Түркістан облысының тұрғындарының назарына электронды үкімет және финтех, ІТ-технологияларды ақпараттық қолдау және түсіндіру жөнінде мәліметтерді ұсынамыз.Цифрландыру жөніндегі ұлттық жоба аясында Мемлекет басшысы 2025 жылға қарай кемінде 100 мың жоғары білікті IT-маманын даярлау жөнінде өршіл міндет қойды. Бүгінгі таңда жаңа технологиялардың дамуы жағдайында заманауи IT-индустрияның қыр-сыры жылдам өсу қарқынына ие. 2024 жылы Қазақстанда IT саласы мамандарының орташа жалақысы 54 пайызға артып, 673 мың теңге болған.
“2024 жылы IT-мамандардың орташа айлық жалақысы 54 пайызға өсіп, 673 мың теңгеге жетті. Бұл білікті мамандарға, бәсекеге қабілетті еңбекке сұраныс артқанын көрсетеді. IT-саладағы жұмыспен қамту 12 пайызға артып, 187 мың адамға жетті”, – деп хабарлайды министрлік.
Бұған қоса, министрлік 2025 жылға қарай 20 мың IT-маман даярлауға бағытталған Tech Orda бағдарламасы іске қосылғанын, жеке IT-мектептер ақпараттық технологиялар саласында 16 мыңнан астам сарапшы дайындап шыққанын жазды.
Еліміз үшін ақпараттандыруды дамытудың айқындаушы перспективасы – жаңа буынның ІТ-мамандары дайындаған бірегей ақпараттық өнімдер мен технологияларды әзірлеу. Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі 100 мың жоғары білікті IT-маманды даярлау үшін бірқатар міндеттер мен іс-шараларды әзірледі. Бірінші кезекте: 20 заманауи бағдарламалау мектебін ашу;IT бағдарламалау мектептеріне 20 мың ваучер (оқуға грант) бөлу;бейінді университеттердің өңірлік университеттерге қамқорлығы.
Министрлік IT-мамандарды жаппай даярлауға IT мектептерді тарту жұмыстарын тұрақты негізде жүргізеді. 2021 жылы 6 жаңа IT мектебі ашылды. 2022 жылы тағы 5 мектеп ашу жоспарда бар. ІТ мектептер 2021 жылдан бастап өңірлерде ашылған.
Мысалы, Алматы қаласында «HackerU» мектебі, Ақтау қаласында «Da Vinci School» мектебі, Орал қаласында IT хаб негізінде мектеп, Жезқазған қаласында «Zhez-IT» мектебі, ал Павлодарда ERG компаниясы мен Павлодар облысының әкімдігі демеушілік көрсеткен С. Торайғыров университетінің базасында, сондай-ақ «Шаг» компьютерлік академиясы ашылды.
IT мектептер мен студенттерді мемлекеттік қолдау мақсатында Министрлік «Astana Hub» IT-стартаптардың халықаралық технопаркі» корпоративтік қоры базасында IT мектептерге ваучерлер (гранттар) бөлу тетігін әзірледі.2021 жылы пилоттық жоба ретінде 13 IT мектепке 100 грант берілді, ал 2022 жылы IT мектептерге 2000-3000 грант беру жоспарда бар. 1 ваучердің құны 600 мың теңгені құрайды. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі гранттар бөлуді қаржыландыруды алдын ала мақұлдады.
Сонымен қатар 2025 жылдың аяғына дейін 20 000 білім грантын беру осы кезеңде 20 000 студентті оқытуға мүмкіндік береді, бұл орайда IT мектептерде әрбір грант үшін тағы екі студентті оқыту сияқты қарсы міндеттемелер болады. Жоғарыда аталған іс-шараларды жүзеге асыру ЖОО түлектерінен басқа, білікті IT-мамандарының санын 2023 жылға қарай 9000-ға (3000 ваучер + әрбір алынған ваучерге +2 студент дайындау бойынша IT-мектептердің міндеттемесі), 2025 жылдың соңына қарай 60000-ға (20000 ваучер + әрбір алынған ваучерге +2 студент дайындау бойынша IT-мектептердің міндеттемесі) ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Жалпы, жасалған және жасалып жатқан жағдайлар ҚР-дағы жеке бағдарламалау мектептерінің өсу қарқынына, оның ішінде шетелдік IT мектептердің филиалдарын ашуға оң әсерін тигізетінін атап өткен жөн.
