Сауран ауданы: Борышкерлерге құқықтық көмек беріледі

281
Сауран ауданында тұрғындар үшін қаржылық сауаттылықты арттыру және борышкерлерге құқықтық қолдау көрсетіп, құқықтық сауаттылықты арттыру мақсатында арнайы шара ұйымдастырылды. Сонымен қатар, азаматтардың қаржылық сауаттылығын арттыру және қарыздық міндеттемелерге қатысты заңдық көмек көрсету бағытында кешенді кеңес беру жұмыстары жүргізілді. Қазіргі жаһандану мен цифрлық даму дәуірінде тұрғындардың қаржылық сауаты – елдің экономикалық тұрақтылығы мен әлеуметтік жағдайының негізгі көрсеткіштерінің бірі. Қаржылық сауат – тек жеке тұлғаның ғана емес, тұтас қоғамның әл-ауқатын қамтамасыз ететін маңызды құрал. Осы ретте,  аудан тұрғындарыныңда өз құқығын білуі және құқықтық мәдениетті қалыптастыруы маңызды рөл атқарады.
Бұл жұмыс «Қаржылық сауаттылықты арттыру және борышкерлерге құқықтық қолдау көрсету» жобасының аясында ұйымдастырылып, халыққа күнделікті өмірде жиі кездесетін қаржылық мәселелерді дұрыс шешу жолдарын ұсынуға арналды.
Шара барысында қатысушыларға жеке бюджетті басқару, банк өнімдерін тиімді пайдалану, несие алу мен өтеу шарттарын дұрыс түсіну, қаржылық алаяқтықтан сақтану, сондай-ақ ойынқұмарлықтың алдын алу бойынша жан-жақты кеңестер берілді. Сонымен қатар азаматтарға есеп-шоттарының бұғаттан босатылуы, шешімін табудың мүмкін жолдары, борыштық дауларды шешу, қаржы жоспарын құру, төлем қабілетін бағалау және несиелік жүктемені азайту бойынша нақты практикалық кеңестер ұсынылды.
Семинарға саланың кәсіби мамандары – заңгер, «Қарызсыз қоғам» жобасының Түркістан облысы бойынша үйлестірушісі Жандос Әзімбай және педагог-психолог Шара Абдирахманова арнайы шақырылып, өз салалары бойынша маңызды ақпараттармен бөлісті.
– Жалпы әр адам өз құқығын біліп, құқықтық сауаттылығын арттырып отырғандығы жөн. Сондай-ақ,
қаржыға қатысты білім мен дағдыларды ерте жастан қалыптастыру – болашақ ұрпақтың тұрақты әрі қауіпсіз өмір сүруіне жол ашады. Ақшаны орнымен жұмсау, тұтынушы құқығын білу, чек талап ету секілді әдеттер бала кезден дарытылуы керек. Бұл – қоғамның қаржылық мәдениетін арттыруға бағытталған ұзақ мерзімді қадам, – деді Жандос Әзімбай.
Кездесуде сарапшылар қаржылық білімнің жеткіліксіздігі тек материалдық емес, сонымен қатар психологиялық және әлеуметтік мәселелерге – күйзеліс, отбасылық кикілжің, жалғыздық сезімі мен ойынқұмарлыққа әкелетінін атап өтті. Әсіресе, лудоманияның таралуы еліміздегі қаржылық сауат деңгейін көтеру қажеттігін көрсетеді.
– Құқықтық сауаттылықты арттыру үшін заңдар мен құқықтық нормаларды білу қажет. Бұл азаматтардың негізгі құқықтары мен міндеттерін білу, сондай-ақ сот төрелігінің рәсімдері мен тетіктерін түсінуді қамтиды. Мұндай ақпаратқа ие азаматтар өз құқықтары мен мүдделерін тиімді қорғауға, сондай-ақ қақтығыстардың алдын алуға және құқықтық деңгейде шешуге мүмкіндік алады. Құқықтық сауаттылық жеке азамат үшін ғана емес, қоғам өмірінің әртүрлі салаларында да маңызды. Бизнесте құқықтық сауаттылық қолайлы және болжамды іскерлік ортаны құруға көмектеседі. Заңдар мен ережелерге сәйкес келетін бизнес сенімділікті арттырады және экономикалық дамуға ықпал ететін инвестицияларды тартады. Қазіргі таңда қоғамда орын алатын көптеген түйткілдердің негізі – қаржылық мәселелерде жатыр. Ойынқұмарлық, несиеге тәуелділік, қаржылық күйзеліс – бұлардың барлығы адамның психологиялық жағдайына, отбасы мүшелерімен қарым-қатынасына және қоғамдағы орнын анықтауға кері әсер етеді. Мұның бәрі – қаржыға қатысты білімнің тапшылығының салдары, – деді психолог Шара Абдирахманова.
Кеңес беру барысында тұрғындар нақты сұрақтарына жауап алып, несие шарттары, төлем мүмкіндігі, қаржы жоспарын құру, шоттарды бұғаттан босату жолдары, қарыз жүктемесін реттеу, сондай-ақ борышкерлердің өз құқықтарын қорғау және тиісті мекемелерге жүгіну тәртібі бойынша тегін кеңес алды.
Жалпы мұндай іс-шаралардың мақсаты – азаматтардың құқықтық нормалар туралы білімін арттыру, халықты өз құқықтары мен мүдделерін қорғауға үйрету, құқықтық білімдерді нақты жағдайларда практикалық қолдануға үйрету, азаматтардың құқықтық ақпарат пен білім беру ресурстарының қолжетімділігін арттыру, әрбір азаматтың құқықтарын қорғау, құқықтық мәселелер бойынша қажетті білім мен түсінікті қалыптастыру маңызды.

