Түркістан облысындағы діни экстремизмнің алдын алу күрделі және көп аспектілі мәселе болып табылады. Құқықтық, мемлекеттік, қоғамдық және халықаралық деңгейдегі шаралар мен ынтымақтастық бұл күрестің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Діни радикализмнің алдын алу және оны жою үшін барлық тараптардың бірлескен жұмысы қажет.
Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдының төрағалығымен терроризмге қарсы комиссиясының отырысы өткізілді. Оған аудан, қала әкімдері, құқық қорғау органдарының басшылары қатысты. Күн тәртібінде бірқатар мәселе қаралды.
Мәжілісте Облыстық дін істері басқармасының басшысы Р.Сабыржанұлы, Адами әлеуетті дамыту басқармасының басшысы Д.Болатханұлы, Қоғамдық даму басқармасының «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің директоры Е.Төлебаевтар баяндама жасады.
Күн тәртібінде облыс аумағындағы діни тұрақтылықты сақтау және тұрғындар мен жастар арасында теріс діни идеологияның таралуының алдын алу жұмыстары сарапталып, бірқатар мәселелер талқыланды.
Оның ішінде жастардың діни экстремизм мен терроризмге қарсы иммунитетін қалыптастыру және интернет кеңістіктердегі қауіпті ақпараттық материалдардан сақтандыру, қарсы насихаттық шараларды күшейту бағытында сөз қозғалды. Ой-пікірлер айтылып, қатысушы тараптар тәжірибелерімен бөлісіп, алдағы уақытта атқарылатын жұмыстар нақтыланды.
Отырысты қорытындылай келе Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды тиісті мемлекеттік органдардың басшыларына бірқатар нақты тапсырма берді. Соның ішінде, терроризмге қарсы қауіпсіздік бойынша халықтың сауаттылығын арттыратын іс-шараларды жиі ұйымдастырып тұру, имамдардың біліктілігін арттыру, сондай-ақ, білім орындарында терроризмге қарсы іс-әрекет бойынша насихат жұмыстарын күшейтуді жүктеді.
Экстремизм – шектен тыс көзқарастар мен әрекеттерді ұстану, қоғамдағы тәртіп пен нормаларды жоққа шығару термині ретінде анықталады. Экстремизм әр уақытта әр қалай көрініс беретін өте күрделі құбылыс. Экстремизм мағынасын тек қана бір ғана анықтамамен түсіндіру мүмкін емес. Зерттеуші ғалымдар да осы пікірмен келісіп, әр түрлі ой-пікірлерін жеткізеді. Ұлыбританиялық зерттеуші Ширин Акинердің пікірінше: «Өз идеяларын өз өмірлеріне ғана қолданып қоймай заңды түрде де, көлеңкелі тұстардың мүмкін болған барлық әдістерін қолдана отырып, қоғамға қолданғылары келетіндердің барлығын, экстремистерге жатқызуға болады. Кейбір жағдайда бұл терроризмге жетіп қоғамға үлкен қауіп туғызуы мүмкін» – деп пікірін жеткізеді. Сондықтан да, қандай да бір экстремистік идея адам баласын террорлық іс-әрекеттерге үндеуі ғажап емес. Экстремистік ойларды дер кезінде анықтап, талдап және дұрыс қорытынды шығара білу көптеген өркениеттер қақтығысының алдын ала алады. Қазіргі қоғамда дін маңызды рөл ойнап, зайырлы қоғамның негізі қалана бастады. Адамгершілікті, мінез-құлық, толерантты сананы қалыптастыру, ұлттық құндылықтарды дәріптеуде дәстүрлі діндердің рөлі тарихи даму барысында орны ерекше. Бірақ, әлемде жағдай минут өткен сайын өзгеріп жатыр. Бірісі экономикасын дамыту барысында саясатын өзгертіп жатырса, бірі әлеуметтік салаға көңіл бөліп жатыр. Ал, кейбір елдер дінді саяси ойындарда пайдалануда. Дәл осылай экстремизм мен терроризмнің іргетасы қаланып жатыр. Экстремизмге қарсы тұратын руханият деп айтсақ артық болмас.