Бұл тетік IT-мамандарды сапалы даярлау және бейінді ЖОО-лардың тәжірибесін қолдану, сондай-ақ өңірлік ЖОО-лардың деңгейін арттыру мақсатында өңірлік ЖОО-лардың бейінді ЖОО-лармен ынтымақтастық орнатуына бағытталған. Бейінді университеттердің тәжірибесін ескере отырып, аталған шаралар профессор-оқытушылар құрамын оқытуға, бейінді университеттер командасымен бірлесіп, өңірлік университеттерде оқытудың өзекті бағдарламаларын әзірлеуге, сондай-ақ өңірлік университеттер студенттерінің академиялық мобильділік бағдарламасына қатысуына мүмкіндік береді.
Естеріңізге сала кетейік, бүгінгі таңда Astana IT University 3 өңірлік ЖОО-мен меморандум жасасты, атап айтсақ: Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті, Шәкәрім атындағы мемлекеттік университет, Ш. Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті. Бұдан басқа, 100 мың жоғары білікті IT-маманды даярлау үшін Министрлік 2021-2025 жылдарға арналған білікті IT-мамандарды даярлаудың жол картасын әзірледі, онда ТжКБ 17000 студентті, жоғары оқу орындары – 40000 студентті, IT-мектептер – 40000 және IT-компаниялар 3000 студентті оқытады.
Бүгінгі таңда елімізде IT мамандарына сұраныс артып отыр. Өйткені көптеген компания сауатты әрі мамандығын жақсы білетін бағдарламашылар мен әзірлеушілерге мұқтаж.Цифрлық даму министрлігі отандық IT саласын дамыту үшін 2021 жылдан өткен жылға дейін 7,5 млрд теңге бөлген болатын. Атап айтсақ, 2022 жылы – 2,7 млрд теңге, 2023 жылы-2,9 млрд теңге. Ал 2021 жылы саланы дамытуға 1,9 млрд теңге бөлінген. Аталған ведомствоның мәліметінше, бұл қаражат еліміздің индустриялық-инновациялық дамуы үшін керекті жаңа технологияларды анықтау жоспарланып отыр. Сонымен бірге жаңа немесе жетілдірілген өнім шығаратын компанияларға да көмек көрсетілетін болады. Сонымен қатар IT-жобаларға потенциалы бар инвесторларды іздеу және отандық стартаптарды дамыту жұмыстары жалғасын табады. Егер осы жұмыстар сәтті жүзеге асатын болса, биыл ІТ қызметтеріндегі жергілікті қамту үлесі 70%-ға дейін өседі деп жоспарланып отыр. Ал келесі жылы 70,5%, 2024 жылы 71%-ға жеткізу мақсаты тұр. Еске сала кетйік, биыл инновацияларды дамытуға 2,7 млрд теңге бөлу жоспарланған.
Елімізде цифрландыру жөніндегі ұлттық жоба аясында Мемлекет басшысы 2025 жылға қарай кем дегенде 100 мың жоғары білікті IT-маманын дайындау міндетін қойып, тапсырма берген еді. Осыған байланысты Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі 100 мың жоғары білікті IT-маманды дайындау мақсатында көптеген іс-шараларды қолға алған болатын. Олардың ең негізгілеріне тоқталатын болсақ, біріншіден, 20 заманауи бағдардамалау мектебін ашу. Екіншіден, IT-бағдарламалау мектептеріне 20 мың грант беру, сонымен қоса университеттердің өнірлік жоғары оқу орындарына қамқорлық жасауын қамтамасыз ету.
