Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 1 маусым – Халықаралық балаларды қорғау күніне орай Twitter парақшасында құттықтау жариялады.
“Баршаңызды Халықаралық балаларды қорғау күнімен құттықтаймын! Бала – бауыр етіміз. Олар – еліміздің ертеңі. Мемлекет өскелең ұрпақтың білімді әрі жан-жақты болып өсуі үшін барлық жағдайды жасайды. Балаларымыздың болашағы баянды болсын!” – деп жазды Президент.
Жазғы демалыс қарсаңында елімізде жыл сайын 1-12 маусым аралығында “Балалар еңбегін пайдалануға қарсы күрестің 12 күні «Ұлттық ақпараттық науқаны» өткізіледі. Науқанды өткізудің негізгі мақсаты-ересектер, балалар және олардың ата-аналарын қоса алғанда, қоғамның назарын балалар еңбегінің ең нашар түрлерін қолданудың алдын алу мәселелеріне аудару, сондай-ақ осы салада құқықтық ақпараттандыру болып табылады. Балалар еңбегі-бұл балаларды тұрақты негізде жұмысқа тарту. Қазіргі уақытта көптеген елдерде балалар еңбегі қанаудың бір түрі болып саналады және заңсыз деп танылады. Өркениетті елдерде бар балалар еңбегінің түрлерінің ішінде шоу-бизнестегі (кино, театр, эстрада) жұмысты атап өтуге болады. Балалар көбінесе әртүрлі қылмыстық әрекеттерге қатысады.
Осыған орай Түркістан облысында «Балалар еңбегін пайдалануға қарсы 12 күн» ақпараттық науқаны өтеді. Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Түркістан облыстық адами әлеуетті дамыту басқармасының басшысы Дінислам Болатханұлы мәлімдеді.
Басқарма басшысының айтуынша, еліміздің барлық өңірінде 1-12 маусым аралығында
«Балалар еңбегін пайдалануға қарсы 12 күн» Ұлттық ақпараттық науқаны өтеді.
«Іс-шара дәстүрлі түрде жыл сайын 12 маусым «Дүниежүзілік бала еңбегіне қарсы күрес» күні шеңберінде өткізіледі. Ақпараттық науқан балалар еңбегін пайдаланудың алдын алу мәселесіне, оның ауқымы мен сипатына, бала мен қоғамға тигізетін зардаптарына қоғам назарын аудартуды көздейді. Науқан күндері «Отбасындағы зорлық-зомбылыққа жол жоқ», «Түнгі қаладағы балалар», «Жасөспірім», «Көше» сияқты рейдтік іс-шаралар, оқушылар мен ата-аналар арасында түсіндіру жұмыстарын ұйымдастыру жоспарланып отыр», – деді Дінислам Болатханұлы.
Брифингте белгілі болғандай, ҚР Еңбек кодексіне сәйкес, 16 жасқа толған азаматтармен еңбек шарты жасалады. Сондай-ақ, еңбек шарты 15 жасқа толған азаматтармен, олар орта білім беру ұйымында негізгі орта, жалпы орта білім алған жағдайларда; 14 жасқа толған оқушылармен оқудан бос уақытында денсаулығына зиян келтірмейтін және оқу процесін бұзбайтын жұмыстарды орындау үшін; Кинематография ұйымдарында, театрларда, театр және концерт ұйымдарында, цирктерде денсаулығына, имандылық тұрғысынан дамуына және оқу процесіне нұқсан келтірмей, шығармалар жасауға және (немесе) орындауға қатысу үшін 14 жасқа толмағандармен жасалуы мүмкін. Көрсетілген жағдайларда, еңбек шартына кәмелетке толмағандармен қатар оның заңды өкілдерінің біреуі қол қоюға тиіс.
Жалпы жазғы демалыс кезінде балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету – басты назарда. Оқушыларды тасымалдайтын автобустарға міндетті түрде патрульдік полицияның арнайы автокөліктерімен ілесіп жүру жүзеге асырылады. Балаларды полициясыз тасымалдауға тыйым салынады. Оқушылардың жазғы демалыс кезінде полиция қызметкерлері олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге дайын.
Түркістанда 1 маусым – Халықаралық балаларды қорғау күніне орай «Балалардың игілігі үшін» гала-концерті өтті. Алдымен «Когресс Холл» кешенінде Ордабасы, Сарыағаш, Кентау саз мектептерінің оқушылары Құрманғазының күйлерін тартса, арнайы фотокөрме де көпшілік назарына ұсынылды. Мерекелік жиынға Түркістан облысы әкімінің орынбасары Бейсен Тәжібаев пен облыстық мәслихат төрағасы Нұралы Әбішов қатысып, балаларды, оқушыларды төл мерекесімен құттықтады.
