Президентіміз Қ.Тоқаевтың биылғы «ӘДІЛЕТТІ МЕМЛЕКЕТ. БІРТҰТАС ҰЛТ. БЕРЕКЕЛІ ҚОҒАМ» атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауы жыл басында басталған саяси-экономикалық трансформациялаудың заңды жалғасы.
Негізгі 5 бағдардан тұратын бұл жолғы Жолдауда «Азамат – бизнес – мемлекет» арасындағы қатынасты түбегейлі өзгерту арқылы ел экономикасына жаңа серпіліс беретін ауқымды жобалар іске аспақшы. Соның ішінде салық, бюджет, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, әлеуметтік сала, білім, медицина секілді елдің көкейінде жүрген маңызды салалар қамтылып отыр.
Қазақстанда «әуелі экономика, содан соң саясат» бағдарламасы жаңа форматқа көшірілді. Саяси реформалар жасалмай, экономикалық даму да болмайтынын өмір көрсетті. Жалпыұлттық референдум өтіп, қоғамды дамытудың концепциясының жолы мен бағыттары анықталды. Халықтың саяси мүддесі мен әлеуметтік-экономикалық қорғалуының межелері белгіленді.
Мемлекет басшысының алдымызға қойып отырған міндеттерінің негізінде Сарыағаш ауданында атқарылып жатқан жұмыстарға тоқталайық.
Аудан бюджетінің өзіндік кірістері 2022 жылы 4,8 млрд. теңге көлемінде жоспарланған , есепті мерзімнің жоспары 3,6 млрд. теңге болса, нақты түскені 4,1 млрд. теңгені құрап, 112,5% орындалды. (2021 жылдың 9 айымен салыстырғанда түсім 117,1% артқан)
Аудан бюджетінің шығыс бөлігі 36,3 млрд. теңгеге жоспарланса, есепті мерзімнің жоспары 24,5 млрд. теңге болып, 99,8%-ға игерілді. (2021 жылдың 9 айында жоспар 24,6 млрд. теңге болып, 99,9%-ға игерілген).
Ауданда өндірілген аумақтық жалпы өнім көлемі 2022 жылдың 9 айында 187,0 млрд теңгені құрады. Өткен жылмен салыстырғанда 38,5 млрд теңгеге немесе 25,9 %-ға артты.
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДА 2022 жылдың 9 айында 104,5 млрд. теңгенің өнімі өндіріліп, өсім 108,2% – ға жетті. Аталған көрсеткіш облыс үлесінің 14,0 % құрауда (обл – 741,5 млрд теңге, 2021ж.9 айда ауд.- 82,8 млрд. теңге).
Облыс бойынша ауылшаруашылығы саласына 54,3 млрд теңге инвестиция тартылса, ауданымызда бұл көрсеткіш 6,0 млрд теңгені немесе облыс көрсеткішінің 11,0%-ын құрап отыр.
Ағымдағы жылдың 9 айында ауылшаруашылығы саласына тартылған инвестиция көлемі 2021 жылдың 9 айымен салыстырғанда 151,6%- ға орындалды.
Егіс көлемі 67,8 мың гектарға орналастырылып, жоспар 100%-ға орындалды. Аталған жер учаскелерінен жалпы 658,1 мың тонна өнім жиналды.
Аудандағы жалпы жылыжай көлемі 683,2 га (өнеркәсіптік – 7 га, фермерлік – 676,2 га), бұл облыстағы жылыжайлардың (обл 1625 га) 42,0%-ды құрауда. 2022 жылдың 9 айында жаңадан 35,3 гектарға жылыжайлар салынды.
Ағымдағы жылы «Агротур» шаруақожалығы құны 900,0 млн теңгені құрайтын 2,0 га өнеркәсіптік жылыжай құрылысын жүргізіп, жылыжай шаруашылығын дамытуға өзіндік үлесін қосып отыр.
