ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылдың 5 шiлдесіндегi бұйрығына сәйкес, Түркістан облысында 20 қазаннан бастап ауыл халқына скринингтік тексеру жүргізілуде. Аталған тексеруге 18 жастан асқан ауыл тұрғындары қаралуына болады. Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте облыстық Қоғамдық денсаулық басқармасы басшысының орынбасары м.а. Райымбек Тасырбаев мәлім етті.
Райымбек Берікұлының айтуынша, жыл соңына дейін Түркістан облысында 94 мыңнан астам ауыл тұрғынын профилактикалық есептен өткізу жоспарлануда.
– Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауы және «Дені сау ұлт» әрбір азамат үшін сапалы және қолжетімді денсаулық сақтау» ұлттық жобасы ең алдымен, ауыл тұрғындарының сұранысын қанағаттандыруға арналған. Осыған сәйкес, ауыл тұрғындарына арнайы профилактикалық тексеру жұмыстары басталды. Бұған дейін ауыл жастары 30 бен 70 жас аралығындағы адамдарға жүргізілетін скринингтік тексерулерден тыс қалатын. Енді ауылдарда нысаналы топтар айқындалып, нәтижесінде 18-ден 29 жасқа дейінгі азаматтардың денсаулығын тексертуге мүмкіндігі бар. Скрингтік тексеру өңіріміздің ауылдарында желтоқсан айының соңына дейін жалғасады, – деді Р. Тасырбаев.
Брифингте белгілі болғандай, облыс аумағында қазіргі таңда, артериялық гипертонияны, жүректің ишемиялық ауруын ерте анықтау бойынша 1689 (3,9%) адам, асқазан-ішек жолдары ауруларын ерте анықтау бойынша 3635 (4,2%) адам тексеруден өткен. Сондай-ақ сүт безі обырын ерте анықтау бойынша 452 (10,5%) адам, бүйректің созылмалы ауруларын ерте анықтау бойынша 3626 (3,9%) адам және қуықасты безінің қатерлі ісігін ерте анықтау бойынша 326 (3,7%) адам скрининг жүргізуге жүгінген.
Осы орайда, Қоғамдық денсаулық басқармасы нысаналы топтағы ауыл халқын профилактикалық тексерулерден өтуге шақырады. Бұл тексерулер ауруды ерте кезеңде анықтауға және қажет болған жағдайда уақытылы емдеуді бастауға мүмкіндік береді.
«Дені сау ұлт» әрбір азамат үшін сапалы және қолжетімді денсаулық сақтау» ұлттық жобасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 725 қаулысымен бекітілді.
Күтілетін әлеуметтік әсер – азаматтардың күтілетін өмір сүру ұзақтығын 2020 жылғы 71,37 жастан 2025 жылы 75 жасқа дейін ұлғайту Халықтың медициналық көрсетілетін қызметтердің сапасына қанағаттану деңгейін 2020 жылғы 53,3 %-дан 2025 жылы 80 %-ға дейін арттыру.
Ұлттық жоба 4 бағыттан тұрады:
1-бағыт. Қолжетімді және сапалы медициналық көмек;
2-бағыт. Эпидемиологиялық болжау мен ден қоюдың қазіргі заманғы жүйесін қалыптастыру;
3-бағыт. Отандық өндірістің қолжетімді дәрілік заттары мен медициналық бұйымдары;
4-бағыт. Саламатты өмір салтын ұстанатын халықтың үлесін арттыру және бұқаралық спортты дамыту.
Түркістан облысы бойынша 2021 жылы Ұлттық жоба аясында Ауылдық елді мекендерді медициналық-санитариялық және консультациялық-диагностикалық көмекпен қамту: оның ішінде Ауылдық елді мекендерде, оның ішінде тірек және спутниктік ауылдарда фельдшерлік-акушерлік, медициналық пункттер мен дәрігерлік амбулаториялар ашу көрсеткіші бойынша 2022 жылы жоспар – 11 нысан жоспарланды, 1 нысан салынып, пайдаланылуға берілді (Ордабасы ауданындағы Бірлік ФАП).
Облыстық қоғамдық денсаулық басқармасының басшысы Марат Пашимовтың мәлімдеуінше, Түркістан облысында мемлекеттік-жекешелік әріптестік бағдарламасы шеңберінде ағымдағы жылы тағыда 4 фельдшерлік пункт құрылысы жүргізілуде, олар – Ордабасы ауданында 3 нысан, Төлеби ауданында 1 нысан.
