Қол күресі спорты елімізде айрықша дамыған аймақтың бірі – Шардара қаласы. 2001 жылы негізі қаланған «Shardara Arm» спорт кешенінен бүгінге дейін 72 әлем чемпионы, 26 әлем кубогы иегері, 209 Азия чемпионы, 50 Азия кубогы иегері, 359 ҚР чемпионы шыққан. Бұған халықаралық жарыстар мен республикалық турнирлерді қоссаңыз аймақтан шыққан білекті де жүректі қыз-жігіттердің жетістігін айтып жеткізудің өзі артық.
Ағымдағы жылдың ақпан айының 22-25 күндері аралығында Жетісу облысы, Талдықорған қаласында Армрестлингтен ересектер арасында Қазақстан Республикасы чемпитнаты өтпек. Аталған Ел чемпионатына, “Шардара Армспорт” құрамасынан 50 ге жуық спортшы өз бақтарын сынау мақсатында жарысқа аттанды.
“Кей спорт түрлерімен салыстыра қарағанда қол күресі әділ өтетін жарыстар санатына жатады. Білек пен жүректің, ақыл мен айла, күш-жігер сыналған сәтте мықтының мықтысы, күштінің күштісі ғана жеңіске жетеді. Қол күресі 80-90 пайыз әділ өтеді. Мұнда сәттілік серік болу, жолы болып кету сирек кездеседі. Бағың мен бабың қатар шабуы керек. Кей сәттер болады, күшің жетіп тұрып қолың көтеріліп немесе түсіп кетіп ұтылып қалатын кез. Дайындық барысында осының бәрін пысықтау керек. Қол күресінде допинг мәселесі қатаң қаралады. Әлем чемпионатында міндетті түрде допинг тексеру болады. 2016-2017 жылдардан бастап Қазақстандағы жарыстарда да тексеріліп келеді. Спортшыларға кей тағамдарды тұтынуда сақ болуды ескертіп отырамыз. Арнайы мобильді қосымшамыз бар. Сол арқылы ауырып қалғанда ішетін дәрімізді де тексеріп отырамыз.Күш те, айла-тәсіл де қатар болу керек. Кейде тактикасы мықты спортшы қара күш иесіне түсіп қалғанда, оның ойлағаны жүзеге аспауы мүмкін.Қол күресі жылдан-жылға қанат жайып, жылдам дамуда. Қазір бір-ақ тәсілмен қарсыласты жеңе алмайсың, қиын. Бізге әмбебап болу керек. Дайындалып жүрген 4 тәсіліміз бар. Байқасаңыздар, қазір әлем чемпионы атанып жүргендердің барлығы дерлік осы 4 тәсілді еркін меңгергендер. Бұл спорт түріне 7 жастан бастап, 70-гі қариялар да қатысып жүр. Жетісттікке жетемін деген баланы 7-8 жастан бастап берсе болады. Бізде тәртіп басты орында. Б. Момышұлы айтқандай, «тәртіпке бағынған құл болмайды» деген сөзін ұстанамыз. Залға кіргеннен бастап қатысушылар ағайлардың айтқанын орындайды, жаттығуларын жасайды. Үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетуге жастарды баулимыз. «Тәртіпсіз келген білім адамзаттың хас жауы» деп әл-Фараби атамыз бекер айтпаған”,- деді Әлем чемпионы Мағжан Шәмиев.
Ел чемпионатында жеңіске жеткен спортшылар, алдағы уақытта өтетін Азия чемпионатына жолдама алады. Қазақстан Республикасы чемпионатына жол тартқан “Шардара Армспорт” құрамасы спортшыларына ақ жол дей келе, жеңіс тұғырынан көрінуін тілейміз!
“Қыздардың қол күресіне 13-14 жаста келгені жақсы. Буыны қатып, жетілген кезде қатысқаны жақсы. Кейде 1-ші, 2-ші сыныптың оқушыларын алып келеді. Оларға ерте. Қыздарда жарыс 42 килодан басталады.2018 жылдан бері қыздарды жаттықтырып келемін. Әлем чемпионы атанған шәкіртім бар. Қазақстан чемпионы атанғандар да бар. Нанымды осы саладан тауып жүрмін.Қазір қол күресіне қатысатын қыздар көп. Арасында Азия, әлем чемпиондары бар. Біздің кезімізде «темір көтереді, ауыр жаттығулар жасайды, босану қиын болады» деп ойлайтын. Бүгінде басқаша. Көп ата-аналар қыздары қатысамын десе рұқсатын береді. Өзім де 2-3 баланың анасымын.Қол күресімен қыздардың айналысуына еш кедергі жоқ. Мұнда ұрып-соғу атымен жоқ. Ауыр жаттығулар да жасалмайды. Көбіне сол қолға арналған жаттығулар мен айла-тәсілдер үйретіледі. Қазіргі таңда Шардара армрестлинг клубында 30-дан астам қыз жаттығады”,- деді әлем чемпионы, халықаралық дәрежедегі спорт шебері Меруерт Айдарбекқызы.
Шардарада қол күресімен қатар найза, ядро лақтыру, гір тасы, грепплинг спорты түрлері де дамуда. Оған қоса олимпиадалық спорт түрлеріне ерекше ден қойылған.
“Қол күресінен 11 жастан бері айналысып келемін. Әлем чемпионатына алғаш рет 2017 жылы бардым. Жасөспірімдер арасында чемпион атандым. 2018 жылы Түркияда, одан кейінгі әлем чемпионаттарында (2019,2021) топ жардым. Жаттығулар оңай емес. Қиындықтар болады. Соның бәріне шыдай білу керек. Қол күресі аса қауіпті спорт түрі емес. Бастысы – денені қыздырып, бұлшықеттерді ширатып барып жаттығуға немесе жарысқа қатысу керек. Егер бұл ережелер орындалмаса, онда денсаулыққа қауіп төнеді. Қол сынып, сіңір созылуы мүмкін. Бұл қол күресі ғана емес, барлық спорт түріне тән дүние. Салмақ қуғаннан да сақ болу керек”, – дейді әлем чемпионы Ердәулет Сарыбай.
Айта кетсек, қол күресі (Армрестлинг) спорты ежелден бері қызық әрі қиын спорт түрі болып табылады. 1952жылы Калифорнияның Петалума қаласында ең бірінші осы спорт түрі жандана бастаған. Бұл спорт түрінің жандануына үлес қосқан алғашқы адамдардың бірі америкалық журналист Билл Соберанес болып табылады.
Өмірбек Сансызбай,
журналист
