Түркістандық тұрғындарды ақпараттандыру мақсатында цифрландыруды дамыту, электронды үкіметтің игілігі, жасанды интеллект технологияларын қолдану жөнінде мәліметтерді ұсынамыз. Елімізде бірыңғай ақпараттық жүйесі арқылы мемлекеттік қызмет түрлерін онлайн алуға мүмкіндік туды, қажетті құжаттар тізбесі көбейді. Әсіресе, Egov Mobile қосымшасымен мемлекеттік қызмет түрлерін алуға болады.
Парламент Мәжілісінің депутаты Данабек Исабековтың сөзінше, қазір сіз өз пәтеріңізден шықпай-ақ қызметтерді алуға сұраныс жасай аласыз. Ол үшін электрондық-цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) болуы қажет, оның көмегімен мемлекеттік қызметтің 90 пайызын ала аласыз. Электронды түрде қызмет көрсету сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендетіп, мемлекет пен азаматтардың қаржылық шығынын қысқартып, адами факторды азайтады. Еліміз электронды үкімет пен финтехті дамыту индексі бойынша әлемдік көшбасшылардың қатарында.
– Республика бойынша 20 филиал, 353 фронт-офистер, 446 бэк-офистер жұмыс істеуде. Осы кезеңге дейін әртүрлі жұмыс топтары құрылып, ХҚО ғимараттарының жағдайы, санитарлы тораптарының апатты жағдайлары, көпшілікке бейімделмеген ғимараттарда орналасуы, жолсілтемелері, автотұрақтардың жоқтығы және басқа да кемшіліктер анықталып, айтылып та жазылып та жүр. Ол мәселелерді шешу мекеме басшылары тарапынан кезең-кезеңмен жасалуда. Ғимараттарға күрделі және ағымдағы жөндеу жасау Даму жоспарларына енгізілген, – деді депутат.
Ғимараттары бар кәсіпкерлермен келісімшарт жасап, заманауи ғимараттарды тегін пайдалану, шалғайда орналасқан ғимараттарға халықты шақырып, жанындағы сауда мекемелерінің саудасын жүргізе отырып, жергілікті басқарушы органдардың тарапынан жол, аялдама басқа да инфрақұрылымдарды тартып бір-бірінің дамуына үлес қосып келеді. Біраз ғимараттар модернизациядан өтіп, жаңа форматта «New ХҚО»-лар қызмет көрсетуде. Әрине, тез арада толық шешілетін мәселе емес, бұл өзекті мәселені бақылау мен үнемі назарда ұстауды қажет етеді.
Қазіргі уақытта Инвестициялар және даму министрлігіне қарайтын «Мемлекеттік техникалық қызмет» бірлескен кәсіпорнымен ынтымақтастықта «Киберқалқан» іс-қимыл жоспарын іске асыруға жауапты негізгі үкіметтік мекеме болды.
«Қазақстанның қиберқалқаны» бағдарламасы электронды ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді және телекоммуникациялық желілерді қорғау сияқты салалардағы мемлекеттік саясатты айқындайды, ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қауіпсіз пайдалануды да қамтамасыз етеді. Бұл тұжырымдама киберқауіпсіздіктің барлық алдыңғы тәсілдерін біріктіруге көмектеседі. Бағдарламада ақпараттық қауіпсіздік саласындағы, оның ішінде төтенше жағдайлар кезіндегі инциденттердің алдын алу мақсатында шұғыл ден қою тетіктері әзірленді.
Қазақстан халқының 85%-дан астамы интернет пайдаланады. Бұл Орталық Азия елдері бойынша ең жоғары көрсеткіш. Олай болатын жөні де бар. Себебі, бүгінде үкімет пен экономиканың негізгі сегменттері цифрлық платформаларға ауысқан. Төлемді де телефон арқылы жасап жүрміз. Осындай ақпараттық технология құралдарын қолдану бойынша да посткеңестік кеңістікте Балтық елдерінен кейінгі орында тұрмыз. Дегенмен, бір медальдің екі беті болатыны сияқты ақпараттық технологияны қолданудың кең өріс алуы киберқылмыстың артуына да алып келеді.
Қауіпсіздігі әлсіздеу компьютерлерді көп қолданатын Қазақстан хакерлер үшін ең тартымды елдердің бірі болып тұрғаны рас. Киберқылмыскерлер крипто өндіруге қажетті электр энергиясының үлкен көлеміне ақы төлеуден қашып, әлемнің басқа елдерімен салыстырғанда электр энергиясының бағасы да, компьютерлік қауіпсіздіктің деңгейі де төмен Қазақстан сияқты елдерді таңдайды.
Елімізде компьютер желілері дұрыс қорғалмаған, оның негізгі себептерінің бірі – отандық компьютерлерде орнатылған бағдарламалық қамтамасыз етудің 74%-ға жуығы лицензияланбағандығы немесе заңсыз көздер арқылы орнатылғандығы. Бұл туралы 2019 жылы бағдарламалық қамтамасыз ету бойынша отандық сарапшылар жұмыс тобының кездесуінде айтқан болатын.
Лицензияланбаған бағдарламалық жасақтамада пайдаланушының компьютерлік деректеріне қауіп төндіретін зиянды бағдарламалар болуы мүмкін және мұндай бағдарламалық жасақтама үшін кибершабуылға қарсы жаңартылған механизмдерді орнату қиын. Соның нәтижесінде пираттық бағдарламалық жасақтамасы бар компьютерлер хакерлік шабуылдарға жиі ұшырайды.