Осы ретте, ақпараттық сайт арқылы аудан тұрғындарына халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру – қоғамның дамуының алғышарттарының бірі екендігін түсіндіреміз. Дамыған мемлекеттерде құқықтық саясаттың өркендегені соншалық – әр адам өз құқын қорғауға бейім тұрады. Демек құқықтық саясат іске аса бастағанда қоғамның дамуына кедергі келтіретін жемқорлық т.б. жағымсыз әрекеттер сап тыйылмақ. Себебі бәрі заң шеңберінде қаралады. Құқық қорғау саясаты құқық қорғау жүйесін құруға, адам құқықтарының тиімді жүйесін құруға негізделген. Құқықтық саясаттың міндеттеріне сәйкес мемлекет азаматтардың құқықтық сауаттылығы мен құқықтық санасын арттыруға жағдай жасайды, олардың құқықтарын, заңмен қорғалатын мүдделерін жүзеге асыру мен қорғаудың жолдары мен шектерін білуді қамтамасыз етеді. Қазақстандағы құқықтық мәдениетті арттыру жөніндегі мемлекеттік саясаттың тұжырымдамасы азаматтардың құқықтық сауаттылығы мен құқықтық санасын іске асыруға, халықтың құқықтық мәдениетінің жоғары деңгейін қалыптастыруға, заңды, тәртіп пен сотты құрметтеуге, оң әлеуметтік мінез-құлық үлгісі, сонымен қатар құқықтық нигилизмді жоюға бағытталған.

Құқықтық мемлекет принциптерінің нығаюы, азаматтық қоғамның қалыптасуы және азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуы олардың құқықтық мәдениетінің жағдайына, құқықтық сана деңгейіне тікелей байланысты. Осыған сәйкес, азаматтарды құқықтық тәрбиелеу құқықтық тәрбие жүйесіне қатысушылардың барлығының жұмысындағы басым бағыттардың бірі болуы керек.

