ТҮРКІСТАН: ЖЕҢІЛДЕТІЛГЕН НЕСИЕНІҢ БАСЫМ БӨЛІГІ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА БАҒЫТТАЛМАҚ

296
Түркістан облысында жастарға жеңілдетілген шағын несие беру жобасы бойынша кезекті комиссия отырысы өтті. Биыл  Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес, биыл жастарға жеңілдетілген 2,5 пайыздық несие беріледі. Бұл жұмыстарды үйлестіруге Түркістан облысына 2,9 млрд. теңге қаржы қаралып отыр. Оған облыстың 594 жас азаматы қатыса алады. ҚР Қаржы және Еңбек министрліктерімен үш жақты келісім шарт жасалып, «Аграрлық несие корпорациясымен» сенім білдірілген агент ретінде танылды. Сонымен қатар, облыстық комиссия құрамы нақтыланып, облыс әкімінің шешімімен бекітілген болатын. 2023 жылдың 2 мамырындағы жағдай бойынша Түркістан өңірінің түпкір-түкпірінен 81 жастың құжаты қабылданып, комиссия қарауына тапсырылған. Түркістан облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының мәжіліс залында комиссия отырысы өткізіліп, шағын несие алуға үміткер 25 жастың бизнес-жобалары тыңдалды. Нәтижесі бойынша хаттама түзілуде. Сондай-ақ биыл Түркістан облысында 600-ге тарта жас кәсіпкерге 2,5 пайыздық несие берілді.  Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Түркістан облысының Жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы басшысының орынбасары Тұрар Құдайбергенов айтты.
– Президенттің тапсырмасына сәйкес, елімізде мемлекеттік бағдарламалар арасында жастардың тегін оқуына, жұмыспен қамтылуына, кәсіппен айналысуына арнайы бағдарламалар биыл молынан қарастырылған. Бұл орайда, жаңадан кәсіп бастағысы келетін немесе бар кәсібін кеңейтуге ниетті жастарға 2,5 пайызбен несие беріле бастады. Биыл бұл бағдарлама аясында еліміз бойынша 5,8 мың жас 5 млн теңге сомасында шағын несие ала алады. Ал Түркістан облысы бойынша 594 жасқа жеңілдетілген шағын несие беру мақсатында 2,9 млрд теңге қаржы қаралды. Қазіргі таңда 155 жоба қабылданып, 25 жоба арнайы комиссияның қарауына өтті. Несиелер «Аграрлық кредиттік корпорациясы» арқылы беріледі. 3 мамыр күні комиссия отырысы өтеді. Онда үміткерлер өздерінің бизнес-жобаларын таныстырады. Өтінім бергендердің дені мал бағу мақсатын көздеп отыр. Осы орайда айтарым, облыстың ерекшелігін ескере отырып, тың әрі инновациялық жобалардың ұсынылғаны абзал. Оның ішінде сұранысы жоғары салалар қамтылғаны құба-құп болар еді. Еңбекке, кәсіпкерлікке, білім мен ғылымға бейім жас азаматтарымызды әрқашан қолдаймыз, — деді Тұрар Керімұлы.
Ал «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ Түркістан облысы бойынша филиалы директорының орынбасары Азат Муйтембаевтың айтуынша, несие мал шаруашылығы саласындағы жобалар үшін – 7 жылға дейін, басқа бағыттар үшін – 5 жылға дейін, көктемгі егіс және күзгі жиын-терін жұмыстары үшін – 3 жылға дейін беріледі.
– Несие алушылардың жасы 21-ден 35-ке дейін және жеке кәсіпкер ретінде тіркелуі тиіс. Үміткердің жасы құжат тапсыру сәтінде ескеріледі. Микрокредит алушылар үшін негізгі борыш пен сыйақыны өтеу бойынша жеңілдікті кезең беріледі. Ол микрокредит мерзімі ұзақтығының үштен бірінен аспайды. Несие 5 жылға, яғни 60 айға берілсе, жеңілдікті кезең 20 айды құрайды. Бұл ретте, қолынан іс келетін жаңа толқын мүмкіндіктен шет қалмауы тиіс, — деді Азат Мақсұтұлы.
