Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2024 жылы 2 қыркүйекте «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауын жариялаған болатын. Осы орайда Түркістан қаласының тұрғындарына ақпараттық сайтымыз арқылы түсіндірме жұмыстарын жүргізіп отырмыз.
Салық кодексінің жаңа редакциясы өте қысқа мерзімде дайындалғандықтан, шикі тұстары көп болды. Оған бизнес те, тәуелсіз сарапшылар да ризашылық танытпады. Салықты көтеріп, жеңілдіктер мен артықшылықтарды шектеп, салық қызметкерлерінің заңсыз әрекеті үшін жауапкершілікті алып тастау және оларға шағымдануға тыйым салу кәсіпкерлерді алаңдатып қойды.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Жолдауда салықтық әкімшілендіру ісінің жаңа жүйесін қалыптастыру керек екенін, Кодекстің ережелерін әркім әрқалай қабылдамауы үшін жеңілдетіп, экономикалық тұрғыдан белсенді азаматтың бәріне бірдей түсінікті ету өте маңызды екенін айтты.
Тәуелсіз қаржыгер Андрей ЧЕБОТАРЕВтың пікірінше, Жолдаудағы көп күткен ең басты жаңалық – Үкімет пен Парламентке жаңа Салық кодексінің жобасына қатысты жан-жақты талқылау жүргізуді тапсыруы. Бұл орайда Президент қиын болса да, дұрыс шешім қабылдау қажет екенін мәлімдеді. Ең бастысы асығыстыққа жол беруге болмайтыны айтылды. Жалпы, жаңа жоба салық саясатындағы кемшін тұстарды реттеп, жүйелеу үшін әзірленген болатын. Бірақ Үкімет салық реформасы салық-бюджет жүйесінің мәселелерін шешпейтінін түсінуге тиіс.
– Жаңа салық кодексіне енгізілген өзгертулер мен толықтырулардың бірінші кезекте шағын және орта кәсіпке байланысты тұстарына тоқталған дұрыс деп санаймыз. Кез келген мемлекеттің шайқалмауына әсер ететін – орта тап. Мемлекетте дәулеті орташа отбасы қаншалықты көп болса, мемлекет соншалықты мықты болады. Жеке табыс салығының прогрессивті шкаласынан бас тарту ірі салық төлеушілердің көлеңкеге түсуіне әкеп соғады. Макроэкономистер салық жинаудың қаржылық әдістерін қарастырған кезде бюджетке қаражат түсу жолын ғана назарға алады. Ал кәсіпкерлер салықтың кәсіпорынға әсеріне басымдық береді. Қазір жалақыға салынатын салық жылдан-жылға өсіп жатыр. Қазіргі көрсеткіш – 32%. Жалақы бойынша деректерге қарағанда, елдегі 26,8 мың адам айына 3 млн теңге алады, ал олардан 157,9 млрд теңге салық түседі. Өткен жылы 2 млн-ға жуық азаматтың жалақысы 50 мың теңге екені айтылды. Олар бюджетке небәрі 7,2 млрд теңге салық төлеген. Мемлекеттің салық саясатының беталысын айқындайтын құжатты асығыс дайындауға болмайды.
Мемлекет басшысы Салық кодексінің жаңа редакциясын дайындауға бір жыл уақыт беріп отыр. Салық кодексінің ендігі тағдыры: Мәжіліс Кодекстің жобасын қайта қарап, Сенатқа өткізе ме, әлде оны дайындауға қатысқан жұмыс тобына қайта тапсыра ма? Президент Салық кодексінің ендігі беталысын жеке бақылауына алатынын айтты. Бұл мені үміттендіреді, – дейді ол.
Сенат депутаты Әлішер Сатвалдиев Жолдауда назарға алынған мәселелер мен басымдықтар ел өмірінің барлық саласына тиесілі екендігімен есте қалды дейді.
Мемлекет басшысы Жолдауда атап өткен негізгі 9 стратегиялық бағытта ақша-несие саясаты мен фискалды саясаттың арасындағы үйлесімсіздікті жою, инвестициялық ахуалды және бизнес жүргізуге қажетті жағдайды жақсарту жолында үздіксіз жұмыс істеу, еліміздің өнеркәсіп әлеуетін толық пайдалану үшін жан-жақты шаралар қабылдау, инфрақұрылымға қатысты өзекті мәселелерді шешу, еліміздің кадрлық әлеуетін біртіндеп арттыру, ұлт саулығын нығайту үшін кешенді шараларды қолға алып, халықты әлеуметтік қолдау жүйесін жаңғырту, экологиялық ахуалды жақсарту, мемлекеттік басқару ісінің тиімділігін барынша арттыру, сондай-ақ қоғамда заң мен тәртіп идеологиясын терең орнықтыру жайында кең көлемді бастамаларын ортаға салды.
