Бүгінде Сауран ауданына қарасты Ескі Иқан, Жаңа Иқан және Шаға ауылдық округтерінің тұрғындарына арнайы топ құрылып, құқықтық көмек көрсетіп, құқықтық мәдениетті қалыптастыруда жұмыс жүргізуде. Іс-шараның басты мақсаты – ауыл халқы арасында құқықтық сауаттылықты арттыру, жемқорлықтың алдын алу және азаматтарға нақты көмек көрсету. Бұл кездесулер Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидатына негізделгенін көрсетті. Бүгінде қоғамдағы азаматтардың құқықтық мәдениетінің жай-күйі оның құқық жүйесі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Осы ретте, Сауран ауданы тұрғындарының назарына халықтың құқықтық мәдениетін арттыру, құқықтық санасын дамыту – тәуелсіз, демократиялық және құқықтық мемлекет құруға ықпал ететін азаматтық қоғамды қалыптастырудың маңызды өлшемдері жөнінде ақпараттарды ұсынамыз.
Қоғамның құқықтық мәдениетін арттырмай, әрбір азаматты заңды аса құрметтеуге тәрбиелемей, оның ережелерін күнделікті өмірге енгізуге тікелей әрі белсенді қатысу дайындығын қалыптастырмай экономикалық, саяси және әлеуметтік міндеттерді сәтті шешу мүмкін емес. Сонымен, құқықтық білім беру құқықтық мәдениетті қалыптастырады, яғни адамның құқық негізінде өмір сүруге, заңдарды құрметтеуге, өз құқықтарын қорғауға, жалпы айтқанда жоғарғы құқықтық сана сезімді болуды көздейді. Құқықтық насихат және құқықтық білім беру жұмыстарын үнемі жүргізіп отыру қажет. Жалпы алғанда, құқықтық мәдениет жеке адамның да, жалпы қоғамның да құқықтық жағдайын сапалы түрде сипаттайтын ерекше әлеуметтік құбылыс. Құқықтық мәдениет – бұл құқыққа деген осы немесе басқа қатынас қана емес, ең алдымен оның нормаларына құрметпен қарау. Құқықтық мәдениет – азаматтың қоғам алдындағы борышын саналы түрде орындаудың қажетті шарты, ол артта қалған көзқарастарды, адамдардың девиантты мінез-құлқын жеңуге, адамға озбырлық пен зорлық-зомбылық көрсету жағдайларын болдырмауға көмектеседі. Азаматтардың ғылыми негізделген құқықтық өкілдіктері құқықтық тәртіпті нығайтудың алғышарты болып табылады, онсыз демократиялық мемлекет құру мүмкін емес.
Құқықтық мәдениет – қоғамда құқықтың болуымен қандай да бір жолмен байланысты барлық әлеуметтік институттардың сапалық жағдайы. Құқықтық сана – құқықтық құбылыстардың адамдар санасында идеалды көрінісі болып табылатын қоғамдық сананың бір түрі, яғни құқықтық сана субъективті шындықтың бір бөлігі болып табылады, дәлірек айтқанда, әлеуметтік өмір жайында құбылыс ретіндегі адамдардың құқық туралы түсініктерінің жиынтығы.
Жеке адам құқық туралы алғашқы ақпаратты жанұяда алады, одан кейін құқықтық тәрбиеге басқа субъектілер – мемлекет, қоғамдық бірлестіктер, басқа да тұлғалар байланыстырылатыны белгілі. Демек, құқықтық білім мен тәрбие балабақшадан бастап үздіксіз жүргізіліп, балаларға ненің жақсы, ненің жаман екенін ұғындыру керек. Бұдан әрі құқықтық білім мен тәрбиені орта жалпы білім беруде, орта арнаулы және жоғары оқу орындарында жалғастыру керек, онда қазақстандық құқық негіздері мен құқық салаларын оқыту курсын енгізу қажет. Келесі кезекте тиісті ұйымдар мен кәсіпорындарда жұмыс істейтіндердің құқықтық сауаттылығын арттыру курстарын енгізу қажет. Осыған байланысты қоғамның құқықтық мәдениетін көтеруге мүдделі мемлекет құқықтық насихатпен – халық арасында құқықтық ақпарат таратумен ұдайы айналысуы керек.
Құқықтық мәдениеттің мазмұнын зерделеу кезінде қоғамның құқықтық мәдениетінің деңгейін көтеру бойынша жүйелі жұмыс жүргізіп, мемлекеттік басқару қызметкерлеріне (себебі, құқықтық мәдениеттің бір бағыты сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру болып табылады) ерекше көңіл бөлетін шет мемлекеттердің тәжірибесіне жүгіну қажет. Мысалы, Ұлыбританияда мемлекеттік қызметшілердің құқықтық мәдениетін дамытуды реттейтін бірқатар кодекстер әзірленді, мысалы, Министр кодексі, Парламент депутаттарының мінез-құлық кодексі, Мемлекеттік қызмет кодексі және т.б. Олар мемлекеттік қызметшілердің этикалық нормалары мен адамгершілік қасиеттерін анықтайды.