Шаруаларымыз жылыжайларда өндірілетін өнім көлемін әртараптандыру мақсатында лимон, құлпынай, баялды (баклажан), кабачок, гүл өсіруді қолға алып отыр.
Есептік кезеңде жылыжайлардан 98,7 мың тонна өнім жиналып, еліміз бен жақын шет мемлекеттерге саудаланды.
«Бір алқаптан жылына 2-3 өнім алу» жобасы
облыс көлемінде ағымдағы жылы 8437,2 гектарда жүзеге асырылса, оның 1601,2 гектары (шқ саны -608) Сарыағаш ауданына тиесілі болып, облыстық көрсеткіштің 19,0 % құрып отыр. Аталған жоба аясында бүгінгі күнге жалпы 92,0 мың тонна өнім жинап алынды.
9 айда 465,4 гектарға тамшылатып суару технологиясы іске асырылды.
Ағымдағы жылы су нысандарының жағдайын жақсарту мақсатында аудандық бюджет есебінен 95,6 млн. теңге қаржы бөлінді. Бүгінгі таңда, 61,3 шақырым келетін 9 бірлік су нысандарын жөндеуден өткізу үшін мемлекеттік сатып алу жұмыстары жүргізілуде.
Сондай-ақ, шаруаларымыз тарапынан 81 – бірлік ауылшаруашылығы техникалары мен агрегаттар сатып алынды (2021 жылы 87 – бірлік).
МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ саласында 2022 жылдың 9 айындағы мал мен құс саны 1100164 басты құрады (ІҚМ – 61417 бас, жылқы – 19660 бас, түйе – 117 бас,уақ мал – 465369 бас, құс – 523601 бас).
Есепті мерзімде ет (тірі салмақта) – 12079,3 тонна, сүт – 47468,8 тонна және 88,1 млн дана жұмыртқа өндіріп, еліміздің азық-түлік қауіпсіздігіне өзіндік үлес қосып жатырмыз.
Ауданда мал шаруашылығын дамыту бойынша бірқатар ілкімді жұмыстар атқарылып келеді. Соның бір дәлелі ағымдағы жылдың наурыз айында өткен халықаралық қисары қойының көрмесі болып отыр. Көрмеге Тәжікстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Ресей мемлекеттерінің қой өсіруші шаруалары қатысты.
Сонымен қатар, аталған бағытты дамыту бағытында «Қуаныш» шаруақожалығы 40,0 млн теңгеге асыл тұқымды қисары қошқарын сатып алып, бүгінгі таңда асылдандыру жұмыстарын жүргізуде.
2022 жылдың 9 айында аудан шаруалары Астана, Алматы, Түркістан қалаларында өткен ауылшаруашылығы өнімдері жәрмеңкесіне 15 рет қатысып, 230 тонна жуық ауыл шаруашылығы өнімдерін нарықтық бағадан 10-15% төмен бағада саудаланды.
2022 жылдың 9 айында негізгі капиталға бағытталған ИНВЕСТИЦИЯ көлемі 15,7 млрд теңге жетіп (2022 жылға инвестиция жоспары 23,5 млрд.тг.), өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 126,2% – ға (2021 жылы – 12,4 млрд теңге) артып отыр.
Бүгінгі күні ауданда жұмыс істеп тұрған ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА КӘСІПКЕРЛІК субъектілерінің саны 18,0 мың бірлікті немесе 2021 жылдың 9 айымен салыстырғанда 115,8%-ды (2021 жылы 15545 бірлік) құрады.
Осы кәсіпкерлік нысандарында 43251 адам жұмыспен қамтылып отыр.
Биылғы жылдың 9 айында шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері аудандық бюджетке 2,2 млрд теңгеден астам салық төлемдерін төлеп, ауданның экономикасына өз үлестерін қосып отыр.
Есепті мерзімде 431 кәсіпкерге 3,3 млрд теңге көлемінде несие беріліп мемлекеттік қолдау көрсетілді.
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері 2022 жылдың 9 айында 93,5 млрд теңгенің өнімін шығарып, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 4,4%- ға артты.