Бұл бағыттар бойынша атқарылуы көзделген жұмыстардың дені кейінгі бес жылда елімізде қолға алынған ауқымды реформалық саясаттың жалғасы саналады. Атқарылған жүйелі жұмыстың нәтижесінде тиісті алғышарттар жасау арқылы осы стратегиялық бағыттарды жүзеге асыру мүмкіндігі туды.
– Жолдау барысында аталған тезистердің арасынан АЭС салу бойынша референдум мерзімінің анықталғаны ең маңызды шешім болғаны анық. Десе де, еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін АЭС салу арқылы шешудің дұрыс-бұрысын отандастарымыз кейінгі бір жыл бойы қызу талқылап келді. Енді шешім қабылдау кезеңі туды. Бұл таңдау арқылы халқымыздың ауызбіршілігі айқын көрінеріне сенімдімін.
Мемлекет басшысының осы тұрғыдан: «Біздің ұзақ мерзімге арналған даму жолымыз айқын. Биік мақсаттарымыз бар. Оған жету үшін, ең алдымен, ел бірлігін сақтай білуіміз керек. Бір-бірімізге қолдау білдіріп, құрмет көрсетуіміз қажет», деп атап өтуі бекер емес, – дейді депутат.
«Жастар рухы» жастар қанатының төрағасы Ақерке ИСКАНДЕРОВА Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауы еліміздің дамуы бойынша батыл шешімдерді ұсынғанын айтады. Осылайша, бағыт пен бағдар бекітіліп, жасалған жұмысты айшықтап, алдымызда әлі талай ауқымды жұмыс тұрғанын айтты.
«Жастар рухы» әрдайым жастар мен қоғам игілігі үшін ауқымы кең, әлеуметтік-саяси бағыттарды қамтитын жобаларды жасауға атсалысып келеді. Президент атап өткен «Таза Қазақстан» жалпыұлттық акциясына республика бойынша белсенді қатысып, эко-бағыттағы маңызды жұмыстарды жасай алды. Астанадан Қонаев қаласына дейінгі road-эстафета, көктемгі су тасқынынан кейінгі қайта қалпына келтіру жұмыстары, вандализммен күрес – рухтастардың орталықтандырылған қалыпты жұмысына айналды. Әрине, бұл шаралардың бір реттік науқан емес екенін есте сақтаған жөн.
Заң мен тәртіпті кішкентай баладан бастап қариялардың санасына дейін сіңіру. Бұл бағыт – «Жастар рухы» аймақтық филиалдарының барлық нүктесін қамтыды: облыс, аудан орталықтары, шетте қалған ауылдағы тұрғындарға жете алған акцияға айналды.
Жолдаудан ерекше атап өтетіні – 2025 жылдың «Жұмысшы мамандықтар жылы» болып жариялануы. Еңбекқор, жаңашыл жастарды бір алаңға жинайтын «Жастарға жұмыс» бос жұмыс орындар жәрмеңкесі 3 қала мен 17 облыста 50 000 жасты қамтыды. Келесі жылы жоба жаңа индикаторлар мен тәсілдерді ұсынуды жоспарлап отыр.
Жалпыұлттық дауысқа салынатын АЭС мәселесі Жастар қанаты жақында ғана өткізген жастар саяси лагерінің алаңында кеңінен талқыланды. Жасыл энергия – сенімді болашақ кепілі. Бұл ретте рухтастардың көзқарасы мен таңдаулары да анық.
Мемлекет басшысы атап өткен экономиканы көтеру, бұқаралық спортты дамыту, экологиялық ахуалды жақсарту, ғылым мен білімге аса мән беру, басты құндылықтарды негізге ала отырып жұмыс жасау – «Жастар рухы» non-stop режімінде жүзеге асырып, негізге алатын басым бағыттар болады.
– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған Жолдауын мұқият тыңдадық. Ел күткендей биылғы Жолдауда да экономикалық өсімді қамтамасыз ету және инвестициялық тартымдылықты арттыру мәселелері күн тәртібіне шығарылды.Білім мен ғылым саласының өкілі ретінде, осы бағыттағы бастамаларға тоқталуды жөн көрдік. Біріншіден, Мемлекет басшысының 2025 жылды Жұмысшы мамандықтары жылы деп жариялау бастамасы көптің көңілінен шықты. Техникалық және кәсіби білім беру жүйесін реформалау – маңызды мәселе. Жұмысшы мамандықтарын дәріптеу арқылы қоғамда еңбекқор және нағыз маман болу идеясын насихаттауға мол мүмкіндік туатынын сөз еткен Мемлекет басшысы адал әрі табанды еңбегімен табысқа жеткен адамдар қашанда құрметті, сыйлы болуы керектігіне назар аударды.