Ғимараттарды санитарлық талаптарға сәйкестендіру мақсатында басқармаға қарасты 5-ауруханасында күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде.
Жедел жәрдем қызметін нормативке сәйкестендіріп, жүктемесін азайту мақсатында демеушілікпен (КАТКО қорынан) Түркістан қаласында 25 бригадаға арналған жедел жәрдем стациясының құрылысы жүргізілуде. Сондай-ақ, Түркістан қаласында заманауй перзентхана салу үшін Біріккен Араб Әмірлігімен келіс сөздер жүргізілуде (Абу-Даби қорынан).
Айта кету керек, 2022 жылы Түркістанда «Қамқорлық» оңалту орталығы ашылды. Жаңа технологиямен жабдықталған «Қамқорлық» балалар оңалту орталығы жүйке жүйесі мен тірек-қимыл аппаратының бұзылыстары бар науқас балаларды қабылдап, ем-дом көрсетеді. Түркістан облыстық қоғамдық денсаулық басқармасына қарасты «Қамқорлық» балалар оңалту орталығы заманауи үлгіде жасақталған.
Сонымен қатар, ауылдық жерлердің және шалғай елді-мекендердің халқына консультациялық-диагностикалық қызметтер үшін көрсету барлық қажетті құрал – жабдықтармен жабдықталған жылжымалы медициналық кешендер арқылы медициналық көмек көрсетілуде. Түркістан облысына 3 камаз түріндегі және 12 автобус түріндегі жылжымалы медициналық кешен 150 ауылдық елді-мекендерді қамтамасыз етіп, халыққа медициналық қызмет көрсетіп жатыр. Жылжымалы медициналық кешенмен ауыл халқын медициналық көмекпен қамтамасыз ету мақсатында, жыл басынан 181 242 халық қамтылды.
Түркістан облысына қарасты медициналық ұйымдарда 5 481 дәрігерлер және 19 191 орта буын мамандары қызмет атқарады. Қазіргі таңда, дәрігерлер тапшылығы 258 маманды құрап отыр. Тапшылық бейінді мамандықтар (кардиолог, невропатолог, оторинларинголог, анестезиолог-реаниматолог (ересектердің, балалардың) педиатр, окулист, онколог, акушер-гинеколог, неонатолог, нефролог, инфекционист, жедел жәрдем дәрігері, фтизиатр, травматолог, зертхана дәрігері, офтольмолог, патологоанатом, дерматовенеролог, ревматолог) есебінен туындауда.
Облыстық медицина кадрларымен қамтамасыз етілуі дәрігерлер 26,4%, орта буын 92,5%.
Түркістан облысының қоғамдық денсаулық басқармасының жергілікті бюджет есебінен 2022 жылдың 6 айында – 593 маман білімін жетілдірді.
2022 жылғы 6 айдың қорытындысы бойынша жергілікті бюджет есебінен 593 маман, оның ішінде а.ж.наурыз айында облыстың медициналық ұйымдарының 30 невропатолог, реабилитолог мамандарына Санкт-Петербург қаласындағы мемлекеттік медициналық университетінде «Пәнаралық инсультпен ауыратын науқастарды оңалту тәсілі» тақырыбында семинар – тренингке қатысып, біліктілігін арттырды.
Сондай – ақ, Астана қаласындағы «University Medical Center» корпоративтік қоры орталығында, Астана медицина университеті, Алматы қаласындағы А.Н.Сызғанов атындағы ұлттық ғылыми хирургия университеті және Ақтөбе қаласындағы М.Оспанов атындағы медициналық университетінің оқу орталықтарында 9 маман эндоскопист,травматолог-ортопед, анестезиолог-реаниматолог, хирург және ультрадыбыстық зерттеу дәрігерлері тәжірибе алмасып, білімдерін жетілдірді.
Сонымен қатар, а.ж. соңына дейін медицина қызметкерлерін ел ішінде, алыс және жақын шет елдерде Санкт-Петербург, Новосибирск, Стамбул, Анкара, Минск т.б. қалаларында білімдерін арттыру жоспарға қойылды.
Облыстағы медициналық ұйымдарға 2021 жылы-28 акушер-гинеколог, 2 неонатолог жұмысқа орналасты, оның ішінде ауылды жерге жұмысқа орналасқан 2 жас маман 1 500 000 (бір миллион бес жүз мың) теңге көлемінде әлеуметтік қаржылай көмек көрсетілді, 2022 жылы-4 акушер-гинеколог, 3 неонатолог мамандары жұмысқа орналасты.
Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру шеңберінде медициналық көмектің жалпы көлемінде амбулаториялық деңгейде медициналық көмектің көлемін кеңейту пайызы 63,6% құрады.
Жүкті әйелдердің денсаулығын сақтау және балалардың денсаулығын нығайту мақсатында, жүкті әйелдерді босануға дейінгі жеке және салааралық бақылаумен қамтуды ұлғайту 83% құрады.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды медициналық оңалтумен қамтуды ұлғайту 2022 жылдың 6 айында мүгедек балалар саны – 10371, оңалту емін алған мүгедек балалар саны – 1883, сәйкесінше көрсеткіш 18,15% құрады.
1 жасқа дейінгі балаларды проактивті бақылаумен және скринингтермен қамтуды ұлғайту 85,5% құрады.
14 жасқа дейінгі балалар арасында, семіздікпен сырқаттанушылық көрсеткіші 2022 жылдың 6 айына 9,2% құрады.
Биыл ҚР Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният Түркістанға келген сапарында Түркістан облысына 200-ден астам дәрігер керектігін айтты. Әсіресе, өңірде кардиолог, невропатолог, реаниматолог, онколог, окулист, инфекционист секілді кадрлар тапшы. Бұл мәселені шешу мақсатында еліміздің жоғары оқу орындарын бітірген жастар жұмысқа шақыртылмақ. Мәселен, өткен жылы еліміздің өңірлеріне медициналық жоғары оқу орындарының 3000-ға жуық түлегі жіберілген. Оның ішінде Түркістан облысына 180 қызметкер келген. Ал, ағымдағы жылы 170 түлекті жіберу жоспарланып отыр.
Денсаулық сақтаудың басым бағыттарының бірі ана мен баланы қорғау болып қала беретінін атап өткен министр еліміздегі перинаталдық қызмет деңгейін көтеру міндеті қойылып отырғандығын жеткізді.
«Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыру аясында халықаралық стандарттарға сәйкес келетін 8 перзентхана, оның ішінде Түркістан облысында – 2 перзентхана салу жоспарлануда», – деді А.Ғиният.
Ауылға жұмысқа келген жас мамандарды әлеуметтік қолдау шаралары да қарастырылады. Өткен жылы 225 маман көтерме жәрдемақы алса, 183 маман тұрғын үймен, 92 маман басқа да әлеуметтік қолдау шараларымен қамтамасыз етілген. Ал, Түркістан облысында 25 маман көтерме жәрдемақығы ие болған.
Тағы бір атап кетерлік жайт, Түркістан облысында бұқаралық спортты дамытуға басымдық берілуде. Түркістан қаласындағы әкімшілік-іскерлік орталығында 57 жобаны салу жоспарланған. Атап айтқанда, теннис орталығы салынып, мұз сарайы, ат-спорт кешені, демалыс орындарының құрылысы жүргізіліп жатыр. Сонымен бірге инженерлік инфрақұрылымын салу жұмыстары жалғасуда. Бекзат Саттарханов атындағы балалар мен жасөспірімдерге арналған спорт кешені орнынан қазіргі заманауи үлгідегі спорт кешенінің құрылысы былтыр басталған болатын. Жобаға биыл 1,7 млрд. теңге қаржы бөлінді. Нысан құрылысы келесі жылы аяқталады. Түптеп келгенде, мұның бәрі халықтың денсаулығын нығайтуға септігін тигізетіні сөзсіз.
Жалпы алғанда, ұлттық жобаның негізгі басымдығына сәйкес, сапалы және қолжетімді медициналық қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін облыста жоспарланған іс-шаралар тұрақты орындалуда.
Бүгінде күрделі оталар өз елімізде, оның ішінде Түркістан қаласында жасалуда.
Облыс орталығындағы «Cardio-Turkestan» емханасына 1964 жылғы науқас сол жақ кеуде тұсы, бас айналу, әлсіздік, шаршағыштық шағымымен жүгінген.
Емхананың мәліметінше, пациентті бірнеше жыл бойы артериялық гипертензия, жүректің әлсіз соғуы мазалаған. Осы ретте, науқас амбулаториялық негізде ХМ ЭКГ зерттеуінен өткен. Нәтижесінде, жүректің коронарлық артерияларының зақымдануын анықтау үшін коронарография және тұрақты кардиостимуляторды имплантациялау ұсынылған.