Тәуелсіз мемлекеттің дамуы, мемлекеттік басқару жүйесінің қызметі, экономика- ны және азаматтық қоғам институттарын дамыту, халықаралық ынтымақтастық үшін жаңа құқықтық негіз қалыптастырылды. Құқықтық саясаттың негізгі қорытындылары ұлттық заңнаманың негізгі салаларын елеулі түрде жаңартуы болды. Басқа елдерде этносаралық және конфессияаралық негізде сілкіністер болып жатқанда Қазақстан өз халқы үшін ішкі саяси тұрақтылықты қамтамасыз етті. Қазақстан халқы Ассамблеясын құрып, халықтар арасындағы достықты және олардың дамуын нығайтты. Реформалар жүргізу үшін қажетті заңнамалық база құрылды, құқықтық мемлекет құру және құқық үстемдігін орнату жөніндегі конституциялық қағидаттар белгіленді. Бұл ретте, қазақстандық құқықтық жүйе үздік халықаралық стандарттарға, қоғамдық даму қажеттіліктеріне бағдарлана отырып, дәйекті дамып келеді, өзекті жаһандық міндеттерге бейімделеді.

1995 жылы мемлекеттіліктің саяси, экономикалық, мәдени және құқықтық негіздерін бекіткен Қазақстан Республикасының Конституциясы қабылданды. Конституция мемлекет пен қоғамның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізіне айналды. Ата Заңға сәйкес тиімді демократиялық институттар – президенттік басқару нысаны, қос палаталы Парламент, есеп беретін Үкімет, тәуелсіз сот жүйесі және белсенді азаматтық қоғам қалыптасты. аң ғылымы категория ретінде үш түрлі элементтің жиынтығынан құралады. Біріншісі – құқықтық сана. Екіншісі – құқықтық идея. Үшіншісі – құқықтық мәдениет. Біз осы үш ұғым тұрғысынан қарасақ, құқықтық мәдениетке жалпылама баға беруге болады.Құқықтық сананың өзі кемінде екі топқа бөлінеді. Біреуі – кәсіби емес құқықтық сана. Ол қоғамдағы қарапайым адамдардың құқық туралы пайымдары мен түсініктері. Екіншісі – кәсіби құқықтық сана дейміз. Оған прокуратура, сот, тергеуші, нотариус, адвокат сияқты кәсіби деңгейде меңгерген құқықтық сана иелері жатады. Қазақстанда ең белең алып отырған ауруымыз – жемқорлық. Осының кесірінен елдің да- муы да тежеліп жатыр. Бюджеттен бөлінген ақша мақсатты жеріне жетпейді. Жемқорлық – мемлекеттік қызмет аясында туындайтын дүние. Бұған көз жұмып, немқұрайлы қа- райтын адамдар бар. Осының салдарынан сыбайлас жемқорлық туындайды. Қазір бізде жемқорлық дендеп тұрса, кәсіби деңгейдегі құқықтық санамыз әлі күнге тиісті мәдениет деңгейіне көтерілмеген деген сөз. Құқықты әркім әрқалай түсінеді. Мәселен, еуропалық қоғамда ешқандай азамат заңды жатқа біл- мейді, бірақ олар заң қалай болу керек екені туралы өздері болжай алады. Шын мәнінде, 80-90 пайыз заң сондай болып шығады. Яғни қарапайым азаматтардың заң осын- дай болуы керек деген түсінігі дұрыс болып шықса, құқықтық мәдениет қалыптасқан деп айтуға негіз бар. Өкінішке қарай, біздің елде заңдарымыз туралы халықтың болжамы сәйкес келмей жатады. Тіпті, сәйкес келгеннің өзінде заңның іске асуында үлкен қателіктерге жол беріп жатады. Жалпы айтқан кезде бізде заң жаман емес, жақсы. Азаматтардың құқықтары мен бо- стандығын, заңдық мүдделерін қорғайтын нормаларды бекітіп, орнықтырады. Алайда соларды іске асыру, қолдану, пайдалану барысында түрлі кедергілерге, шектеулерге, бюрократиялық белден басуларға жолығып жата- ды. Сондықтан амал жоқтықтан өз мәселелерін шешу үшін пара беруге барады. Бұл жағдай енді заңның кемшілігінен деп айта алмаймыз. Құқықтық идея де- геніміз – теңдік идеясы. Екіншісі – бостандық қағидасы. Үшіншісі – әділеттілік. Теңдік мәселесіне қазір көбірек назар аударылып отыр.