– Құрметті балалар, оқушылар! Сіздерді Түркістан облысының әкімі Дархан Амангелдіұлының және облыстық мәслихаттың атынан құттықтау үшін арнайы келіп тұрмыз. Мерекелеріңіз құтты болсын! Түркістан – дарынды, білімді, өнерлі балаларымен мақтанатын ерекше өңір. Биылғы оқу жылында өңірімізде 500 мыңнан астам бала білім алды. Облысымызда 1000-шы мектеп ашылды. Ел Президентінің тікелей қолдауымен балаларға, өскелең ұрпаққа жағдай жасау үшін игі бастамалар қолға алынып жатыр. Алдағы 3 жылда облыста 96 мектеп бой көтереді. Биыл облыс мектептеріне 101 автобус бөлініп, 71-і тапсырылған болатын. Ал бүгін қалған 30 автобусты ұсынып отырмыз. Жазғы демалыста 26 мыңнан астам баланы демалыс лагерлеріне жіберу жоспарланған. Түркістан өңірінде «Қауіпсіз мектеп» жобасын жүзеге асырамыз. Балалардың дамуына, білім алуына жан-жақты жағдай жасау жалғасады. Сонымен қатар биыл облыста 31 мыңнан астам түлек мектепті бітіріп, үлкен өмірге қадам басып отыр. Баршаңызға сәттілік тілеймін. Ата-ананың, елдің үмітін ақтай беріңіздер, – деді Бейсен Тәжібаев.
Салтанатты жиында халықаралық, республикалық байқаулардың жеңімпаздары марапатталды. 15 оқушыға облыс әкімінің Алғыс хаты мен 200 мың теңгенің сертификаттары тапсырылды. Биыл облыс шәкірттері халықаралық, республикалық ғылыми жоба байқаулары мен пән олимпиадаларында 9 алтын, 17 күміс, 20 қола медаль иеленді. Республикалық «Ұлттық мектеп лигасы» жарысында Түркістан өрендері 10 алтын, 4 күміс, 5 қола медалға қол жеткізіп, жалпыкомандалық есепте үш жыл қатарынан I орынға ие болды.
Гала-концертте Түркістан облысының аудан, қалаларынан іріктелген үздік, өнерлі және талантты оқушылар мен балалар өз өнерлерін көрсетті. Әннен шашу шашылып, бұраң бел би биленді. Сондай-ақ Ақжол Мейірбеков, Айдар Тұрғамбек сынды елге танымал эстрада жұлдыздары да мерекемен құттықтап, әндерін шырқады. Мерекеге қатысушы оқушыларға облыс әкімі атынан «Qasym kitaphanasy» сериясы арқылы жарық көрген мыңнан аса кітап сыйға тартылды.
Мерекелік жиында облыс мектептеріне 30 жаңа автобус тапсырылды. Осылайша, Түркістан өңіріне 101 балалар автобусы толық жеткізіліп отыр.
Балаларды қорғау күніне орай Түркістан облысының аудан, қалаларында, өнер мекемелерінде мерекелік концерттер ұйымдастырылып, саябақтарда жалпыхалықтық серуендер өтті.
Сонымен қатар, «Оқушылар сарайы» – ЮНЕСКО клубы және халықты жұмыспен қамту орталығының ұйымдастыруымен «1 маусым – Балаларды қорғау күніне» орай «BalaDay – BalaLand» атты мерекелік іс-шара өтті. Аталған іс-шараға қала әкімі Нұрбол Тұрашбеков, қалалық мәслихат депутаттары, қалалық «Әйелдер алқасының» төрайымы Ұлжан Мұстафаева, «Оқушылар сарайының» директоры Индира Икапова, сонымен бірге, ата-аналар мен балалар қатысты.
– Құрметті бүлдіршіндер, ата-аналар және ұстаздар қауымы, сіздерді жаздың алғашқы күнімен қатар келген «Балаларды қорғау күні» мерекесімен шын жүректен құттықтаймын! «Отан отбасынан басталады» дейтін болсақ, балалар сол әрбір жанұяның, еліміздің болашағы деп білемін. Осы орайда, барлық қиындыққа төзіп, ерекше балаларды өсіріп отырған ата-аналарға да айрықша алғыс білдіргім келеді. Әрбір бала дені сау, үлкен азамат болып өсе берсін. Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын!, – деді балаларды мерекемен құттықтаған қала әкімі Нұрбол Әбдісаттарұлы.
Аталған іс-шара аясында балалар алдымен асфальт пен мольбертке сурет салып, аниматорлардың шоу-бағдарламасына қатысып, көңіл көтерді. Содан соң, мерекелік іс-шара «Оқушылар сарайында» тәлім алатын және қаладағы өзге де мектептерден келген жас таланттардың концертіне ұласып, қонақтар әсем ән тыңдап, арнайы сахналанған қойылымды тамашалады. Сонымен қатар, мерекелік іс-шара аясында қала әкімі мен қонақтар ерекше балаларға сыйлық табыстап, барлық бүлдіршінге балмұздақ үлестірілді.