Министрлік тұрақты негізде IT-мамандарды жаппай даярлауға IT-мектептермен бірлесіп, жұмыс жүргізіп жатыр. Бұдан басқа жоғарыда аталған іс-шаралардан бөлек, IT-мамандардың санын (студенттерден бөлек) 2025 жылдың соңына қарай 60000-ға жеткізу жоспарланып отыр.
Жалпы мұндай қолға алынып жатқан шаралардың барлығы еліміздегі жеке бағдарламалау мектептер санының артуына, оның ішінде шетелдік IT-мектептердің филиалдарын ашуға мүмкіндік беріп отырғанын атап өту керек. Осылайша, IT-мамандарды сапалы даярлау және бейінді жоғары оқу орындарының тәжірибесін қолдану, сондай-ақ өңірлік оқу орындарының деңгейін арттыру мақсатында өңірлік жоғары оқу орындарымен бейінді жоғары оқу орындарымен ынтымақтастығын арттыру мақсаты қойылып отыр.
Сонымен қатар, IT саласында 10 жылдан астам еңбек етіп жүрген нәзік жандылардың бірі – Нәркез Боранбаева. Ол өндірісті роботтандыру және автоматтандыру, киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсететін, бағдарламалық роботтарды әзірлейтін жетекші IT компаниялардың бірінде жұмыс істейді. Ол елімізде кеңінен таралған SAP автоматтандырылған басқару жүйесін жетілдіру саласында еңбек етіп жүр. Қаржы бағыты бойынша консультанттардың жұмысын ұйымдастырып, ұйымдардың бизнес-процестеріне сәйкес SAP өнімдерін таңдау және бизнестің қажеттілігіне байланысты SAP өнімдерін баптау, SAP бағдарламасын жетілдіру арқылы бухгалтерлердің жұмысын автоматтандыруға жауап беретін бөлімге жетекшілік етеді.
Оның сөзінше, егер жаңашыл болсаңыз, үнемі жетіліп дамып отырсаңыз, әйелдер үшін де IT саласын меңгерудің еш қиындығы жоқ.
«Еңбекқорлық пен біліміңіз қатар болса, жаңа технологияларға қызығушылықпен қарап, Қазақстанның IT саласының дамуына үлес қосуды қаласаңыз, аналитикалық ойлау қабілеті болса, IT саласының әйелдер үшін еш қиындығы жоқ», – деді Нәркез Боранбаева.
Сарапшы маман IT саласы қазіргі заманда қарыштап дамуда екенін айтады.
«Соған сәйкес жұмыс орындарын адамдардың орнында роботтар мен интеллектуалдық жүйелер атқаруда. Сондықтан да IT саласында қызмет ететін әрбір адам ізденіс үстінде болуы керек. Әйтпесе мұндай салада көштің басында жүру әсте мүмкін емес», – деді IT маманы.
«Зерде» ақпараттық-коммуникациялық холдингінің басқарма төрағасының орынбасары Азиза Шөжееваның айтуынша, цифрландыру елімізде дамып жатыр және ол – әйелдердің гендерлік теңдікке қол жеткізуінің басты құралы. Қазіргі цифрлық трансформация әйелдердің экономикалық және әлеуметтік құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту үшін мүмкіндіктер ашады. Бұл гендерлік теңдікті арттыруда маңызы зор. Цифрландыру әйелдерді жұмыспен қамтуды кеңейту мен байланыс желілерін құрудан бастап білім мен ақпаратқа қол жеткізуге дейінгі көптеген маңызды проблемаларды шешуге көмектеседі. Бүгінгі таңда цифрлық дағдылар бизнес пен күнделікті өмірде де қажет. Алайда, технология мен интернет барлық адамдарға қол жетімді емес, ал цифрлық технологияларға қол жетімділіктің гендерлік айырмашылықтары, әсіресе ауылдық жерлерде, цифрлық экономикаға қатысу және инновациялық қызмет айтарлықтай байқалады», – деді Азиза Шөжеева.
