Сауран ауданындағы ақпарат сүйер қауымға ақпараттық сайтымыз арқылы қоғамның, құқықтық өмірінің сапасы, халықтың құқықтары мен бостандықтары, халықтың құқықтық мәдениетін, толеранттылығы мен құқықтық санасын қалыптастыру жөнінде мәліметтерді ұсынамыз.
Құқықтық мемлекет теориясы – заңның басымдығы және әлеуметтік реттекшілік жүйесіндегі ролінің арттырылуында болып табылады. Құқықтық мәдениет және құқықтық сананың дәрежесінің төмендігі халықтың құқықтық сауаттылығы тұрғысында заңның күшінің дәрежесінің жоғарылығы қағидаларын жүзеге асыруды қамтамасыз етілудің басты маңызды жағдайы болып табылады. Азаматтардың заңға байланысты кез келген құқықтық қарым-қатынасы олардың іс әрекетінің, қарым-қатынас жасауының қайнары болып табылады. Құқықтық мәдениеттің басты көрсеткіші бұл заңды түсініп құқықты біліп ұғыну деген сөз. Халқымыздың құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетінің дамытып жоғарылату азаматтардың Заңды сайлау, құрметтеу, жоғары қою, қастерлеу сезімдерін тәрбиелеуге бағытталған мәселелер Заң саласы органдарының ғана емес, бүткіл мемлекеттік органдардың, барлық қызметкерлердің стратегиялық бағдарының бірі екендігі баршамызға аян.
Осы орайда, таяуда Түркістан облысының прокурорының төрағалығымен «Заң және Тәртіп» қоғамдық қауіпсіздікті күшейту мен өзара іс-қимылдың басымдықтарын талқылау бойынша Үйлестіру кеңесі өтті.
Облыс прокуроры өз сөзінде азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен өмір сүру сапасын арттыру – басым міндеттердің бірі екенін атап өтті. Сондай-ақ, кибершабуылдардың алдын алуға және заманауи қауіп-қатерлерге ден қоюға ерекше назар аударуды тапсырды.
Кеңес барысында IT –технологияларды қолдана отырып, құқық бұзушылықтарды жедел анықтайтын жобаларды іске асыру қажеттігі атап өтілді.
Прокуратура бастамасымен іске асырылып жатқан «Бұзушылыққа тоқтам», «Алаяқтан сақ бол», «Бақытты және қауіпсіз балалық шақ» жобалары, сондай-ақ Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің «Прокурорлық фильтр», «Қылмыстар картасы», «Қамқор» жүйелерінің жұмысы туралы презентациялар көрсетіліп, анықталған құқық бұзушылықтар туралы ақпарат берілді.
Кеңес қорытындысында мемлекеттік және құқық қорғау органдарының өзара іс-қимылын күшейтіп, жұмыс барысында озық технологияларды қолдана отырып цифрлық шешімдерді жетілдіру туралы шешім қабылданды.
Құқықтық мәдениет дегеніміз бұл – қоғамның, құқықтық өмірінің сапасы, халықтың құқықтары мен бостандықтарына мемлекет пен қоғамның кепіл болуы. Сонымен қатар бұл- қоғамдағы әрбір жеке тұлғаның, қоғамдық-құқықтық қатынасқа түсуші азаматтың құқықты ұғынуы, заң мен құқықтардың қорғалуын терең түсінуі. Құқықтық мәдениет пен құқықтық сананы меңгеру қоғамдық қатынастарға құқықтық ықпалдың әсер ететіндігін ұғынады. Тұлға мен қоғамның рухани құндылықтары адамның құқықтық сана сезімі арқылы айқындалады, олар бұл құндылықтарды өздерінің сезімдері, көзқарастарымен танымы арқылы танытады. Құқықтық мәдениет – нақтыланған дара мемлекеттік діни, этникалық қауымдастықтың қатысушылары белгілеген қабылдаған және олардың іс-әркеттерімен құзыреттерін реттеу үшін қолданылатын құндылықтар, құқықтық көзқарастар, наным сенімдері, сана сезімдері мен дәстүрлер қағидалары. Кез келген мемлекет аясында түрлі құқықтық мәдениеттердің болуы мүмкін, мәселен бұл жағдай көпұлтты, көпдінді қоғамдарда көрініс табады. Біздің елімізде Қазақстан Республикасында халқымыздың, ата-бабамыздан келе жатқан ұлттық салт-дәстүрлік құқықтық мәдениетпен қатар басқа да ұлттардың дәстүрлік құқықтық мәдениеттері қалыптастырылған. Әлеуметтің жалпы халықтың құқықтық мәдениетін зерделеп анықтау үшінжеке тұлғаның, оның мотивтерін мақсатымен формаларын қабылдауын назарға алу керек. Бұл тұста мағыналы рөл құқықтық сауаттылыққа мән беріледі. Құқықтық ақпараттану мен сауаттылықты жетілдіруді қамтитын негізгі қайнарының бірі болып отыр. Құқықтық сауаттандыру дың басты қағидасына халықтың құқықты түсініп құқықтық білімінің деңгейін арттыруға деген ынта жігерлілікпен қызығушылық болып табылады. Қазіргі таңда, еліміз заманауи сапалы әлеуетке көтеріліп жоғары деңгейге шығарудағы құқықтық сауаттандыру, түсіндіру шараларына, нормативті-құқықтық шығармашылық үрдіске басым назарға алынып отыр. Құқық қорғау органдарының құзыретіне қазіргі таңда стратегиялық бағыты болып табылып отырған азаматтардың құқықтық мәдениетін дамытып, құқықтық санасының әлеуетін күшейту басты мәселелердің бірі болып табылады.