«Қарапайым заттар экономикасы» бойынша бүгінгі таңда 400,0 млн теңгеге 3 жоба мақұлданды.
ҚҰРЫЛЫС жұмыстарының көлемі 4,1 млрд. теңгені құрап, өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 114,2%-ды (2021 жылы – 3,4 млрд теңге) құрады.
2021 жылы 8 нысанның құрылысы жүргізілсе, 2022 жылы 8 білім нысанының құрылысы жүргізіліп, 2-і пайдалануға беріледі (Самал м/а 900 орындық мектеп, №59 300 орындық мектеп).
2022 жылдың желтоқсан айында 3 нысанның пайдалануға берілуі жоспарлануда (№23 Ғ.Мұратбаев, №56 бастауыш мектеп, №43 Әл-Фараби). 3 нысан 2023 жылға өтпелі (С.Сейфулин, №50 Б.Омаров, №40 Н.Әбдіров)
«Жайлы мектеп» Ұлттық пилоттық жобасы аясында 2023-2025 жылдар аралығында 11 мектептің құрылыс жұмыстарын жүргізу жоспарлануда,
Жыл басынан пайдалануға берілген ТҰРҒЫН ҮЙДІҢ жалпы алаңы 41,9 мың шаршы метрді құрап, өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 114,2%-ды (2021 жылы – 37,5 шаршы метр) құрады.
МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДА 2022 жылы «Ауыл – Ел бесігі» бағдарламасы аясында жоспарға енген Жібек жолы а/о, Дихан баба елді мекенінен 200 орындық мәдениет үйі және кітапханасының құрылысына республикалық бюджеттен 340,4 млн теңге қаржы қаралып қазіргі таңда құрылыс жұмыстары жүргізілуде.
Сонымен қатар аудандық мәдениет үйін күрделі жөндеуден өткізу үшін, ЖСҚ-сы жасалып, сараптамадан өткізіліп, аудандық бюджеттен 312,0 млн теңге қаржы бөлініп, құрылыс жұмыстары жүргізілуде.
СПОРТ САЛАСЫНДА Құркелес ауылдық округі, Нұрлы жол елді мекенінде және Дарбаза ауылдық округінде ашық спорт алаңшасы салынып, пайдалануға берілді.
Сонымен қатар Құркелес ауылдық округі, Алғабас елді мекенінде, үлкен футбол алаңшасының құрылыс жұмыстары жүргізілуде.
ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫ САЛАСЫ бойынша аудан аумағында 2022 жыл басына елді мекен тұрғындарының малдарын жаю үшін жалпы 25043 гектар жайылым жерлер ортақ жайылымға бекітілген болса, ағымдағы жылы ортақ жайылым жерлер жалпы 3219 гектар жайылым жерге ұлғайтылып, бүгінгі күнге жайылым жер 28262 гектар болды.
Жартытөбе ауылдық округіндегі ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің басым бөлімі суармалы егістік болғандықтан ортақ жайылым жер көлемін ұлғайтуға мүмкіндік жоқ.
Жылға ауылдық округі аумағындағы ауданның арнайы жер қорындағы 1230,0 гектар жайылым жерлер Жылға ауылдық округінің Жылға, Қарақалпақ елді мекендер тұрғындарының ортақ жайылымы үшін беріліп, Жылға ауылдық округі аумағындағы ортақ жайылым жерлер 1230,0 гектарға ұлғайтылып, бүгінгі күнге барлығы 12207 гектар болды.
Сарыағаш қаласының шығыс жағынан Шымкент-Шыназ тас жолы бойынан көп бейінді ауруханасы бас перинаталдық орталығы құрылысы үшін 8,0 гектар жер учаскесі анықталып, аталған жер учаскесін беру үшін меншік иелерінен келісімдер алынып, тиісті рәсімдеу жұмыстары жүргізілуде.
