Қазақстан 2024 жылы ақпараттық есепке алу жүйесінде мұнай айналымын есепке алуды қазіргі 94,8%-дан 100-ға дейін арттырады.
Белгілі болғандай, бүгінге дейін мұнай айналымының 94,8%-ы цифрлық форматта есепке алынған. 2024 жылдан бастап барлық жер қойнауын пайдаланушыларды қосу және мұнай айналымын цифрлық ортада 100%-ға жеткізу және газ кен орындарын қосу жоспарланып отыр.
Мұнай және газ конденсатын есепке алудың ақпараттық жүйесі 2022 жылдың 31 мамырында іске қосылды. Бүгінге дейін жүйеге 36 мұнай өндіруші ұйым, 4 мұнай тасымалдаушы компания және 7 мұнай өңдеу зауыты қосылған.
Қазақстанда 2022 жылғы 15 қыркүйекте мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерін басқару жүйесінің негізінде сараланған бағамен дизель отынын жеткізу бойынша тұтынушылардың деректерін тексеру модулі іске қосылды. Осы сәттен бастап модуль арқылы 2,5 миллионнан астам транзакция жасалды. 2024 жылдан бастап мұнай базалары жүйесіне қосылу жоспарланып отыр. Әзірге қанатқақты жоба ретінде 3 мұнай базасы қосылды.
Жоба Энергетика министрлігіне қолда бар деректерге сүйене отырып, мұнай өнімдерінің тапшылығын болдырмау бойынша шара қабылдауға, ал кәсіпкерлер мен азаматтарға мұнай базалары мен жанар-жағармай құю станцияларында жанармайдың қолжетімділігін бақылауға мүмкіндік береді.
Ғалымдар мұнай қоспаларын тасымалдау мен жылытудың құны бірінші кезекте сорғы қондырғылары мен жылу пештерінің жұмысына кететін шығынға және олардың энергияны тұтынуы мұнай қоспасының ағынын құбыр арқылы жылу-гидравликалық есептеуге байланысты екені көрсетілді.
Авторлар жұмыстың теориялық бөлігінде жылу-гидравликалық есептер үшін математикалық модельдер мен әдістерді және мұнай қоспасын айдауды жоспарлау үшін оңтайландыру критерийлері мен алгоритмдерін құрды.
Жұмыстың қолданбалы бөлігінде ғалымдар SmartTran бағдарламалық жасақтаманы әзірлеп, «ҚазТрансОйл» АҚ-ның БДБЖ (бақылау-диспетчерлік басқару жүйесі) және ЭЭКЕАЖ (электр энергияны комерциялық есептеудің автоматты жүйесі) ақпараттық жүйелерімен біріктіріп, цифрлық технологияны құрды.
Авторлар жасаған цифрлық технология экономикалық тиімділікпен жалпы ұзындығы 5 377 шақырымды құрайтын 24 технологиялық бөлік, 35 мұнай айдау стансасы, 7 жылыту бекеті, 200 сорғы қондырғысы, 67 жылыту пеші бар магистральдық құбырлар бойынша өндіріске енгізілді.
«ҚазТрансОйл» АҚ мұнай құбыры бағыттары бойынша мұнай және мұнай қоспаларын тасымалдауда энергия үнемдеуді ғылыми-техникалық қамтамасыз ету» жұмысы және оның авторлары – Е.Бейсембетов, Т.Бекібаев, Ұ.Жапбасбаев, Б.Кенжалиев, Е.Махмотов, Б.Саяхов. 2019 жылғы әл-Фараби атындағы Қазақстанның ғылым және техника саласындағы мемлекеттік сыйлығына лайық деп айтуға болады.