Ұлттық құрылтайдың Атырауда өткен отырысында құндылықтар қатарында қамтылған еңбекқорлық пен кәсібилік сияқты қасиеттер өте жоғары бағалануға тиіс екенін, оның ұлттың сапасын жаңа деңгейге арттырыруда да айтарлықтай септігі бар екенін атап өтіп, еңбек адамының мәртебесін көтеруге мән беру керектігін жеткізді. Иә, жас ұрпақты жастайынан адал азамат болуға бейімдеп, адал еңбектің қадірін арттырып, адал табыс табуға тәрбиелеу – аға буын өкілдерінің парызы. Мемлекет басшысының: «Кәсібіне адал әрі жауапкершілікпен қараған адам қашанда лайықты бағасын алады. Бұл түсінікті қоғам санасына сіңіру қажет» деген сөзін де аға буынға артқан сенімі деп қабылдағанымыз абзал, – дейді Ұлттық құрылтай мүшесі, ҰҒА академигі Кәрімбек ҚҰРМАНӘЛИЕВ.
Екіншіден, орта білім мен мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының міндеттеріне қатысты көкейкесті мәселелерге тоқталғанда, мұғалімдердің біліктілігін арттыруға және әлеуметтік мәртебесін көтеруге көңіл бөлу керектігі баяндалды. Үздік оқу бағдарламасы, заманауи мектептер, озық басқару жүйесі болса да, ұстаз білікті болмаса, оның бәрі бекер екеніне екпін түсіре айтқан Президент педагогикалық жоғары оқу орындарына талапты, қабілетті жастарды қабылдауға баса мән беру керектігін тапсырды. Реті келгенде, білім сапасын қамтамасыз ету бойынша тәуелсіз сарапшылар тобының басшысы ретінде, елімізде педагог-маман даярлайтын жоғары оқу орындарына қойылатын талаптарды одан әрі жетілдіре түсу жөн болар еді деген сараптамалық пікірімізді де айта кетуді жөн көрдік.
Балаларды мектепке даярлау мәселесіне айрықша назар аудару, мектепке дейінгі тәрбие беру және оқыту ісінде мемлекетпен қатар ата-аналар да жауаптылығын арттыру мемлекеттік мәні мол мәселелер қатарында екенін қаперде ұстауға үндеген Мемлекет басшысы білім беру жүйесін одан әрі жетілдіру арқылы ұлттың жаңа сапасын қалыптастыруға даңғыл жол ашылатынын атап көрсетті.
Үшіншіден, Жолдауда жоғары білімді кадрлар даярлау мәселесі көтерілді. Атап айтсақ, су, энергетика, құрылыс және басқа да салаларда қатты байқалып отырған кадр тапшылығын жою қажеттігі мен болашақта сұранысқа ие болатын кәсіптер үшін білікті мамандар даярлау керектігі туралы тапсырмалар жүктелді.
Жоғары білімді интернационалдандыру бойынша жүйелі жұмыс жүргізіліп жатқанынына оң баға берген Мемлекет басшысы елімізде ашылған шетелдің белгілі 23 жоғары оқу орнына мейлінше қолдау көрсетіп, маман даярлауға берілетін мемлекеттік тапсырысты біртіндеп көбейткен жөн екенін және білім бағдарламасы заман талабына сай келетін өз оқу орындарымызға да қолдануға осындай мүмкіндіктер туғызу керектігін тілге тиек етті. Үздік университеттердің нақты сектормен байланысын нығайтуға көңіл бөлу керектігін тапсырды.
Төртіншіден, еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына ғылымның үлесін одан әрі арттыру мақсатында инновациялық саясатты еліміздің ғылыми-технологиялық басымдықтарымен үйлестіру қажеттігін, жоғары оқу орындарындағы қолданбалы ғылымның әлеуетін арттыруды және Қазақстан жасанды интеллектіні кеңінен қолданатын және цифрлық технологияларды дамытып жатқан елге айналуға тиіс екенін міндеттеп, келесі жылы Астанада Жасанды интеллект ұлттық орталығын іске қосуды тапсырды. Бұл тапсырмаларды орындауға атсалысу – баршамыздың парызымыз.
