Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына тоқталатын болсақ, 2023 жылғы 11 айда оң өсім сақталды. Жалпы өңірлік өнім көлемін 3 трлн. теңгеден асты. Жыл қорытындысымен 3,8 трлн. теңгеге жетеді деген жоспар бар. Өнеркәсіп өнім көлемі 2,3 пайызға артып, 864 млрд. теңгеге жетті. Өңдеу өнеркәсібінде 17 жоба іске қосылды, 534 жұмыс орны ашылды. Ауыл шаруашылығы саласында 1 трлн. теңгеден астам қаржының өнімі өндіріліп, облыс республикада облыс көш бастады. Жыл басынан салаға 92 млрд. теңге инвестиция тартылды. Егістікті әртараптандыру нәтижесінде көкөніс, бақша дақылдарынан рекордтық 3,3 млн. тонна өнім жиналды.Ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау қуаттылықтарын арттыру мақсатында Сауран ауданында 1 гектар аумақта көкөніс сақтау қоймасының құрылысы басталды. 2024 жылы пайдалануға тапсырылады. Жылыжайлардың жалпы көлемі 1 640 гектарға жетіп, 140 мың тонна өнім жиналды. Жылыжай шаруашылықтарын қолдау мәселесі Үкімет алдында көтеріліп, нәтижесінде жылыту шығындарын субсидиялау ережесі бекітілді. Осы мақсатқа өткен жылы 500 млн. теңге бөлінді. Сондай-ақ жылыжайларды бір орталықтан көмірмен қамтамасыз ету үшін арнайы кооператив құрылып, көмір өндірушілерден тікелей тасымалдау келісілді. Мал басы және өнімділігі орташа есеппен 5 пайызға өсуде. Ет экспорты бойынша облыс республикада алдыңғы орында.
2023 жылы 335 мың гектар жайылым жер мемлекет меншігіне қайтарылып, жоспар толық орындалды. Президент тапсырмасына сәйкес, ауыл халқының жағдайын жақсарту мақсатында өткен жылы «Ауыл аманаты» жобасы 6 бағытта іске асырылды. Бұл мақсатқа 19,8 млрд. теңге бөлініп, 3220 жоба қаржыландырылды. Пилоттық жобаға 64 ауылдық округ белгіленіп, 75 жаңа кооператив ұйымдастырылды. Жобаны іске асыру нәтижесінде 3517 жаңа жұмыс орны ашылды.Облыс экономикасына 848 млрд. теңге инвестиция тартылып, көлемі 1,4 есеге артты. Жеке инвестиция 1,5 есе артып, 588,4 млрд. теңгені құрады. 2023 жылы 56 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланған. Бүгінгі таңда 52 жоба іске қосылды. 1785 жұмыс орны ашылды.Облыста құрылыс жұмыстарының көлемі 278 млрд. теңгені құрады. 2023 жылдың басынан 853 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беріліп, нәтижесінде 3 мыңға жуық отбасы жаңа пәтерге ие болды. Қосымша 199 мың шаршы метрлі 59 тұрғын үй тапсырылады.Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына келетін болсақ, оң өсім бар. Жалпы өңірлік өнім көлемі 3 трлн теңгеден асты. Өнеркәсіп өнім көлемі 2 пайызға артып, 758 млрд теңгені құрады. Өсімге негізінен сүт, тоқыма және электр жабдықтары өндірісі үлес қосты. Бұл ретте Түркістан облысы бөлінгенде негізгі өндіріс орындары Шымкент қаласы аумағында қалып қойғанын атап өткен жөн. Осыған байланысты, облыс бюджеті толықтай республикалық бюджет трансферттеріне тәуелді болып тұр. Қазір облыс өнеркәсібінің негізін тау-кен, яғни уран өндірісі құрайды.
Өңір басшысының айтуынша, «ҚазАтомпром» ұлттық компаниясы Созақ ауданында күкірт қышқылын өндіретін зауыт салуды жоспарлап отыр. Құны 100 млрд теңге болатын жобаның жүзеге асуы аймақта 250 жаңа жұмыс орнын ашуға септігін тигізбек. Қазір жер телімі анықталып, компания техникалық-экономикалық негіздеме әзірлеуге кіріскен. Облыстың өзіндік кірісін арттыратын бұдан өзге бірнеше жобадан хабардар етті. Нақтыласақ, бұлар – «Ocean Energy Company» ЖШС-ның Қазығұрт ауданында Каскад ГЭС құрылысы, «Эко-Культура» АӨХ-нің Келес ауданындағы жылыжай кешенін салуы, «Standard Petroleum&Cо» ЖШС-ның Ордабасы ауданында мұнай өнімдерін өңдеу зауыты, «ARM WIND» ЖШС-ның Отырар ауданында күн электр стансасының зауыты, «Састөбе химиялық кешені» ЖШС-ның Түлкібас ауданындағы каустикалық сода, ПВХ, кальций карбиді, әк цемент өндіру зауыты бар. Сонымен қатар бұл ауданда газ электр стансасының, Сауранда күн электр стансасының, Созақта фосфорит кендерін өңдеу зауытының құрылысы жоспарға кірген. Облыс басшылығы Сайрамда бу-газ қондырғысын салуды да ойластырып отыр.