Айта кетейік, жоба шеңберінде кепілдік қою – басты талаптардың бірі. Үміткерлерде кепіл болмаса, үшінші тарап кепілгер бола алады. Кепілге жылжымайтын мүліктен басқа меншіктегі жер немесе арнаулы техника қабылданады. Үміткер үйленген не тұрмыста болса, жұбайының нотариалды рұқсаты керек. Өтінім беру үшін құжаттар пакетін «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ филиалына тапсыру қажет.
Еске сала кетсек, қазіргі таңда Түркістан облысына қарасты аудан, қалалық «Жастар ресурстық орталығы» КММ-мен бірлесіп Халықты жұмыспен қамту орталығы мамандары мемлекеттік бағдарламалар бойынша ақпараттық-түсіндірме жұмыстарын жүргізіп жатыр. Бұл бағыттағы кездесулер мен насихаттау жұмыстары жылдың соңына дейін жалғаспақ. Жастардың басым бөлігі аталмыш несиені ауыл шаруашылығына бағыттап отыр. Мәселен жуықта ғана Түркістан облысының Мақтаарал ауданында жастарға берілетін 2,5 пайыздық несиені алу тәртібі түсіндірілді. Қазіргі таңда ауданда 40-қа жуық жас 5 млн теңгеге дейінгі микрокрдедитті алуға ниет білдіріп отыр. 2,5 пайыздық несиені алуға ниеттілерлердің бірі – Өмірбек Бекішов. Ол өткен жылы 1 млн 125 мың теңге көлеміндегі қайтарымсыз грантқа ие болған. Тірліктің көзін таба білетін жас оған шағын жылыжай ашып, қияр еккен. Қазір дайын өнімді сатып, пайдасын көріп жатқанын айтады.
Өмірбек Бекішов, Жамбыл ауылдық округінің тұрғыны: — Күніне 300-400 келі қияр алып жатырмыз. Оны 600 теңгеден сатып жатырмыз. – Қанша сотық жылыжай? – 4 сотық жылыжайымыз бар. 2,5 пайызға құжат жинап жатырмыз. Осы 5 млн теңгені алып, бизнесімізді ұлғайтсақ дейміз. Мамандар ауыл-ауылды аралап, жастарға бағытталған 2,5 пайыздық несиені қалай алуға болатынын түсіндіріп жүр. Алайда олар, бұл мүмкіндікті пайдаланғысы келетіндердің көбі бұған дейін 1 млн 125 мың теңге көлеміндегі қайтарымсыз грант алып, пайдасын көргендер екенін айтады.
Сүндет Кенжебаев, аудандық жастар ресурстық орталығының директоры: — Қалғандарын білесіздер, «ой оған залок жоқ»,-дейді біріншісі. Екінші көбісі еріншетік болып жатыр. Бірақ біз барынша көз жетуізуге тырысып жатырмыз. Жастарға арналған несиені алу үшін бірінші – кепілге үй болу керек. Одан кейін бизнес жобасы болу керек. Кредиттік тарихы – төлемей қалған қарызы 90 күннен аспауы керек. Гарант адам болуы тиіс. Қалғаны ХҚКО мен банктен бітеді. Мамандар бүгінге дейін ауданда 40-қа жуық жас өтінім бергенін айтады. Олардың дені мал бағу мен егу салуды көздеген. Сондықтан мамандар жастарға облыстың ерекшелігін ескере отырып, тың әрі инновациялық жобалардың да тиімділігін түсіндіруде. Оның ішінде кәсіпкерлікке, білім мен ғылымға бейім жас азаматтарды қолдауға ерекше назар аударылып отыр. Жалпы Түркістан облысы бойынша 600 жасқа жеңілдетілген шағын несие беру мақсатында 2,9 млрд теңге қаржы қаралған.  Қазіргі таңда 155 жоба қабылданып, 25 жоба арнайы комиссияның қарауына жіберілген.
