Мемлекет басшысы өз жолдауында ерекше назар аударған салалардың бірі креативті өндіріс саласы еді. Сондай-ақ жолдауында бірқатар маңызды мәселелерді көтеріп, алдағы уақытта шешілуі тиіс екенін мәлімдеді. Аталған мәселелер Түркістан өңірінде қалай жүзеге асуда. Сонымен бірге тұрғындар назарына бірқатар ауқымды жобаларды ұсынатын боламызү.
– Біз елімізде креативті экономиканың жан-жақты дамуына барлық жағдайды жасауымыз керек. Соның ішінде, зияткерлік меншікті қорғайтын құқықтық тәсілдер қажет. Бұл – өте маңызды мәселе. Қазіргі заманда азаматтардың шығармашылық әлеуетіне және зияткерлік капиталына арқа сүйейтін «креативті өндіріс» салалары шынайы инклюзивті экономиканы дамытудың қайнар көзі саналады. Бұл аз десеңіз, креативті экономика дарынды әрі шығармашыл адамдарды өзіне тартатын ірі қалалардың дамуына ықпал етуші күшке айналуда. Қазақстанда бұл сала әлі дамымаған. Креативті индустрияның ішкі жалпы өнімдегі үлесі бір пайызға да жетпейді, жұмыспен қамту саласындағы үлесі өте төмен. Дегенмен дарынымен бүкіл әлемді мойындатып жүрген отандастарымыз аз емес.Зияткерлік меншік дегеніміз – құрал-жабдық немесе технология сияқты кәдімгі мүлік. Қазір креативті индустрия орталықтары 3 ірі қалада (Астана, Алматы, Шымкент) шоғырланған, өңірлер назардан тыс қалып отыр. Бұл ахуалды түзеу қажет. Дарынды азаматтарды өзіне тартатын орындар, яғни креативті индустрия орталықтары барлық облыс орталығында болуға тиіс. Онда креативті адамдардың өз өнімін коммерцияландыруына көмек көрсетілуі керек. Креативті индустрия субъектілері өндіріс ерекшелігіне байланысты кәсіпкерлікті қолдау бағдарламаларына толық қатыса алмайды, қаржылай көмек те ала алмайды. Оларға қолдау көрсетуге арналған шаралардың жеке топтамасын әзірлеу қажет деп санаймын, – деді мемлекет басшысы өз сөзінде.
Елімізде соңғы уақытта креативті индустрия туралы жиірек айтылып, бұл салаға мемлекет те аса мән беріп келеді. Бұл өз кезегінде азаматтардың әл-ауқатын арттыруға, өмір сүру сапасы мен өзіне деген сенімділікті қалыптастыруға көп үлесін тигізері сөзсіз. Ал креативті өндіріс дегеніміз не? Алдымен бұл тұжырымның мағынасына тоқталсақ. Шығармашылық индустрия, креативті экономика немесе білім экономикасы – бұл, ең алдымен, идеялар мен технологиялар негізінде дамитын зияткерлік қызметпен тығыз байланысатын экономика секторы. Бұл уәкілетті орган ретінде министрлік жұмысының ең негізгі бағыты саналады.
Жалпы өңірде креативті индустрия саласы қарқын алған. Бұл бағытта ауқымды жұмыстар атқарылып бастаған.
Өткен жылы Түркістанда өткен Ұлттық Құрылтай отырысында ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қожа Ахмет Ясауидің 930 жыл толуына орай, ғұламаның мұрасын жан-жақты насихаттау жөнінде тапсырма жүктеді. Осы мақсатта 2023 жылы облыстық мәдениет және туризм басқармасының ұйымдастыруымен «Ясауи мұрасы» атты республикалық іс-шарасы өтті. Шара барысында «Бала Ахмет» анимациялық фильмі, «Ясауи ізімен» сюжетті-деректі фильмі және «Ясауи мұрасы» анимациялық фильмдер топтамасы қолға алынды.
Осы тұста, Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды елімізге танымал продюсер, тележүргізуші, актер Нұрлан Қоянбаевты қабылдады. Кездесуде Түркістан өңірінде киноиндустрия мен креативті экономиканы дамыту бағытында жан-жақты талқылап, жаңа жобаларды қарап шықты.
Облыс басшысы өңірдің мәдениетін дамытуға бағытталған жаңа жобаларды қолдауға дайын екенін жеткізді.