БӨЛШЕК САУДА көлемі 33,7 млрд. теңге немесе өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 114,6%-ды өсіп отыр. (2021 жылдың 9 айында – 19,9 млрд. теңге).
ТУРИЗМДІ ДАМЫТУ мақсатында 2022 жылы жалпы құны 350,0 млн теңге болатын 3 нысан іске қосылды. Нәтижесінде, 100 адам жаңа жұмыс орнымен қамтылды.
ТАБИҒИ ГАЗБЕН ҚАМТУ. «Таскескен» АГТС нысаны пайдалануға берілген соң, 2021 жылы елді мекендерді табиғи газбен қамту 65,6%-ды құраса, 2022 жылдың 9 айында 7 елді мекенге табиғи газ беріліп (Жаңаталап, Алғабас, Ақ үй, Дастан, Құркелес, Дарбаза, Шымырбай е.м.), жалпы 76,5%-ға жетті.
Жібек жолы ауылдық округіндегі «Жібек жолы» АГТС нысанының құрылыс жұмыстары 2012 жылы басталған болатын. Алайда нысанның құрылысы бойынша кемшіліктері және бірнеше себептеріне байланысты іске қосу мүмкіндігі болмай отыр.
«Жібек жолы» АГТС нысаны іске қосылған жағдайда 9 елді мекендегі (Жаңатұрмыс, Зортөбе, Қарабау, Жаңқұрылыс, Жібек жолы, Қызыл сарқырама, Дихан баба, Қызылжар, Жаскешу е.м., халық саны – 29614, тұрғын үй саны- 4275) табиғи газ қысымы артатын болады.
АУЫЗ СУМЕН ҚАМТУ. 2021 жылы 40 елді мекен таза ауыз сумен қамту үлесі 62,7% болса, биылғы жылы Әлімтау елді мекеніне таза ауыз су беріліп, үлесі 64,1%-ға жетті. Ағымдағы жылы 6 елді мекенге (Жаңатұрмыс, Бостандық, Дербісек, Ақниет, Жонарық, Қанағат) 1,6 млрд. теңге бюджеттен қаржы қаралып, құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Нысандар 2023 жылға өтпелі. Осы нысандар пайдалануға берілген жағдайда таза ауыз сумен қамту 73,4%-ға қол жеткізіледі.
Сарыағаш ауданы бойынша таза ауыз беруші «ҚазСуШар» РМК «Оңтүстікауызсу» филиалы «Сарыағаш ТСЖ» жеке тұлғалар үшін 1м3 – 40 теңге (субсидия 255 теңге), заңды тұлғалар үшін 1м3 – 283 теңге.
«Сарыағаш Тұрмыс» МКК жеке және заңды тұлғалар үшін 1м3 – 101 теңге.
| Анықтама: 2019ж – 53,7% (36 е.м.); 2020ж – 53,7% (36 е.м.); 2021ж – 62,7% (40 е.м.); 2022ж. 9 ай – 64,1% (41 е.м.) |
ЭЛЕКТР ҚУАТЫМЕН 67 елді мекен қамтылған немесе 98,6%. Бүгінгі күнге Көктерек кенті, Дарбаза, Ердәуіт, 51-разъезд, Жылысу, Дархан және Келес елді мекендерін тұрақты электр қуатымен қамтамасыз ету үшін құрылыс жұмыстарына 791,6 млн. теңге бюджеттен қаржы қаралып, құрылыс-монтаж жұмыстар жүргізілуде.
ЖОЛ ЖӨНДЕУ бойынша 2022 жылға жалпы 96 көшенің 112 шақырымына 2,1 млрд теңге қаржы қаралып, орташа (74 көше 69 шқ) және ағымдағы жөндеу (22 көше 43 шқ) жұмыстары жүргізілуде.
Нәтижесінде елді мекендердегі ішкі көшелердің жақсы және қанағаттанарлық жағдайдағы үлесі 53%-дан 60,3%-ға арттыру күтілуде.