Түркістан облыстық мәдениет және туризм басқармасының ұйымдастыруымен облыстың 5 жылдығына және 1 маусым – Халықаралық балаларды қорғау күніне орай «Бал таңдай» облыстық балалар өнер фестивалі өз мәресіне жетті.
Өнер байқауы үш бағытта өтті. Атап айтқанда «Кел, билейік!» би өнері, «Менің туған жерім» жас суретшілер және эстрадалық ән айту жанрлары бойынша. Фестивальге облыстың барлық аудан, қалаларынан іріктелініп алынған жас талант иелері өнер көрсетіп, бақ сынады. Жас таланттарды анықтау, дарынды балаларға қолдау көрсету, республикалық, халықаралық байқауларға қатысуын қамтамасыз ету мақсатында өнер додасына мәдениет майталмандары мен кәсіби орындаушылар қазылық етті.
Қазылар алқасының шешімімен «Менің туған жерім» жас суретшілер байқауы бойынша түлкібастық Адина Жұмабекке бас жүлде бұйырды, ал шардаралық Жанерке Беримбетова – І орын, кентаулық Гүлсезім Оразбек пен Сайрамнан келген Назгүл Мұсабек – ІІ орын, келестік Айтжан Жолдасбек пен қазығұрттық Аятхан Абдуғани – ІІІ орын иегері атанды. Сонымен қатар, Маржан Дархан (Қазығұрт), Аружан Мұратбай (Түлкібас), Ернұр Үмбет (Түркістан), Әсел Асанбек (Сайрам), Зилола Сапаева (Сауран) мен Балтабек Шұғыла (Созақ) арнайы жүлдемен марапатталды.
Ал «Кел, билейік!» би байқауы бойынша Бас жүлде келестік «Таң нұры» би тобына бұйырды. «Шаттық» би ұжымы (Жетісай) – І орын, «Ақкербез» үлгілі би ансамблі (Сайрам) мен «Бақыт айдынында» (Отырар) – ІІ орын, «Тұмар» би тобы (Түркістан) мен «Наз» би тобы (Қазығұрт), «Рапсодия» халықтық би ансамблі (Кентау) мен «Кәусар» тобы (Түлкібас) – ІІІ орын иеленді. Сонымен қатар, «Мерей» би тобы (Сарыағаш), «Turkestan Special dance» би мектебі (Түркістан),«Тау сұлуы» би тобы (Түлкібас), «Ақсу ару» би тобы (Төлеби), «Жұлдыз» би тобы (Сайрам), «Ажар» балалар би орталығы (Ордабасы) мен «Аяна» би тобы (Жетісай) арнайы номинация иегері атанды.
Эстрадалық ән айту бойынша қазығұрттық Айтжан Сұлтан бас жүлде иегері атанды. Ал Кәусар Сәбитқызы (Түркістан) – І орынды, Данияр Құрманбай (Жетісай) мен Мадина Бекжанқызы (Қазығұрт) – ІІ орынды, Байдаулет Әбжан (Түркістан) мен Айару Жасұлан (Сарыағаш) – ІІІ орынды иеленді. Інжу Байшаева (Түркістан), Маржан Тұрар (Жетісай), Алина Даньяр (Кентау), Рахым Мустапа (Түркістан) мен Бексұлтан Алдаш (Сауран) арнайы жүлдемен марапатталды.
Фестиваль барысында жетекшілеріне шеберлік сағаттары өтіліп, барлық бүлдіршінге мерекеге орай тәттілер таратылды.
Сонымен қатар, Түркістан облысында биыл 29 491 оқушы мектепті аяқтайды. Оның ішінде ұлттық бірыңғай тестілеуді тапсыруға өтініш бергені – 21 065. Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте облыстық адами әлеуетті дамыту басқармасының басшысы Дінислам Болатханұлы мәлімдеді. 2022-2023 оқу жылында 11 сыныпты бітірген түлектердің ішінде 1416 оқушы «Алтын белгіге» үміткер болса, 2355-і «Үздік аттестат» алуға үміттеніп отыр.
