Қазақстанда атом электр станциясын салу жөніндегі жалпыұлттық референдум өтетіні белгілі. Осы орайда, Kazinform тілшісі Еуропалық одақтың бірнеше елдіндегі атом энергетикасының жай-күйі мен дамуын зерттеп көрді.
Бельгия реакторлардың жабылуын 10 жылға кейінге қалдырды
Бельгияда қуаты 5761 МВт болатын екі атом электр станциясы жұмыс істейді. Елде электр энергиясын тұтыну 1990 жылдан бастап өсті. Ал 2016 жылы атом энергетикасы мемлекеттің электр энергиясының 51,3 пайызын қамтамасыз ете бастады. Елдегі алғашқы коммерциялық атом электр станциясы 1974 жылы жұмысын бастағанын айта кеткен жөн.
Бір қызығы, 1913 жылы Катангада сол кездегі бельгиялық Конго уран кенін тапты. Бірақ ХХ ғасырдың ортасында Бельгия уран қоры айтарлықтай аз елдердің біріне айналды. Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін де Америка Құрама Штаттары Бельгия колониясындағы уран қорына қызығушылық танытқан болатын. Өткен ғасырдың 40-50 жылдарында Бельгия өзінің колониясы арқылы АҚШ-тағы уранның негізгі жеткізушілерінің бірі болды. Бұл сауда қатынастары Бельгияға азаматтық мақсатта ядролық технологияларға қол жеткізуге мүмкіндік берді. Нәтижесінде, 1952 жылы елде SCK•CEN ядролық зерттеулер оқу орталығы құрылды.
Бірінші Doel 1 атом электр станциясы 1974 жылы пайдалануға берілді. Келесі он жыл ішінде желіге тағы алты реактор қосылды. Бірақ соған қарамастан, Бельгия 2025 жылға қарай атом энергетикасынан толығымен бас тартуға шешім қабылдаған еді. Алайда 2022 жылдың наурызында екі реактордың жабылуын тағы 10 жылға кейінге қалдыру туралы шешім қабылданды.
Брюссель дипломатиялық академиясының кеңесшісі, Бельгия адвокаттар алқасының мүшесі Жан Брабандер атом энергетикасын дамытуға қатысты Еуропа екіге бөлінетінін атап өткен.
– Мысалы, Франция АЭС дамуын белсенді түрде ілгерілетіп келеді. Германияда оларды «қатыру» туралы шешім қабылданды. Жеке өзім де атом электр станциясының болашағын жан-жақты бағалаймын. Бір жағынан, бір күні станцияны өшіру керек екенін түсіну керек. Бұл көп уақыт пен ақшаны қажет етеді. Екінші жағынан, бұл зиянды шығарындыларсыз «таза энергия» саналады. Тағы бір мәселе – АЭС энергиясының құны. Атом электр станциясының құрылысы қымбат сала болып саналады және қандай технологияны таңдау керектігін анықтау маңызды, – дейді сарапшы.
Сондай-ақ ол ескеретін көптеген фактор бар деп санайды.
– Тұтастай алғанда, бұл зиянды шығарындыларсыз «таза энергия» есебінде, сондықтан атом электр станцияларының сөзсіз артықшылығы бар. Бельгия атом электр станциясын салған әлемдегі алғашқы елдердің бірі болды. Бұл бізге тек пайдалану ғана емес, ядролық қалдықтарды тиімді кәдеге жарату тәжірибесін берді. Ол өте күрделі процесс. Бүгінде Бельгияда елге энергетикалық қажеттіліктерді жеңуге көмектесетін екі атом электр станциясы жұмыс істейді, – деп түйіндеді Жан Брабандер.