Әкімнің сөзінше, жобаларды іске асыру есебінен өзіндік кірістерді алдағы 5 жылда қосымша 100 млрд теңгеге көбейту болжанады. Сондай-ақ өңдеу өнеркәсібінде 20 жобаны жүзеге асыру жоспарланса, бүгінде 10 жоба іске қосылған.Жалпы, елдің экономикалық драйвері болуға қабілетті әрі лайық ауыл шаруашылығы саласы бұл облыста да қарқынды даму жолына түсіп келе жатыр. Өңірде өндірілген ауыл шаруашылық өнімдері құнының 1 трлн теңгеден асуы сөзімізге дәлел және бұл көрсеткіш арқылы облыс республикада ең алдыңғы позицияда.
«Жыл басынан бері салаға 88,5 млрд теңге инвестиция тартылды. Егістікті әртараптандыру нәтижесінде көкөніс, бақша өнімдерінен рекордтық 3,3 млн тонна жиналып отыр. Нарықты отандық өнімдермен қамтамасыз ету мақсатында биыл 25 жобаны іске асыру көзделсе, жыл басынан бері нақты 22-сі іске қосылды. Салада жаңа технологиялар кеңінен қолданылуда. Қарқынды бау көлемі 5 405 гектарға жеткізілді. Нәтижесінде, өнімділік 5 есе артып, 350 центнерге дейін өнім жиналуда. Су үнемдеу технологиясы 31 788 гектарға, «Бір алқаптан жылына 2-3 өнім алу» жобасы 9 403 гектарға енгізіліп, суды 2 есе үнемдеуге мүмкіндік берді», деді әкім.
Жылыжайға қатысты да жылы жаңалықтар баршылық. Олардың жалпы көлемі бүгінде 1 640 гектарға жетіп, 140 мың тонна өнім жиналыпты. Бұған қоса 100 гектардан агроаймақ құрып, 2027 жылға дейін 500 гектарға жаңа жылыжай салу жоспарда бар. Қазір жылыжайларды бір орталықтан қатты отынмен қамтамасыз ету үшін арнайы кооператив құрылып, көмір өндірушілерден тікелей тасымалдау келісілген. Бұл ретте жылыжайларды жылыту шығындарының 20 пайызы субсидияланатынын да айта кетейік. Өткен жылы осы мақсатта 500 млн теңге бөлінген. Облыс экономикасына тартылған инвестиция көлемі де өсіп келеді. Нақтыласақ, 1,4 есе көбейіп, 751 млрд теңгеден асқан. Оның 500 млрдтан астамы – жеке инвестиция болса, 178 млрды – бюджеттік инвестиция. Бұл орайда тікелей шетелдік инвестициялар көлемінің 225,3 млн доллар болғанын және жалпы құны 3,3 трлн теңгені құрайтын 194 инвестициялық жобалардың пулы қалыптасқанын қаперге салып өтті.Кәсіпкерліктің дамуы да – басты назарда. Бүгінде кәсіпкерлік субъектілерінің саны 28 мыңға артып, жалпы 213 мың бірлікті құрап тұр.
«Жыл басынан бері 1 трлн теңгеден астам өнімі шығарылды. Кәсіпкерлер 21,3 млрд теңгеге жеңілдетілген несиемен қамтамасыз етілді. Келесі жылы несиелендіру көлемін 40 млрд теңгеден асыруды межелеп отырмыз. Шағын және орта бизнесті қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз ету үшін Сауран ауданында 30 гектар аумақта шағын өнеркәсіптік аймақ жобасы іске асырылып жатыр. Жобаға сәйкес алдағы 3 жылда 42 өндірістік ғимарат салынады. Қазір 11 өндірістік ғимараттың құрылысы жүргізіліп, кәсіпкерлерге жеңілдетілген талаптармен ұсынылды. Өз ісін бастауға ниет білдірген азаматтарға «Түркістан» кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы» арқылы 20 мыңнан аса қызмет түрлері тегін көрсетілді», деді әкім.
Аймақтағы туризм ахуалы да тәуір. Облыс басшылығы осы саланы дамыту үшін негізгі үш бағытты айқындады. Біріншісі – экологиялық туризм бағыты. Табиғи аумақтарға келушілер саны 2 есе артқан (2022 жылғы 74,9 мың адамнан 2023 жылы 123,1 мың адамға).«Жалпы, табиғи аумақтарда 99 демалыс орны, 62 қонақ үй, 12 шипажай орналасқан. 30 туристік маршрут құрылды. Емдік-сауықтыру туризм бағытымен облыста 72 емдеу-сауықтыру орны жұмыс істейді (8 мың төсектік орын). 142 мың адамға қызмет көрсетілді. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 21 пайызға көп. Тарихи-танымдық туризм бағытымен жыл басынан өңірімізге біркүндік келуші саны 868 мың адамды құрады. Туристік нысандарды қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз ету мақсатында жалпы құны 34,4 млрд теңгені құрайтын 10 жоба жасалып жатыр», деп ақпарат берілген болатын.Инфрақұрылыммен қамту да қағаберіс қалмайды. Қазір облыстағы орталықтандырылған ауыз сумен қамтылған елді мекендердің жалпы саны 719-ға жетіп, қамту деңгейі 86,4 пайызды құрап отыр.