Осы тұрғыда Созақтық шаруа мемлекеттік бағдарлама аясында қой басын көбейтіп келеді.  Созақ ауданында жылдан-жылға мал басы саны артып келеді. Мұны мамандар мемлекет тарапынан көрсетіліп жатқан көмекпен байланыстырады. Ауданда ауыл шаруашылығын дамытуға арналған бағдарлама аясында асыл тұқымды мал өсіруді қолға алған шаруалар көбейген. Созақ ауданы мал шаруашылығына қолайлы аймақтың біріне жатады. Жайылым жер де жеткілікті. Осы ерекшелікті жергілікті шаруалар тиімді пайдаланып келеді. Соның бірі — «Қанжарбек» шаруа қожалығы. 2005 жылы құрылған қожалық ет өндіру бағытын қолға алған. Қожалық төрайымы Айгүл Ашетова 2020 жылы «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ арқылы 10 млн теңге несие алып, 400 бас қой сатып алған. Бүгінде 1130 бас уақ мал, 50 бас мүйізді ірі қара, 75 бас жылқысы бар. Шаруақожалық 2000 га аса жайылымдық жерді пайдаланып отыр. Сондай-ақ, «Инвестициялық салымдар есебінен кеткен шығынның бір бөлігін өтеп беру» бағдарламасы бойынша құдық қазылып, күн сәулесінен энергия алатын қондырғылар қойылған. Қазіргі таңда, мұнда 8 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Орташа жалақы мөлшері 200 мың теңгенің төңірегінде. Кәсіпкер алдағы уақытта тағы төмен пайызбен несие алып, мал басын арттыруды көздеп отыр. Мұндай мүмкіндікті пайдаланып, ісін ілгерілетіп отырғандар баршылық дейді салаға жауапты маман.
– Біздің шаруа қожалықтың басым бағыты – мал басын көбейту. Қазіргі таңда мемлекет тарапынан жеңілдіктер болып жатыр. Субсидиялар көптеп бөлінуде. «Ауыл аманаты» бағдарламасы бойынша өз бизнесін дамытуға немесе кооператив құрамында жеңілдетілген несие алуға мүмкіндік бар. Сондай-ақ, жастардың кәсіпкерлік бастамаларына жәрдемдесу мақсатында 21 мен 35 жасқа дейінгі азаматтарға 2,5%-бен 5 млн теңгеге дейін несие беріле бастады. Менің ойымша, бұл – үлкен мүмкіндік. Алдағы уақытта осы бағдарламалар аясында қожалықтың иелігіндегі мал басын тағы да көбейтуді жоспарлап отырмыз, — деді шаруа қожалық мүшесі Бағлан Қанжарбекұлы.
Еске сала кетсек, жалпы ауданда 330 мыңға тарта ұсақ мал, 15 мыңнан астам түйе, 25 мыңға тарта жылқы, 40 мың бас ірі қара бар. Сала мамандары мемлекеттік қолдаудың көмегімен бұл көрсеткішті арттыра түсу негізгі міндет екенін жеткізді.
Биыл мемлекет тарапынан кәсіпкерлікке әсіресе ауыл шаруашылығына айырықша қолдау түрлері көрсетілуде. Мәселен мемлекеттік облыста грант жоба аясында кәсібінің нәсібін көріп отырғандар қатары жетерлік. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың мемлекеттік бағдарламаларды ұлттық жобаларға трансформациялау жөніндегі тапсырмасын орындау мақсатында түрлі бағытта жобалар кешені әзірленген болатын. Соның бірі — Кәсіпкерлікті дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобасы. Аталған жоба кәсіпкерлік белсенділікті арттыруға, кәсіпкерлердің өсуін жеделдетуге, сонымен қоса бәсекелестікті дамытуға бағытталған. Осы орайда, Түркістан облысының БАҚ өкілдері Созақ ауданындағы мемлекеттік бағдарламалар арқылы кәсіп ашқан азаматтардың жұмысымен танысты.