Цифрландырудың сиқырлы әлеміне ену жөніндегі Қазақстанның қазіргі ынта-жігері және ұмтылысы көптеген бағалаулар бойынша жаман емес. Дегенмен қол жеткенге тоқмейілсудің ешбір реті жоқ. Керісінше, үдерісті одан әрі үдете түсу қажет. Цифрландыру мәселелері бойынша өткен республикалық кеңесте Мемлекет басшысы «Мен әркімнің цифрландыру мақсат емес екенін түсінуін қалаймын, ол жаһандық бәсекелестікке әкелетін біздің абсолюттік артықшылығымызға қол жеткізудің құралы. Онсыз өзін құрметтейтін ел қалыпты өмір сүре алмайды. Бәсекелестік болмаса, біз артта қаламыз және алда келе жатқан мемлекеттердің шаңын жұтатын боламыз. Пайданың, өнімділіктің және капиталдандырудың күрт артуы – мәселе осында. Цифрлы экономика осыны береді», деп ескертті.
Демек, тәуелсіз еліміз болып, Үкіметіміз болып, алға қарай талпынған жастарымыз болып, заманның қайда, қалай бет алғандығын ұқтық, осы жолда басты бәйгеге тіктік. Өйткені стратегиялық мақсаттарды жүзеге асыру тұрғысынан алғанда әлемде бейбіт және бәсекелестік жағдайда дамудың бұдан ауқымды басқадай басты бағыты да жоқ. Халықтар мен елдер және олардың дәстүрі әртүрлі болғанымен, прогрестің бағыты – біреу және ол айқындалып отыр. Цифрландыру қазіргі әлеуметтік-экономикалық салалардың барлығына ортақ. Демек алдағы бес-он жылдың ішінде әлемнің барлық елдері осы жолға түсетін болады.
«Цифрлы Қазақстан» және «Еуразиялық одақтың негізгі бағыттарын 2025 жылға дейін цифрландыру» мемлекеттік бағдарламаларыдың «Цифрлық Жібек жолын іске асыру», «Адами капиталды дамыту», «Инновациялық экожүйені құру» сияқты бағыттары бар. Мұндағы басты мақсат – мемлекеттің экономикалық дамуын жеделдету және цифрлы технологиялар есебінен халықтың өмірін жақсарту, цифрлы экономиканы құруға жағдай жасау.
Мемлекеттік органдарға кезекті қысқартып, анықтама, куәлік, рұқсат құжаттарын және тағы басқаларын алуды жеңілдетуге әрі жылдамдатуға мүмкіндік берген де – осы механизм екенін түсіндіреміз. Жалпы электронды үкімет цифрландырудың маңызды бөлшегі саналады. Цифрландыру – жаһандық үрдіс. Бұл үрдістен бәсекеге қабілетті экономиканы дамытуды және халқының тұрмыс сапасын жақсартуды ойлаған мемлекеттердің ешбірі бас тартпайды. Қазақстан да осы елдердің қатарында. Сондықтан Мемлекет басшысы елімізде «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасын енгізді. Аталмыш бағдарлама цифрлық технологияларды қолдану арқылы халықтың өмір сапасын арттыруға жол ашады. Елімізде «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы 2018-2022 жылдар аралығында іске асырылады. Бағдарламаның басты мақсаты – қазақстандықтардың өмір сапасын арттыру, әрі ұлттық экономиканы цифрландыру. Құжатты жүзеге асыру шеңберінде 2020 жылға дейін интернет қолданушылардың санын 80 пайызға дейін арттыру, тұрғындардың 95 пайызын цифрлық xабар таратумен қамту, азаматтардың цифрлық сауаттылығын 80 пайызға дейін арттыру көзделуде. Жоба негізгі 4 бағыт бойынша жүзеге асатын болады.
Бірінші бағыт – ауыл-аймақты кеңжолақты интернетпен қамтамасыз етіп, Қазақстанның транзиттік әлеуетін арттыру. Екінші бағыт – экономиканың салаларына (көлік және логистика, денсаулық сақтау, білім беру, ауыл шаруашылығы және электронды сауда) цифрлық технологияны енгізу. Үшіншісі – мемлекеттік органдар жұмысының сапасын арттыру және төртінші бағыт – IT-мамандарды даярлау.
Қазір жалпы мемлекеттік қызметтің 80 пайызы онлайн түрде қолжетімді. Egov.kz – порталына кірсеңіз «Азаматтарға», «Бизнеске», «Мемлекеттік органдар бойынша қызметтер» деп жік-жікке бөлініп, анық көрініп тұрады. Электрондық цифрлық қолтаңбаңызды қолданып қандай қызмет керек соны ала бересіз.«Электрондық үкімет» порталының тағы бір жақсы жаңалығы, ол биылдан бастап еліміздің мемлекеттік органдарының сайттары интернет – ресрурстардың бірыңғай платформасына көшкендігі. 17 министрлік, 48 Комитет және 10 жергілікті атқарушы орган интернет-ресурстардың бірыңғай платформасына біріктірілді. Бұрын әрбіреуінің сайтын жеке-жеке іздеуге тура келсе, қазір бәрін бір жерден табуға болады. Бұл жерде «сұрақ – жауап» сервисінің көмегімен ЭЦҚ қолданбай –ақ мемлекеттік органдарға сауал қойып, оған жауап та ала аласыз.