Құқықтық мәдениетті арттыру, халықтың құқықтық санасын дамыту тәуелсіз, демократиялық және құқықтық мемлекет құруға ықпал ететін азаматтық қоғамды қалыптастырудың маңызды өлшемдері болып табылады. Құқықтық тәрбие – бұл құқықтық нигилизмге қарсы тұру және жеке тұлғаны қалыптастыру процесін қамтамасыз ету үшін мемлекет пен қоғамның құқықтық сананы және құқықтық мәдениетті қалыптастыру мен жетілдірудің мақсатты және жүйелі қызметін көздейтін іс-әрекеттің күрделі және көп қырлы жүйесі. Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет құру процесінде құқықтық тәрбие мәселелері үлкен маңызға ие. Құқықтық тәрбие заңның рөлін күшейтуге, қоғамның объективті шындықтың тәуелсіз факторы ретіндегі маңыздылығын түсінуіне және демократияны жетілдірудің, заңның үстемдігі мен құқықтық тәртіпті нығайтудың өсіп келе жатқан қажеттіліктеріне жауап беруімен түсіндіріледі. Жеке тұлғаның құқықтық мәдениетін қалыптастыру процесі ретіндегі құқықтық білімнің мазмұны келесі құрылымдық компоненттерді қамтиды: құқық туралы ақпарат; заңға деген көзқарасты қалыптастыру; заңды мінез-құлыққа қатынасты тәрбиелеу; заңды мінез-құлық қажеттілігін сезінуге тәрбиелеу; мемлекеттік және қоғамдық институттар шеңберіндегі құқықтық білім беру субъектілерінің қызметін ұйымдастыру. Заң үстемдігі жағдайында әлеуметтік реттеушілер жүйесіндегі құқықтың рөлі артып, адамдардың мінез-құлқындағы, қоғам мен мемлекеттің өміріндегі құқықтық принциптер күшейе түсуде. Құқықтық мәдениет пен құқықтық сананың жеткіліксіз деңгейі, Қазақстан азаматтарының құқықтық нигилизмі заңдылық қағидаттарын іске асыруды қамтамасыз етудегі маңызды мәселе болып табылады.
Азаматтардың құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетін арттыру, азаматтар бойындағы Заңға құрмет сезімін ояту мәселелері тек Әділет министрлігінің ғана емес, сонымен бірге барлық басқа мемлекеттік органдардың стратегиялық бағыттарының бірі болып табылады. Елбасы барлық мемлекеттік органдардың міндеті әлеуметтік модернизацияның маңызды мәселелерінің бірі ретінде халықтың құқықтық мәдениетін тәрбиелеу екенін бірнеше рет атап өткен болатын. Бүгінгі таңда мемлекет жүргізіліп жатқан құқықтық түсіндіру жұмыстарына, сондай-ақ оны жаңа сапалық деңгейге көтеру үшін нормативтік-құқықтық актілерге ерекше назар аударады. Жоғарыда айтылғандай, әділет органдары қызметінің стратегиялық бағыттарының бірі азаматтардың құқықтық санасын арттыру, құқықтық үгіт-насихат көлемін және сапасын арттыру болып табылады. Осыған байланысты, конституциялық, азаматтық және өзге де адам және азаматтық құқықтардың іске асырылуын қамтамасыз ету, халықтың құқықтық сауаттылығы мен құқықтық мәдениетін қалыптастыру мақсатында Қазақстан облыстарының барлық аймақтарындағы әділет департаменті бөлімшелері бұқаралық ақпарат құралдарында сөз сөйлеу, «дөңгелек үстелдер», конференциялар, дәрістер, семинарлар, брифингтер және т.б. ҚР Әділет министрлігінің ведомстволық бағынысты ұйымдарымен және облыстың мемлекеттік мекемелерімен өзара іс-қимыл тұрақты негізде жүзеге асырып жатыр. Әділет департаменті жанындағы мемлекеттік органдардың заң қызметтерін үйлестіру кеңесінің тоқсан сайынғы отырыстарын өткізеді, онда азаматтардың құқықтық мәдениетін көтеру, нормативтік құқықтық актілерді жариялау және т.б. мәселелер талқыланады.
Кеңес беру, Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауын түсіндіру мақсатында ауыл халқы, әділет органдары қызметінің негізгі бағыттары, түзеу мекемелерінде жазасын өтеп жатқан сотталғандар, халықтың жекелеген санаттары, жастар басқармасы тиісті ақпараттық-насихат топтарын құрып, жұмыс жасап жатыр. Мысалы, ай сайын облыстық әділет департаменттері ақпараттық-насихат топтарының жиындарын ұйымдастырып, сонымен қатар, теледидар мен радиода сюжетьер мен сөз сөйлеулер, баспаларға мақала жарияланау, ақпараттық агенттіктерге ақпарат таратылып тұрады. Бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара әрекеттесу де нәтиже береді. Тиімді ынтымақтастық ақпараттық саясаттың негізі болып табылады, өйткені біздің міндетіміз — қоғамды шоғырландыру, халықтың құқықтық сауатын арттыру. Құқыққа, заңға деген оң көзқарасты қалыптастыру, азаматтардың мемлекет пен қоғам алдындағы өз құқықтары мен міндеттерін білуі құқықтық мәдениетті қалыптастыру процесінің басты міндеттері болып табылады. Қазіргі заман бізге күнделікті өзгеріп отыратын барлық жаңа үрдістерді талап етеді. Қазіргі әлемдегі елдің қарқынды дамуының шарты — бұл ең алдымен заң үстемдігін қалыптастыру. Себебі бұл құқық пен бостандықтың сақталуының кепілі ғана емес, сонымен қатар елдің инвестициялық тартымдылығының басты өлшемі болып табылады. Алайда бұл процесс халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыру мен дамытусыз мүмкін емес.