«Биыл қосымша 20 елді мекенге жаңадан ауыз су құбыры салынады, 11 елді мекеннің тозығы жеткен су жүйелері жаңартылады. Нәтижесінде, қамту деңгейі 88,6 пайызға жетеді. Қалған елді мекендерді алдағы 3 жылда толық қамту жоспарланып отыр. Сонымен бірге, 465 елді мекенге газ жүргізіліп, қамту деңгейі 56 пайызға жетті. Биыл 63 нысанның құрылысы аяқталып, қосымша 52 елді мекен табиғи газға қосылуға мүмкіндік алады. Нәтижесінде, жалпы газбен қамтылған елді мекендер саны 517-ге жетіп, қамту деңгейі 63 пайызды құрайды», деді өңір басшысы сол брифингте.
Күні кеше Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды облыс орталығында салынып жатқан көкөніс сақтау қоймасы мен «Brownfield» үлгісіндегі өндірістік парктің құрылыс алаңында болды. Жұмыс барысын бақылап, жауапты тұлғаларға нақты тапсырмалар берді. 1 га жерде орналасқан қоймада маусымына 4000 тонна көкөніс сақталады. Қазан айында құрылысы басталған маңызды нысан 2024 жылдың 2-тоқсанында аяқталмақ.Өңір басшысы Дархан Сатыбалдының тапсырмасына сәйкес «Түркістан» ӘКК» АҚ-на Сауран ауданының аумағында көкөніс сақтау қоймасын салу жөніндегі инвестициялық жобаны іске асыру тапсырмасы берілген болатын. Жобаның мақсаты – көкөністерді сақтаудың заманауи кешенін құру. Осылайша маусымаралық кезеңде көкөністер – қырыққабат, пияз, сәбіз, картоп бағасының қолжетімділігін қамтамасыз етеді. Осыған сәйкес, Шаға ауыл округінен арнайы жер телімі бөлінді. Жоба құны – 1,4 млрд.теңге.Бұл инвестициялық жобаның концепциясына сәйкес, қуаттылығы 4000 тонна көкөніс сақтау, оның ішінде 8 жеке тоңазытқыш сақтау камерасынан және 500 тоннаға арналған құрғақ қоймасын салу жоспарланған.
Сондай-ақ облыс әкімі Сауран ауданы, Шаға ауыл округіндегі Бершінтөбе ауылында салынып жатқан өндірістік парк құрылысы инвестициялық жобасының құрылыс барысын пысықтады. «Brownfield» үлгісіндегі өндірістік парк — өндіріс және қайта өңдеу нысандарын орналастыруға арналған толық жабдықталған, нақты белгіленген заңды құқықтары, қажетті инфрақұрылымы (электр, газ, сумен жабдықтау, су бұру, телефон байланысы) мен коммуникациялары бар жер учаскелері. Өнідірістік парктердің негізгі ерекшелігі мен артықшылығы – ұсынылған алаңдарда өндірістің кез-келген түрін орналастыру мүмкіндігінде.
Өндірістік паркты құру мақсаты – әртүрлі көлемдегі өндірістік компанияларды тарту арқылы (оларға қажетті тиімді, инновациялық өндірістік қуаттар мен заманауи форматтағы қойма үй-жайлар) олардың өзара әрекеттесуі негізінде үйлесімді өндірістік орта құру.Бұл ретте, өндірістік парктерді құру шикізаттық емес секторды дамыта отырып, өндірістің инновациялық дамуына мүмкіндік береді. Жалпы ауданы – 30 гектар. Мұнда 42 өндірістік ғимарат орналасады.Нысанды пайдалану мақсаты – өндірістік тоңазытқыш жабдықтарын шығару, фармацевтикалық өнімдерді дайындау, жылыжай кешенінің жабдықтарын шығару цехы, жиһаз дайындау, құрастыру және жаңбырлатып суғару жабдықтарын құрастыру және өндіру.Түркістан облысының жиһаз өндірушілері үшін барлық қолайлы жағдай жасап, жиһаз кластерін дамыту қолға алынған. Сонымен қатар, Түркістан облысы аудандарының жергілікті атқарушы органдарымен бірлесіп, Жетісай, Мақтаарал, Келес, Сайрам, Шардара, Түлкібас аудандарында және Сарыағаш қаласында өнеркәсіптік парктер салу мүмкіндігін қарастырырылуда.