Оның ішінде:
«Ауыл-ел бесігі» бағдарламасы аясында 16 көше 17,6 шқ 370,6 млн теңге қаралып, орташа жөндеу жұмыстары жүргізілуде. (Қызылжар а/о 13 көше, Жібек жолы а/о 3 көше).
Облыстық бюджет есебінен 249,0 млн теңге қаржы қаралып, 20 көше 11,8 шқ жолдар орташа жөндеу жұмыстары жүргізілуде. (Көктөбе, Телемұнара м/а және Майлықожа көшесі).
Аудандық бюджеттен 60 көше 83 шқ 1,5 млрд теңге қаржы қаралған. Оның ішінде:
38 көшенің 40 шқ орташа жөндеу, 22 көшенің 43 шқ ағымдағы жөндеу (тас төсеу) жұмыстары.
2022 жылы аудандық бюджеттен 1 қалаішілік (Сарыағаш қ.) және 3 ауданішілік (Әлімтау, Бағыс, Ташқұлақ е/м) бағыттарға 23,0 млн теңге бөлінді.
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАСЫ бойынша аудандық орталык ауруханасына карасты 76 емдеу мекемесі бар.
Аудан бойынша 3 елді мекенде (Жібек жолы а/о Жаңа тұрмыс е.м., Қабланбек а/о Жонарық е.м., Жылға а/о Қарақалпақ е.м.) емдеу нысанын салуға ЖСҚ әзірленіп, құрылыс жұмыстары басталды.
Қазіргі таңда Құлтума елді мекенінен медициналық пункті желтоқсан айында тапсыру жоспарланып отыр.
ӘЛЕУМЕТТІК САЛАДА 2022 жылдың 9 айында «2021-2025 жылдарға кәсіпкерлікті дамыту» Ұлттық жобасы мемлекеттік бағдарламасына 7766 адам қатысты. (Оның ішінде грант – 115, өңірлерді дамыту бағдарламасы бойынша жаңа жұмыс орны –2626 адам). Атаулы әлеуметтік көмек 2790 отбасыға тағайындалды.
Жұмыссыздық деңгейі экономикалық белсенді халықтың 4,7%-ды құрады.
Облыс әкімінің бастамасымен қолға алынған «Қамқорлық» бағдарламасы аясында тұрмысы төмен 130 отбасыға 7,0 млн теңге көлемінде көмек көрсетілді.
Ақпарат ретінде айта кетсек, Ақжар ауылдық округі Бағыс елді мекенінде халық саны – 1252 адам. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 17 мамырдағы №326 қаулысы негізінде 750 га жер Қазақстан Республикасының картасына еніп Түркістан облысы Сарыағаш ауданы Ақжар ауылдық округіне қосылды, 244 үй толық құжаттандырылды, 244 үйдің 212 үйі қазіргі таңға табиғи газға қосылды. Бүгінгі таңға 300 орындық мектеп құрылысы жүргізілуде.
Құркелес ауылдық округі Ақниет (Хиебон) елді мекені Қазақстан Республикасының Президентінің араласуымен Түркістан облысының шекарасын өзгерту туралы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 17 мамырдағы №326 қаулысына сәйкес, Хиебон елді мекені Түркістан облысы Сарыағаш ауданы Құркелес ауылдық округі Ақниет елді мекені шекарасына қосылды.
Түркістан облысы Сарыағаш ауданы Құркелес ауылдық округі Ақниет елді мекені құрамына кіргеннен кейін, бірнеше жылдан бері өзекті болып келген 24 тұрғын үйдің құжаттары заңға сәйкес рәсімделді.
Хиебон және Ақниет елді мекендеріндегі ескі электр желілері, бағаналары және трансформатор орнату мақсатында жобалау-сметалық құжаттама (ЖСҚ) әзірлеуге жергілікті бюджеттен 4,3 млн теңге қаржы қаралып, Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алулары ашық конкурсы веб-порталына қазан айында жарияланды.
Хиебон елді мекендегі табиғи газ және ауыз су меселесі толығымен шешімін тапқан.