Шолаққорғандық кәсіпкер Талшын Сатыбалды өткен жылы аталған жоба арқылы 1 млн 225 мың теңге көлемінде қайтарымсыз грант алған. Ол осы қаржыға аудан орталығынан массаж салонын ашып, онда әйелдер мен балаларға арналған емдік және классикалық массаж қызметтерін көрсетеді. Бүгінде кәсіпкер 6 адамды жұмыспен қамтып отыр. Кәсіпкердің айтуынша, орталықта массаждан бөлек, хиджама, шугаринг, сатху терапевт және маникюр қызметтері бар.
«Қайтарымсыз грант – аудан тұрғындарына кәсіп бастауға үлкен көмек. Бүгінде орталығымызда ауыл тұрғындарына түрлі қызметтер көрсетіліп жатыр. Кейде тіпті тұрғындар алдын ала жазылып келеді. Өзім бұл салада үш жылдан бері еңбек етіп келемін, ал орталықтың ашылғанына бір жыл болды. Мен алдымен арнайы курсты оқыдым, ал қазір массаж сабақтарын өзім өткіземін, 40-қа жуық шәкіртім бар. Орталықтағы қызметкерлердің ай сайынғы табысы 200-300 мың теңгені құрайды. Алдағы уақытта осы кәсібімді дамыту мақсатында қосымша мемлекеттен гранттар бөлініп жатса, тағы да қатысу жоспарда бар. Cондай-ақ, соңғы үлгідегі заманауи аппараттарды алып, кәсібімді одан әрі дамытуды көздеп отырмын», — деді кәсіпкер.
Мемлекеттік грантпен кәсібін дөңгелетіп отырғандардың бірі — Зәуре Аманбекова. Ол үйінің іргесінен шағын наубайхана ашқан. Қайтарымсыз грант керекті құрал-жабдықтар сатып алуына үлкен септігін тигізгенін айтады. Оған кондитерлік өнім пісіретін пеш, үлкен тоңазытқыш сатып алыпты. Қазір тапсырыстарды орындап жатыр. Еңбекпен өрнектелген өмірі көпке үлгі боларлық. Бүгінде мұнда дәмі тіл үйіретін түрлі тәтті күлшелер мен кондитерлік тағамдар дайындалады. Мұнда бес адам еңбек етеді.
«Бұл кәсіппен отбасымызбен айналысамыз. Себебі жолдасым, ұлым мен келінім маған күнделікті көмектеседі. Ұлым дүкендерге нанды таратып отырса, келінім сол тәтті нандарды пісіруге көмектеседі. Одан бөлек қарамағымда екі адам жұмыс істеп, өз нәпақасын тауып жүр. Өзім Алматы қаласында Нан пісіру макарон және кондитерлік өндіріс технологиясы мамандығында біліп алғанмын. Еңбектің наны тәтті дейді. Еңбексіз адам арманына жете алмайды. Жұмыс істеймін деген адамдарға қуана-қуана үйретемін», — деді кәсіпкер.
Еске сала кетсек, былтыр Созақ ауданында 80-нен аса азамат мемлекеттік гранпен қамтылса, 511 адам «Бизнес бастау» бойынша оқуға жіберілген.