«Жалпы өңірдегі Түркістан мен Сарыағаш қалаларында және Жетісай, Созақ, Сайрам аудандарында «USTUDY» тестілеу орталықтары орналасқан. Онда ҰБТ 2 лек бойынша компьютерлік форматта өткізіледі. Орталықтарда 12 аудиторияда 600 компьютерлік орын дайындалған. Ұлттық бірыңғай тестілеу цифрлық форматқа өткізіліп, жылына 4 рет тапсыру мүмкіндігі берілді. 11 сынып бітірушілері қаңтар айынан бастап ЖОО-на түсе алады. Мемлекеттік грантқа түсу үшін тіркелу – 28 сәуір мен 14 мамыр аралығында жүргізілді. Ал мемлекеттік грантқа түсу үшін тест тапсыру мерзімі 18 мамыр мен 5 шілде аралығында жүргізіліп жатыр. Тестілеу барысы толығымен бейнежазбаға түсіріліп, бейнекамералар Ұлттық тестілеу орталығымен бақылауға алынған. Қазіргі таңда тест тапсырғандар – 4357, шығармашылық емтихан тапсырғандар – 614, тестілеуге қатыспағаны – 79», – деді басқарма басшысы.
ҰБТ ережесіне сәйкес ғимаратқа кіргізу немесе тестілеу барысында тыйым салынған заттар анықталып, ғимараттан немесе тестілеуден шығарылған болса, ҰБТ-ны тапсыруға екінші мүмкіндік берілмейді. Басқарма басшысы айтып өткендей, биыл наурыз айында Мемлекет басшысының тапсырмасы аясында оқушыларды қауіпсіз тасымалдау үшін Түркістан облысындағы ауыл мектептеріне арнайы 71 автобус табысталды. Ертең, яғни 1 маусым – балаларды қорғау күніне орай қосымша тағы 30 автобус берілмек.
Түркістан облысында биыл 200 мыңнан астам бала жазғы сауықтыру лагерлерінде демалады. Дінислам Болатханұлының айтуынша, 2022-2023 оқу жылында облыста 17 жазғы сауықтыру лагерлері қызмет көрсетіп, жалпы қала сыртындағы лагерлер – 41 597 баланы, мектеп жанындағы лагерлер – 153 000 баланы қамту жоспарланған.
«Лагерлерде әлеуметтік жағдайына байланысты 23 207 бала бюджет есебінен тегін, 15 мыңға жуық бала ата-аналар есебінен ақылы демалатын болады. Бір баланың жазғы сауықтыру құны – 30 252 теңге. Сонымен қатар, «Қазақстан Халқына» Қоры есебінен облыста 3 390 бала жазғы сауықтыру лагерлерімен тегін қамтылмақ. Сондай-ақ, мектеп жанындағы бір мезгілгі тамақпен қамтитын – 330 лагерь, 580 ойын-сауықтыру алаңшалары балалар үшін тегін қызмет көрсетеді. Ал қала сыртындағы лагерлер маусым айының бірінші онкүндігінде ашылып, жаз бойы 6-8 ауысымда қызмет көрсетпек. Сондай-ақ, «Самал» лагерінде облыстағы 2 отбасылық үлгісіндегі балалар ауылының жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған 170 тәрбиеленуші жаз бойы демалады. Ал, 1050 бала республикалық «Балдәурен», «Бөбек» оқу-сауықтыру лагерлерінде сауықтырылады», – деді Дінислам Болатханұлы.
Басқарма басшысы атап өткендей, облыста балалардың жазғы сауықтыруын ұйымдастыруға Түлкібас ауданы, Машат шатқалында орналасқан мемлекет теңгеріміндегі «Самал» және «Отырар» жазғы сауықтыру лагерінде бір ауысымда 800 қосымша орын ашылады. Одан бөлек, Бәйдібек ауданда орналасқан «Тау Шыңы» демалыс аймағы жазғы сауықтыру лагері ретінде қосымша 150 орынмен қамтамасыз етілмек. Сонымен қатар, Ордабасыдағы «Орленок» жазғы сауықтыру лагерінің де қайта ашылуы қарастырылып, 150 орындықты 1 жаңа лагерь балаларды қабылдамақ.
Бұдан бөлек, Төлебидегі Киелітас ауылында орналасқан аудандық «Оқушылар Үйіне» жөндеу жұмысы жүргізіліп, қосымша 150 баланы қабылдайды. Сондай-ақ, Түлкібас ауданындағы Жабағылы және Абайлы ауылынан сауықтыру лагерін, Төлеби ауданы, Біркөлік шатқалындағы басқарма теңгеріміндегі «Робинзон» лагерінің бос тұрған 4,35 гектар жер теліміне жаңа лагер құрылысын жүргізу ұсынылды. Нәтижесінде қосымша 4-5 лагермен қамтылып, бір ауысымда 1 720 жаңа орын ашылады. Яғни, жылына 8 ауысымда 13 760 балаға қосымша орын бар. Айта кетсек, Түркістан облысында өткен оқу жылында жалпы жазғы сауықтырумен 206 269 бала қамтылған. Оның ішінде, қала сыртындағы лагерлер – 57 710 балаға, мектеп жанындағы лагерлер – 148 559 балаға ұйымдастырылған.