– Пациент жоспарлы түрде «Cardio-Turkestan» емханасына емделуге жатқызылды. Науқасқа бірінші кезеңде жүргізілген коронарография барысында коронарлық артерияның бітелуі анықталып, сол артерияға стент жасалды. Келесі аптасында екінші кезеңде тұрақты екі камералы кардиостимулятор имплантацияланды. Операциядан кейін науқастың жағдайы жақсарып, санаулы күндерде үйіне шығарылды, – деді дәрігер Хандулла Накипов.
Сонымен қатар, орталыққа 1953 жылғы науқас жүрек тұсының ашытып ауырсынуы, әлсіздік сондай-ақ, ауырсынудың тиісті дәрі-дәрмекті қолданған соң ғана басылатыны туралы айтып шағымданған. Науқасты бұл ауру соңғы 3-4 айдан бері мазалаған.
Орталықта дәрігердің тексерулерінен кейін науқасқа коронаргорафия жасау ұсынылды. Науқас амбулаторлы тексерулерден өткен соң, жоспарлы түрде кардиохирургия бөлімшесіне жатқызылды. Коронаргафияда науқас жүрегінің 2 тамыры бітеліп тұрғаны анықталды. Мұндай жағдайда науқасқа аортокоронарлы шунттау отасы жасалады. Науқасқа 5 сағатқа созылған ота барысында жүрекке 2 тамыр тігілді. Отадан кейін науқастың жағдайы жақсарып, отбасымен қауышты.
Айта кетейік, аталмыш оталар Түркістан қаласында алғаш рет МӘМС және ТМККК пакеттері шеңберінде жасалды.
Жуырда Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды Келес ауданы тұрғындарымен кездесу барысында тұрғындардың өтінішіне сәйкес, медициналық зертхана жұмысын халыққа қолжетімді ету жөнінде тапсырмалар берген болатын. Бұл мәселе шұғыл назарға алынып, Келес аудандық «Абай» ауруханасының зертхана бөліміне және ауылдық аймақта орналасқан емдеу мекемелеріне соңғы үлгідегі аппараттар алынды.
Түркістан облыстық қоғамдық денсаулық басқармасының басшысы Марат Пашимовтың айтуынша, ауылдарды емдеу мекемелерімен және медициналық құрал-жабдықтармен қамту жұмыстары алдағы уақытта да жалғасын табады.
Атап айтсақ, «Ақтөбе» ауылдық округінде 12 мыңнан аса халыққа медициналық қызмет көрсетіп отырған «Ақтөбе» бастапқы медициналық санитарлық көмек көрсету орталығына соңғы үлгідегі 2 дана автоматтандырылған анализатор қойылды. Бұл құрылғылар жақын маңда орналасқан «Бозсу», «Қаратөбе», «Көкбұлақ», «Аманат», «Жүзімдік» дәрігерлік амбулаторияларында елге қызмет көрсетеді.
«Қошқар ата» ауылдық округіне қарасты Қошқар ата дәрігерлік емханасына автоматтандырылған және соңғы үлгідегі анализатор қойылды. Келес аудандық «Абай» ауруханасында орналасқан орталықтандырылған зертхана бөліміне соңғы үлгідегі гематологиялық, биохимиялық автомоттандырылған анализатор және автоматтандырылған коагулометр алынды. Қазіргі таңда орталықтандырылған Абай зертханасында осы аппараттар арқылы ауыл халқының денсаулығы тексеріліп жатыр.
Бұқаралық спорттың халықтың денсаулығын сақтау мен саламатты өмір салтын қалыптастыруға қосар үлесінің зор екенін жұрт жақсы біледі. Бұл ретте, елімізде су спорты түрлерін дамытып, Түркістан қаласында жоғары деңгейдегі жарыстар өткізу үшін салынған Орта Азияда баламасы жоқ спорттық кешендері бар ескек есу каналы құрылысының екінші кезеңі басталды.
Осы орайда, таяуда облыс орталығында бой көтерген заманауи спорт нысандарының құрылыс барысымен танысқан Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды спорт саласын дамытуға күш салынатынын және бұл бағытта өңірге дарынды спортшыларды тартудың маңыздылығын айтты. Жауапты сала басшыларымен кездесіп, құрылыстың сапасы мен қауіпсіздігіне баса назар аударуды тапсырды.
— Мұндай заманауи спорт кешендері елімізде көп емес. Біз халықаралық ескек есу каналының мүмкіндігін толық пайдаланып, жастарды спортқа баулуымыз керек. Спорт — ел абыройын асқақтату тетігі ғана емес, ол — денсаулық кепілі. Өңірде спорт саласын дамытуға барлық жағдай жасалады, — деді Д. Сатыбалды.
