Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес, елімізде Қазақстан Республикасының су ресурстарын басқару жүйесін дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған тұжырымдамасының жобасы әзірленген болатын.
Тұжырымдаманың негізгі мақсаты – республика азаматтарының денсаулығы мен әл-ауқаты үшін елдің су ресурстарын сақтау және ұтымды пайдалану, экономика салалары мен қоршаған орта қажеттілігінің теңгерімін қамтамасыз ету проблемаларын шешу.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2023 жылғы 29 наурызда жаңа шақырылымдағы Парламенттің бірінші сессиясында сөйлеген сөзінде су ресурстарын тиімді басқаруға және оларды қорғауға баса назар аудару керектігін айтты.
“Тағы бір мәселе – су қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Бұл – стратегиялық маңызы бар міндет. Алдағы уақытта су мәселесі ушығып кетуі мүмкін. Сол себепті, бізге оның алдын алу қажет. Қазір Үкімет Су кодексінің жаңа жобасын әзірлеп жатыр. Су ресурстарын тиімді басқаруға және оларды қорғауға баса назар аудару керек. Осы жұмыста ғылыми ұстанымды, инновацияны, халықаралық озық тәжірибені басшылыққа алған абзал. Біздің елде судың 65 пайызы ауыл шаруашылығы саласына жұмсалады. Соның 60 пайызға жуығы құмға сіңіп кетеді. Мұндай ысырапшылдыққа жол беруге болмайды.Жаңа тариф саясатына көшу қажет. Оны дереу қолға алмасақ, ахуал одан әрі күрделене түсетіні анық, – деді Президент.
Сумен жабдықтау объектілерін және бүкіл су шаруашылығын цифрландырудың принципті маңызы бар. Суару каналдарын ауқымды реконструкциялау, гидротехникалық құрылыстарды автономды басқаруға көшу, суды есепке алуды автоматтандыру, су ресурстарын пайдалануға квоталарды енгізу. Осы мәселелердің барлығы сапалы құқықтық және заңнамалық қолдауды қажет етеді.
Климаты құрғақ, шөлді, жаз мезгілі ұзақ болатын Түркістанды көгалдандыру үшін ең алдымен суландыру жүйесін жетілдіру керек. Жаздың аптап ыстығында егілген ағаштар мен гүлдер, шалғындарға су жеткізу өзекті мәселелердің бірі. Осы мақсатта қаланың бірнеше бағытынан келетін кіші каналдарды күрделі жөндеуден өткізіп, қала ішіндегі арықшаларға су тарту, саябақтар қатарын арттыру жоспарланған болатын.
Бұл орайда, Түркістан қаласын көгалдандыру, жасыл аймақ көлемін ұлғайту күн тәртібіндегі негізгі мәселелердің бірі. Қазіргі күні шаһардың негізгі бөлігі яғни орталық аумақтары жасыл желекпен көмкеріліп және осы бағытта жұмыстар жалғасын табуда. Сонымен бірге, қала сыртын қоршай бой көтеретін жасыл белдеудің де негізі қаланып бірқатар жұмыстар жүргізілуде.
Бүгінде Түркістан қаласында су ресурстарын дамыту бағытында жүйелі жұмыстар атқарылып жатыр. Осы бағытта «Түркістан-Су» МКК Түркістан қаласын сумен жабдықтау және су бұру қызметін көрсетіп, тиісті жұмыстарды жүргізуде. Бұл кәсіпорын Түркістан қаласын таза ауыз су Кентау қаласынан «Шобанақ» су қоймасындағы 40 000 м3 су жинағыш қоймасы арқылы 800 мм, 2 су құбырымен тасымалданып, ӘІО-дағы көпқабатты үйлердің тұрғындарын және әлеуметтік нысандар үшін 16000 м3 су жинағышына, қала ішіндегі 16 000 м3-тың су жинағыш қоймасына құйып, 2-ші көтерімдік насостары арқылы 39180 тұрғындармен, 629 әлеуметтік нысандарға 24 сағат тоқтаусыз таза сумен қамтамасыз етіп отырған кәсіпорын.
Бүгінгі таңда Түркістан қаласы ауыз сумен толық Кентау-Түркістан су топтамалары арқылы «Ащысай-Су» МКК-нан қамтамасыз етіліп отыр. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің мәліметінше, 2025 жылға қарай мемлекет халықты сумен жабдықтау қызметтерімен 100% қамтамасыз етуге тиіс. Бұл – 2020-2025 жылдарға арналған «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасы бағыттарының бірі.
2023 жылдың соңына дейін Түркістанда қала тұрғындары үшін жаңа демалыс орны – жасанды көлі бар саябақ қолданысқа беріледі. Оның құрылысы аяқталуға жақын. Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды мен Түркістан қаласының әкімі Нұрбол Тұрашбеков облыс орталығындағы бірнеше құрылыс нысанын аралап, жұмыс барысымен танысты. Алдымен жасанды көлі бар қалалық саябақта болды. Бүгінде мұнда жұмыс қарқынды. Жасанды көлге су жіберіліп, үстіндегі көпірі салынған.
“Бұл саябақ туризмді дамытуға серпін береді. Саябақтағы нысандарды бояу барысында түрлі түстерді қолданған жөн. Сәулетшілермен ақылдасып, балаларды, жалпы жұртшылықты қызықтыратындай бояулармен көмкеріңіздер. Қауіпсіздік мәселесі де назарда болуы тиіс”, – деді Дархан Сатыбалды.
Аталған саябақтың жалпы жер ауданының көлемі – 12,7 гектар. Су сыйымдылығы – 0,6 млн.м3. Құрылысы биыл аяқталады деп жоспарланған. Қазіргі таңда қоршауларды бояу, аббатандыру, ғимараттардың ішкі әрлеуі, көгалдандыру, субұрқақтың құрал-жабдықтарын орнату, шатырларды орнату, ғимараттардың қасбетін реттеу жұмыстары жүргізілуде. Нысанда 6 техника және 97 жұмысшы жұмыс істеуде.
Сонымен қатар, Түркістан қаласында жасанды көлі бар Президент саябағы бар. Шаһардың ауа райын жақсартып, көгалдандыруға оң серпін беретін саябақтың ашылу салтанатына ел ағалары, ақсақалдар, әкімдік өкілдері, тұрғындар мен Түркістанның қонақтары көлге серуенге барады. Жалпы аумағы 40 гектарға жуық жерде орналасқан Президент саябағында тұрғындар мен қала қонақтарының тынығуына қолайлы жағдай жасалған. Бұрын бұл жер бос алқап болған. Мұндағы жасанды көлдің сыйымдылығы 100 мың текше метрге жуық. Тереңдігі – 4 метр. Мұнда қайықпен серуендеуге, су спортымен шұғылдануға мүмкіндік бар.
Жалпы жасанды көлі бар саябақтың көгалдандырылған аумағының көлемі – 25 гектарға жуық, 3500 шаршы метрге гүл егілген. Аллея, субұрқақтары мен балалар ойын алаңшалары, орындықтары мен жүгіру және веложолы бар. Сонымен бірге жаңа саябақта 7 мыңнан астам ағаш, 43 мың түптен астам гүл егілген. Әлемнің бірнеше мемлекетінен елімізде сирек кездесетін ағаш түрлері әкелінген. Жарықшамдар орнатылған. Әсем әрі көрікті саябақ көпшілікке ұнады.