Өскелең жас ұрпаққа рухани тәрбие беріп, діни сауатын ашып, дәстүрлі дінімізбен сусындатып, ұлттық құндылықтарды бойларына сіңдіре алып қана түбегейлі діни экстремизмнің де, терроризмнің де тамырына балта шаба аламыз. Онымен бірлесіп күресудің қоғамдық тетіктері қандай?Соңғы жылдары дінге қатысты мәселелер өзінің өзектілігімен аса өткір тақырыптардың біріне айналып, еліміздің қоғамдық өміріндегі күн тәртібінде алдыңғы қатарға шыға бастады. Бұл, бір жағынан, дінге сенушілер қатарының көбеюінен, екінші жағынан, діни экстремизм мен терроризм мәселесінің өсе түсіп отыруынан көрініс табады. Бұл проблемалар өз кезегінде мемлекет пен қоғам алдына нақты шешімін табуды қажет ететін бірқатар кезек күттірмейтін міндеттерді қойып отыр. Қазіргі күнде шешімін таппаған жекелеген мәселелерге қарамастан, елімізде дін саласына қатысы бар мемлекеттік органдардың жұмыстары жүйелі деңгейде жолға қойылғаны туралы толық сеніммен айтуға болады. Яғни, осыған қажетті инфрақұрылым мен құқықтық базаның негізі қаланды.
Атап айтар болсақ, 2011 жылғы мамыр айында Дін істері агенттігі құрылып, сол жылдың қазан айында «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.
Қазіргі күнде Қазақстанның барлық өңірлерінде дін мәселелеріне арналған 500-ден астам ақпараттық-насихат топтары жұмыс істеуде. Аталған ақпараттық-насихат топтарының құрамында діни салада түсіндіру және профилактикалық жұмыстар жүргізетін мемлекеттік органдардың өкілдерімен қатар теологтар, дінтанушылар, діни бірлестіктердің өкілдері енген. Осы орайда, өткен жылы ақпараттық түсіндіру мақсатында өткізілген іс-шаралардың 1,3 миллионнан астам адамды қамтығанын айта кеткім келеді. Бұл мемлекеттік органдардың азаматтық қоғам институттарымен бірлесіп жүзеге асырып отырған іс-шараларының бір тұсы ғана. Әрине, осындай маңызды істерге азаматтарды көптеп тарта түсу еліміздің рухани қауіпсіздігін нығайта түсетіндігі сөзсіз. Бүгінгі күнде мемлекеттік органдар тарапынан діни ахуал және оған қатысты үдерістерді зерттеудің өзекті тақырыптарын жасақтауда, сонымен қатар, діни мәселелердің әртүрлі аспектілеріне арналған ғылыми-талдау жұмыстарына еліміздің ғалымдарын кеңінен тартуға мүдделілік туындап отыр. Біз дін саласына қатысты мәселелерде бүгінгі күнде жұмыс атқарып отырған қоғамдық институттармен әріптестік қатынастар орнатуға да әзірміз. Агенттіктің сарапшылар қауымдастығымен ынтымақтастығы аса өзекті тақырыптар бойынша бірлескен зерттеулер жүргізуге ықпал етіп, ол өз кезегінде дін саласында орын алып отырған үрдістерді дер уақытында анықтауға, діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу бойынша мемлекеттік органдардың қызметін жетілдіруге бағытталған сапалы ұсыныстар әзірлеуге мүмкіндік береді. Қазіргі кезде сонымен қатар, қазақстандық қоғамның ұлттық мүддесіне сәйкес келетін мемлекеттік-конфессиялық қатынастардың қазақстандық моделін әрі қарай жетілдіруге арналған ұсыныстарға қатысты қажеттілік өсе түсіп отыр. Бұл модель мемлекеттік құрылыстың зайырлы қағидаттарын дамытуға, қоғамның жоғары деңгейдегі руханиятын және мемлекет пен оның азаматтарының тұғыры берік мәдениетін қалыптастыруға негізделуі керек. Осы жерде шығармашылық зиялы қауымның діни экстремизмге қарсы тұрудағы рөлін ерекше атап өткен жөн. Өйткені, олар халқымыздың сан ғасырлық дәстүрлері мен мемлекетіміздің тұғырын құрайтын құндылықтарды мансұқтайтын радикалдық идеологиялардан төнетін қауіпті басқалардан гөрі өткір сезінеді әрі оның салдарын жақсы біледі.
Мемлекеттің дін саласындағы уәкілетті органы болып табылатын Дін істері агенттігі тарапынан бүгінде осы бағытта бірқатар маңызды жұмыстар қолға алынып отыр. Агенттік жанында былтырдан бері Діни ахуалды талдау жөніндегі консультативтік сараптау кеңесі жұмыс істей бастаған болса, қазіргі күнде үкіметтік емес ұйымдармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңес құрылуда. Біздің ойымызша, осындай құрылымдардың белсенді жұмыс атқаруы дін саласына қатысты маңызды мәселелер бойынша қоғамдық пікірді мақсатты түрде қалыптастыруға мүмкіндік береді. Жалпы, қоғамның белсенді топтарының, ғылыми және шығармашылық зиялы қауымның қазақстандық бірегейлілікті сақтау мен нығайтудағы және халқымызды діни экстремизм мен сыртқы рухани шабуылдардан қорғаудағы бірлесіп жұмыс жүргізетін негізгі бағыттары осы болмақ.