Айта кетсек, биыл Түркістан облысында 600-ге жуық жасқа 2,5 пайыздық жеңілдетілген несие беріледі. Қазіргі таңда құжат қабылдау жүріп жатыр. Қатысушылардың жасы 21 мен 35 аралығында болуы тиіс. Жастар 5 миллион теңгеге дейін несие ала алады. Сонымен қатар Түркістан облысында Ауыл Аманаты жобасы қарқынды жүзеге асып келеді. Жуықта ғана осы жоба аясында түсіндірме жұмыстары жүргізілген болатын. Түркістан облысы әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасымен өңірде «Ауыл аманаты» жобасы бойынша жүйелі жұмыстар жүргізіліп, орындалу барысы жіті бақылауға алынған. Осы орайда, өңірде «Ауыл аманаты» жобасын іске асыру барысы туралы жиын өтті. Жиынға Түркістан облысы әкімінің орынбасары Ермек Кенжаханұлы, ауыл шарушалығы басқармасының басшысы, «Түркістан ӘКК» АҚ, «Ырыс» МҚҰ, «Оңтүстік» АИО, Облыстық кәсіпкерлер палатасы, Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы басшылары және онлайн байланыс арқылы аудан, қала әкімдері қатысты. Жобаны іске асыруда өңірде жеке қосалқы шаруашылықтарды кооперативтер негізінде дамытуға басымдылық беріледі. Пилоттық жобаны жүзеге асыруға барлық ауылдық округтерде скрининг жұмыстары жүргізілді. Нәтижесінде, бірінші кезекте биылғы жылы жобаға қатысатын 16 ауданнан 64 ауылдық округі бекітілді. Ауылдық округтерде жобаға қатысатын 72 кооператив анықталып, әлеуетті несие алушылардың тізімі жасақталды. Қазіргі таңда несие қаржысын таратушы ретінде сенім білдірген өкіл ретінде «Түркістан ӘКК» АҚ танылды. Сәуір айының 18-нен бастап несие қаражатын беруге құжаттар қабылдау басталды. Бүгінгі күнге 7,3 млрд. теңге болатын 847 өтінім қабылданып, оның ішінде 312 өтінімінің, яғни, 2,6 млрд. теңгесінің құжаттары мақұлдау сатысында. Облыс басшысының орынбасары кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталықтарының басшыларына құжаттандыру жұмыстарын жүйелеуді тапсырды.
– Шаруаларға құжаттарды тапсыруға көмек көрсету керек. Сіздердің міндеттеріңіз – шаруаларға портал арқылы құжат тапсыру жөнінде бағыт-бағдар беру. Қиындықтар кездескен жағдайда көмек көрсету. Аудан, қала әкімдері, өздеріңіз осыны бақылауға алып, жұмысты ұйымдастыруды қолға алыңыздар, – деді Ермек Кенжеханұлы.
Жалпы жоба аясында 4 000 (орта несие қаражаты көлемі 5,0 млн. тг) бірлікке жуық микрокредит беріледі. Нәтижесінде, жоба аясында 5 200 жаңа жұмыс орындары құрылып, өңірдегі 8451 бірлік АӘК алушы отбасы санын 30%-ға төмендету жоспарлануда. Айта кетейік, 2023 жылға «Ауыл аманаты» жобасын іске асыруға облысқа 19,8 млрд. теңге несие қаражаты бөлініп, несиелендірудің 6 бағыты таңдалды. Атап айтқанда: өсімдік шаруашылығын дамыту, мал шаруашылығын дамыту, құс шаруашылығын дамыту, балық шаруашылығын дамыту, ауыл шаруашылығы кооперативтерді жабдықтау, тұрғындардың өз кәсібін ашу. Бұдан бөлек, жиын барысында минералды тыңайтқыш бағасының тұрақсыздығы талқыланды. Қазіргі таңда Мақтаарал және Жетісай аудандарында оның құнының өсуі анықталып отыр. Делдалдар бағаны көтеріп жіберген. Бағаны тұрақтандыру бойынша әр ауданнан мамандар бекітіліп, тікелей Сарыағаш ауданынан тасымалданатын минералды тыңайтқыштың бағасын бақылауда ұстау бойынша жұмыстар жүргізіледі.
Жиын барысында облыс басшысының орынбасары бірқатар жауапты басшылардың жұмыстарына сын айтып, ауыл тұрғындарына қажетті деңгейде түсіндіру жұмыстарын күшейтуді тапсырды.