Бұл мәселе аясында құқықтық насихат жұмыстарын ауқымдандырыру, сапалық жағдайын жоғарылату іс қимылдарын жатқызамыз. Бұл орайда айта кететін жәйт, адам мен азаматтың Конституциялық және басқа да құқықтарын жүзеге асыруды қамтамасыз етіп, жадпы азаматтардың құқықтық білімдері мен құқықтық мәдени этикасын оңтайландырып құру мақсатында мемлекеттік органдар мен жоғары оқу орындары бұқаралық ақпарат құралдарында сөз қозғап, түрлі іс-шаралар, конференциялар, ашық сабақтар, семинар-брифингтер, дөңгелек үстелдер сияқты шараларды ұйымдастырып, Әділет министрлігіне қарасты ұйымдарымен, сонымен қатар облыстық мемлекеттік мекемелерімен тұрақты түрде өзара іс-әрекеттер жүзеге асырылуда. Қазіргі кезде барлық жалпы халық әлеуметтік желілерді белсенді пайдаланушылары болып табылады, халыққа кез келген ақпарат қол жетімді, кез келген азамат нормативті құқықтық актілермен танысып ақпарат ала алады, жүзеге асырылып жатқан түрлі құқықтық сауаттандыру жұмыстарынан хабардар бола алады. Жүзеге асырылып жатқан жаңашылдықтардың басты бағыттарының бірі құқықтық нигилизммен күрес жүргізу, құқықтық сана мен мәдениетті арттыру, халықтың арасында құқықтық түсіндіру іс-шаралары көлемін күшейту болып табылады.
Бұл – уақыт пен қоғам талап етіп отырған құндылық. Кез келген адам өзінің өміріне керекті құқығын және оның шегін барынша білгені абзал. Сол себепті ел болып құқықтық мемлекет құрамыз деген ұранмен алға ұмтылған кезеңде әрбір отандасымыздың құқықтық сауатын жетілдіруге талпынып, барынша осы бағыттағы біліммен «қарулануға» ұмтылуы тиіс.
Жалпы Ата заң талаптарының орындалуына, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына бірден-бір кепіл болатын тұлға ретінде Мемлекет басшысы да бұл іске мүдделілік танытады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ел азаматтарының құқықтық санасын қалыптастыруды түрлі маңызды жиындарда сөйлеген сөздерінде, халыққа арнаған Жолдауларында да ұмыт қалдырған емес.
Бүгінде құқықтық сауаттылық пен мәдениет төңірегінде сөз қозғалса, ең алдымен, адам құқықтарын қорғау, нәсіліне, жынысына не басқа да ерекшеліктеріне қатысты кемсітуге болмайтыны туралы айтылады. Алайда құқықтық мәдениеттің аясы айтарлықтай кең. Құқықтық нигилизмнің өзі сыбайлас жемқорлықты тудырса, оның салдары «көлеңкелі» экономиканың өркен жаюына жол ашады. Осы кедергілердің кесірінен мемлекеттің қалыпты жұмыс істеуі тежеледі. Оған қоса азаматтардың заң нормалары мен өз құқықтарын жетік білмеуі мемлекет тағдырының өзгеруіне әкеп соғуы да мүмкін. Өйткені мұндай жағдайлар көбіне саяси ойындардың алғышарты болып кетуі ғажап емес.
Бұл тенденция бізде ғана емес, әлем елдерін де алаңдатқан өзекті мәселелердің қатарында. Сарапшылардың айтуынша, құқықтық сауаттылық проблемасы біздің елде де өзектілігін жоймай тұр. Құқықтық сауатсыздықтың салдары қандай мәселелер туғызуы мүмкін, құқықтық сауаттылық неліктен маңызды, мемлекеттік құрылым қандай іс-шараларға басымдық беруі керек, азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру үшін қайтпек керек, нені өзгерту керек деген сауалдар төңірегінде заңгер мамандар аз айтып жүрген жоқ.
Бүгінде мамандар халықтың сауаттылық деңгейінің төмендігін жиі айтып жүр. Әрине, мұндай қорытындымен келіспеске шара жоқ. Заң үстемдігі жөніндегі рейтинг бойынша Қазақстан посткеңестік елдерден алда келеді. Десе де жемқорлық, адам құқығын қорғау, ашық үкімет, заң үстемдігі секілді мәселелер әлі де күн тәртібінен түсер емес. Сол себепті осы саланың мамандары ел халқының құқықтық сауатының деңгейін арттырудың маңызы зор екенін алға тартады. Өйткені құқықтық сауаттылықтың төмендігі азамат үшін де, мемлекет үшін де қауіпті.
Көптеген заңгер соттың ресми істері негізінде жұрттың құқықтық сауаттылық деңгейіне баға беруге болмайтынын айтады. Тіпті мүмкін емес деген пікір айтуда. Қалай десек те заңгерлер әлеуметтік зерттеулердің қорытындысына сүйеніп, қазақстандықтардың құқықтық сауатының әжептәуір төмен екеніне көз жеткізген.