Олимпиадалық орталық сәулеттік көркімен ғана емес, қаланы көгалдандырып, туризмді дамытуға және өңірдің атмосферасын өзгертуге де мүмкіндік береді. Түркістан қаласындағы әкімшілік-іскерлік орталығында салынған жоба 100 гектарға жуық алаңда орналаласқан. Ұзындығы 2,5 шақырымға созылатын су арнасына 2 млн. текше метр су жиналды. Су тазартқыш құрылғылар қойылған.
Спорт кешен құрылысының екінші кезеңінде мұнда әкімшілік ғимараты, қонақүй, веложолақ, бассейн, қайық тұрақтары, жазғы кинотеатр, аралды қосатын көпір мен басқа да нысандар бой көтереді. Бұл жерде спортшылар жағажай волейболы мен футболы, ашық судағы жүзу, триатлон, желкенді спорт, ескек есу, каноэ сияқты спорт түрлерінен жаттығу жасайды. Су спорт кешені – ауқымды жоба.
Облыс әкімі қалалық саябақ ішінен салынып жатқан жасанды көлдің құрылыс алаңында болды. Демалыс аумағының жалпы ауданы – 13 га жуық. Келер жылы пайдалануға беріледі. Мұнда 4 ұңғыма арқылы су жиналады. Сан алуан түрі субұрқақтар орнатылып, айналасы абаттандырылады.
Жүйелі түрде дене шынықтырумен шұғылданатын барлық жастағы тұрғындардың санын арттыру үшін Түркістан облысында жұмыстар жүргізілуде. Өңір басшысы Түркістанда салынып жатқан «Мұз сарайының» құрылысымен танысты. Әлемдік стандарттарға сай мұз айдыны 1200 адамға есептелген. Мұнда қысқы спорт түрлерінен үйірмелер ашылмақ.
Түркістанда салынып жатқан барлық ғимараттар қаланың көркі ғана емес, тарихи келбеті мен болмысын сақтай отырып, заманауи архитектураның озық жетістіктерін пайдалануда. Ғалымдар мен кәсіби мамандардың пікірі ескеріліп, тарихи келбетін жоғалтпауға басымдық берілуде. Түркістан қаласында сондай-ақ «Теннис орталығы», Олимпиадалық резерв мектебінің әкімшілік ғимараты мен жатақханасы, Б.Саттарханов спорт кешені, «Ат спорты кешені» секілді жаңа спорт нысандары ашылады.
Қараша айының басында Түркістан облысы әкімінің орынбасары Арман Сабитовтың қатысуымен облыстық қоғамдық денсаулық басқармасының кеңейтілген алқа отырысы өтті. Денсаулық сақтау саласындағы негізгі нәтижелер туралы Түркістан облыстық қоғамдық денсаулық басқармасының басшысы Марат Пашимов баяндады.
Кеңейтілген алқа отырысында Түркістан облысының санитариялық эпидемиологиялық бақылау департаментінің, ҚР ДСМ Медициналық және фармацевтикалық бақылау комитетінің Түркістан облысы бойынша департаменті қызметтерінің атқарған жұмыстары да тындалды.
Жиналыста халықтың денсаулығын нығайту, өмір сүру ұзақтығын ұлғайту, денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік бағдарламалар индикаторларының орындалу барысы, инфекциялық аурулардың алдын алу, өлім-жітімді азайту мәселелері қаралды.
Ауылдық жерлерде және шалғай елді-мекендерде тұратын халыққа консультациялық-диагностикалық қызметтер көрсету үшін барлық қажетті құрал-жабдықтармен жабдықталған 13 жылжымалы медициналық кешен арқылы дәрігерлік көмек көрсетілуде.
Мемлекет басшысының 2022 жылғы 14 шілдедегі ҚР Үкіметтің кеңейтілген отырысында берген тапсырмасына сәйкес, «Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық пилоттық жобасы әзірленіп бекітілді. Ұлттық жобаға сәйкес, Түркістан облысы бойынша ауылдық денсаулық сақтау саласын жаңғыртуға 49 нысан салу ұсынылып, қолдау тапты. Одан бөлек, 2023 жылға жоспарланған 4 аудандық аурухананы (Сайрам, Ордабасы, Сарыағаш, Жетісай) қайта көпбейінді ауданаралық аурухана етіп қайта құру үшін денсаулық сақтау желісіне өзгерістер енгізілуде. Сондай-ақ Сарығаш ауданында ІІІ деңгейлі босандыру қызметін ұйымдастыру мақсатында 240 төсек-орынға арналған перинаталдық орталық үшін ЖСҚ әзірленуде.
