін, бір нәрсемен шұғылданбастан бұрын бос уақыттың, ауырмай тұрып денсаулықтың, қартаймай тұрып жастық шақтың, кедейліктен бұрын байлықтың қадірін біліңдер» деген.
Алла өмірді қалай өткізгенін жалпылай сұрауымен қатар соның ішінде жастық шаққа арнайы тоқталған.
– Жастардың тұлғалық бейнесі қалай қалыптастыра аламыз?
– Жастық шақта адамның бойында нәпсінің дамыл бермей ойнақшып тұратын кезі. Санаулы секундтарда бұрқырап таситын сезім толқынын тізгіндеу әр адамның қолынан келетін оңай іс емес. Оның үстіне саған көз тіккен ынтық назарлар көп болса, бұл мүлдем орындалуы қиын іс. Сондықтан қазіргі жастарымыз барлық жаман әдеттерден аулақ болуы тиіс. Жат ағымдардың жетегінде кетіп қалмауы үшін, діни білімі, ілімі болуы керек. Ол үшін барлық мүмкіндік жасалған. Жұма сайын мешіттерге барып, сондағы уағыздарды тыңдап, дінімізде рұқсат етілген кітаптарды оқып, шыңдалуы керек деп есептеймін, ал жастардың тұлғалық бейнесін қалыптастыруға әрбір ата-ана, тіпті мектептегі ұстаздары, туған-туыс ағайындары, аға-бауыр-інілері тіпті достары атсалысуы тиіс деп санаймын.
– Дұрыс сенім қалыптастыру дегенімізді қалай түсіндірер едіңіз?
– Мұсылманның негізгі сенімі – Алланың бар және бір екендігіне, періштелеріне, кітаптарына, пайғамбарларына, ақырет күніне және тағдырдың жақсылығы мен жамандығы Алла тарапынан екеніне илануында. Алла барлық кемшіліктерден, жаратылыстың сипаттарынан пәк. Алла Тағала естуші, көруші, құдіретті, мұңсыз, білуші, әуелден бар болған, мәңгі, затында, ісінде, сипатында серігі жоқ, ешбір жаратылғандарға ұқсамайды деген сенімде болуы қажет.
– Сенімі дұрыс емес адамның құлшылығы қабыл болмайтын шығар? Осы ретте жастардың бойына отансүйгіштік қасиетті қалай сіңіреміз ?
– Отанды сүю – иманнан» деген қанатты сөз бар. Дінімізде отаншылдық шынайы мұсылманға тән қасиет. Ибн Аббастан жеткен риуаятта Алла Елшісі: «Сен мен үшін сондай қымбатсың, сүйіктісің. Егер де тұрғындарың сенен шығармағанда, сенен басқа жерде тұрақтамас едім», – деп, Мекке қаласына айрықша ықыласпен қараған.
Алла жолында, Отан үшін соғыста жүріп дүниеден өткен адамды шаһид деп атайды. Алланың Елшісі : «Мынадай екі көзді тозақ оты күйдірмейді: Алладан қорқыныштан жылаған көз бен Алла жолында елін күзеткен көз», – деген.
Жігітке жеті өнер аз» дегендей, кәзіргі заман мұсылмандары тек діни біліммен шектелмей, заманауи технологияны меңгеріп, жан-жақты білімді болуы тиіс. Анастан жеткен хабарда Пайғабарымыз былай дейді: «Сендердің жақсыларың дүниесін ақыретке, ақыретін дүниеге тастап қойғандарың емес, бәлкім екі дүниенің арбасын бірдей ұстағандарың. Шын мәнінде дүние ақыретке жетелейді.
– Қазіргі жастар ерте үйленуден қашады? Әлде бұл жауапкершіліктен қашудың түрі емес пе?
– Үйленудің мұсылман қоғамы үшін де, жалпы үмбет үшін де көп пайдасы бар. Солардың біразына тоқталуға болады. Біріншісі – адамзат ұрпағын сақтауы тиіс. Үйлену – жалпы адамзаттың сақталуының бірден-бір кепілі. Үйлену арқылы адамзат тегі көбейіп, тұқымы жойылмай, толқын-толқын болып ұрпақ соңынан ұрпақ ауысып, көбейе береді.
Екінші міндет – қоғамдық ахлақты сақтау. Үйлену қоғам мүшелерін ахлақтық, адамгершілік ұстанымдар мен қағидаттардан шығып кетуден сақтайды. Яғни, адал жолмен бас қосып, отбасы болу арқылы Құдай Тағаланың қалауын іске асырып, ізгі мінез-құлыққа, мұсылмандық әдепке қалыптастырады.
Үшіншіден, аурулардың алдын алу. Үйлену некесіз, харам қарым-қатынас пен зинақорлық салдарынан тарайтын сифилис, СПИД сияқты адамзаттың болашағына қатер төндіретін ауру түрлерінің алдын алады.
Төртіншіден, рухани әрі психологиялық жай табу. Үйлену арқылы жұбайлардың арасында сүйіспеншілік пен мейірімділік қатынас орнайды.
Бесіншіден, үйлену арқылы қоғам жанұя алдында одан кейін қоғам алдында жауапкершілігі артады. Төртіншіден, ата-аналық сезімнің қалыптасуы. Үйлену, балалы болу арқылы жұбайларда аталық, аналық ұлы сезім пайда болады. Әр адамның тәрбиесіне байланысты есеюі де әртүрлі болар «Болар адам, он бесінде бас болар, болмас адам, отыз бесінде жас болар демекші, болар адам ерте жанұя құрып, бойдақтың сергелдеңнен өзін құтқарады.
– Әңгімеңізге рақмет, жұмыстарыңыз табысты, жастарымыз намысты болсын!
Сұхбаттасқан Ақжол Қараспан