– Сіздерді Түркістан облысында көргеніме қуаныштымын. Өзіңізге белгілі, қазіргі таңда Түркістан облысы еліміздің қарқынды дамып келе жатқан өңірлерінің бірі және үлкен инвестициялық әлеуетке ие. Тарихы терең Түркістан өңірінде мәдениет пен туризм саласына да аса мән беріліп келеді. 2021 жылы Түркістан «Түркі әлемінің рухани астанасы» атанса, 2024 жылы Түркістан «Түркі әлемінің туристік астанасы» статусына ие болды. Қай салада болмасын Түркістанда бірлескен жобаларды жүзеге асыруға үлкен мүмкіндік бар. Өздеріңізге белгілі, ұрпақ тәрбиесінде кино индустрияның алар орны айрықша. Еліміздің тарихын танытып, көрнекті жерлерін насихаттап, тұлғаларын дәріптеудің бірден бір жолы – кино және анимациялық туындыларды шығару. Оның үстіне, Түркістан облысында киелі мекендер, аты ел аузында қалған тұлғалар мен тамыры терең аңыздар көптеп кездеседі. Түркістанды халықаралық жастар орталығына айналдыруды көздейміз. Біз бұл бағыттағы креативті ұсыныстарға ашықпыз. Отандық өнімдерді қолдаймыз. Локация белгілеу, қажетті техникамен жабдықтауға мүмкіндігінше көмек көрсетуге дайынбыз, – деді Дархан Сатыбалды.
Кездесуде Нұрлан Қоянбаев жаңарған Түркістанның өзгерістерін жоғары бағалап, киелі шаһардың өзіндік ерекше атмосферасын тілге тиек етті. Бірқатар жобаларды таныстырып, кино түсіруге арналған қалашық салу, ел назарын аударатын фестивальдар ұйымдастыру, телеарна жұмысына танымал тұлғаларды тарту, өңірдің брендіне айналатын кино түсіру, туризм саласына оң серпін беретін «Түркістан апталығын» ұйымдастыру бойынша және басқа да ұсыныстарын жеткізді.
Айта кетейік, киноиндустрия саласында 2017-2020 жылдар аралығында Түркістан облысының әкімідігі мен елімізге белгілі «САҚ» киностудиясымен бірлесіп, 6 анимациялық фильм, 2 телесериал, 2 деректі фильм түсірілді. Олардың барлығы қазіргі таңда республикалық «Qazaqstan», «Balapan» және жергілікті телеарналарда көрермен назарына ұсынылуда.
Ел президенті өз жолдауында балаларға арналған қазақ тіліндегі бағдарламалардың санын арттыру, елдің дамуына елеулі үлес қосқан қазақ қайраткерлеріне арналған фильмдер шығару мақсатында «Түркістан тұлғалары» анимациялық роликтер топтамасы қолға алынды. Бұл бағыттағы жұмыстар жоспарға сәйкес тұрақты түрде жүзеге асатын айтып, енді орта кәсіпкерлікті дамыту мәселесіне тоқталғым келеді. Соңғы жылдары қабылданған шаралардың арқасында шағын және ірі бизнес тұрақты дами бастады. Алайда орта кәсіпкерліктің даму қарқыны әлі де бәсең. Жаңа экономикалық үлгіге көшу үшін оны «қолмен көтеруге» тура келеді деген болатын.
Сондай-ақ орта және шағын бизнес мәселесіне де тоқталды. Ең алдымен, орта бизнестің дамуын тежеп тұрған кедергілерді жою қажет. Орта кәсіпкерліктің басым бөлігі әбден дамыған кезде бөлшектеніп кетеді. Өйткені оларға шағын бизнес деңгейінде қалған әлдеқайда «қолайлы». Үкімет шағын бизнесті өзара бірігіп, ірі кәсіп иелері болуға ынталандыру үшін заңға өзгерістер енгізуі керек.
– Еліміздің нарығында белсенді жұмыс істеп жатқан табысты орта кәсіпорындар көп емес. Оларға қолдау көрсету қажет. Мұндай кәсіпорындардың әрқайсысына қатысты нақты жоспар әзірлеу керек. Сол арқылы олардың өндіріс қабілетін арттырып, өнім көлемін екі-үш есе көбейту қажет. «Бизнестің жол картасы» және «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламаларын біріктірген жөн. Оны шағын және орта кәсіпкерлікті қолдайтын кешенді бағдарламаға айналдыру керек. Мемлекеттік қолдау шараларын өндірістің технологиялық күрделілігіне және бизнестің нақты түріне қарай жіктеу маңызды. Оның операциялық тиімділігі жоғары болуы да өте маңызды. Сондықтан «Бәйтерек» холдингінің құрылымын өзгертіп, оны кең ауқымда цифрландырған жөн. Экспортты ұлғайтуға айрықша мән беру керек. Оның әдіс-тәсілдері болғанымен, жүйелі ұстаным жоқ. Осы орайда, KazakhExport компаниясы экспортты дамытатын толыққанды институтқа айналады. Компанияға осы міндетті атқаруға қажетті құзырет берілуге тиіс. Бұдан бөлек, «Отбасы банктің» қызметін қайта қарау керек. Басты назарды облыс орталықтарына емес, аудандарға, моноқалаларға және ауылдарға аударған жөн, – деді ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.
