Қазақстандағы діни ахуалдың өзіндік ерекшелігі бар өңірлерінің бірі – Түркістан облысы. Ресми мәліметтерге сүйенсек, 2025 жылы облыс аумағында 740 мешіт, 1208-ден астам дін қызметкері (имам, ұстаз, теологтар) тіркелген. Облыстағы мешіттердің барлығы Қазақстан мұсылмандары діни басқармасына қарасты. Тұрғындарының басым бөлігі ислам дінін ұстанатын Түркістан өңірі – тарихи-рухани орталық ретінде дін саласындағы саясатты жүзеге асыруда белсенді аймақтардың бірі. Мұндағы діни ахуал тұрақты болғанымен, теріс ағымдардың идеологиясына қарсы күрес және діни сауаттылықты арттыру күн тәртібінен түспейді.
Осы орайда біз Түркістан облысы Дін істері басқармасына қарасты «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің теолог маманы Ұлмекен Перденмен сұхбаттасып, өңірдегі ақпараттық-түсіндіру жұмыстары мен діни идеологияны түсіндіру барысына үңілдік.
– Ұлмекен ханым, ең алдымен өзіңіз жайлы айтып өтсеңіз. Қай жылдан бері дін саласындасыз?
– 2024 жылдан бері дін саласында жұмыс істеп келемін. Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті атындағы университетінде теология мамандығы бойынша білім алдым. Қазір «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-де теолог ретінде қызмет атқарып жүрмін. Негізгі жұмысым – халықпен кездесіп, дін туралы түсіндіру, әсіресе жастарға дұрыс діни таным қалыптастыру.
– Облыста ақпараттық-түсіндіру жұмыстары қалай жолға қойылған?
– Түркістан облысында қазіргі таңда 75 ақпараттық-түсіндіру тобы (АТТ) бар. Олардың құрамында теологтар, дінтанушылар, имамдар, заңгерлер мен психологтар жұмыс істейді. Кездесулердің негізгі мақсаты діни сауаттылықты арттыру, зайырлы мемлекет негіздерін түсіндіру, жат ағымдардың белгілерін тану және қарсы тұру жолдарын үйрету. Өздеріңіз білесіздер, Қазақстанда 18 конфессияны құрайтын діни бірлестіктер өкілдері тату-тәтті ғұмыр кешіп жатыр. Еліміздің заң талаптары бойынша әрбір адам қандай дінді ұстанамын десе өз еркінде. Қазақстан – зайырлы мемлекет, сондықтан ол діни бірлестіктердің ішкі істеріне араласпайды. Діни ұстанымы бойынша ешкімнің кемсітілуіне жол бермейді.
– Дәстүрлі емес діни идеологиямен күрес бағытында қандай жұмыстар бар?
– Облыс көлемінде дәстүрлі бағытқа бейімдеу мақсаттарында теолог мамандар тарапынан оңалту жұмыстары жүргізіліп келеді. Жыл сайын азаматтарды қоғамға бейімдеу, нәтижелі түрде дәстүрлі көзқарасқа дағдыландыру жұмыстары тұрақты жүргізілуде. Әр азаматпен жеке кездесу, сенім арту, дұрыс бағыт беру – үлкен кәсіби шеберлікті талап етеді. Алайда біздің мамандар бұл бағытта тұрақты түрде білімін жетілдіріп отырады.
– Ақпараттық кеңістікте қандай құралдарды пайдаланасыздар?
– Әлеуметтік желілер – қазіргі таңда басты құрал. Біз Instagram, Telegram, TikTok және YouTube платформаларында 4000-нан астам ақпараттық материал, 1000-нан астам бейнеролик жарияланды. Сонымен қатар, облыстық БАҚ беттерінде мақалалар мен сұхбаттар тұрақты жарияланып отырады. Сонымен қатар, медиа кеңістігінде де дін саласындағы саясатты насихаттау өз нәтижесін беруде. Түркістан облысында жергілікті телеарналар мен радиолар, сондай-ақ әлеуметтік желілерде ақпараттық видеороликтер, сұхбаттар, дінтанушылық мақалалар кеңінен жариялануда. Бұл – заманауи технологияларды тиімді пайдалану арқылы діни ақпараттың халыққа дұрыс әрі сапалы жетуін қамтамасыз ететін маңызды құрал
– Халық арасында жиі кездесетін діни түсініспеушіліктер қандай?
– Ең бастысы – дін мен дәстүрдің ара-жігін ажырата алмау. Кейбір азаматтар салт-дәстүрді шариғатқа қайшы деп түсінеді. Бұл – радикалды ағымдардың идеологиясынан туындаған жаңсақ пікір.Тағы бір өзекті мәселе – интернеттегі жалған діни ұстаздардың ықпалы. Әлеуметтік желідегі түрлі бейресми уағызшылар халықты адастырып жатады. Сондықтан біз ресми және сенімді дереккөздерді пайдалануға кеңес береміз:Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы, Muftyat.kz, Kazislam.kz.
– Жалпы, Түркістан облысындағы діни ахуалды қалай бағалар едіңіз?
– Облыста діни ахуал бірқалыпты, тұрақты. Бірақ босаңсуға болмайды. Қоғам үнемі өзгеріп, интернет арқылы жаңа идеологиялар тарап жатыр. Сондықтан ақпараттық жұмыс әрқашан белсенді жүргізілуі қажет. Жастармен тығыз байланыс, білім беру мекемелеріндегі кездесулер, ата-аналармен түсіндіру жұмыстары – осының бәрі бір-бірімен сабақтас. Біздің, бүгінгі ұрпақтың мақсаты – осы береке-бірлік пен ынтымақты, толеранттылық пен өзара сыйластықты көздің қарашығындай сақтап, кейінгі ұрпаққа аман-есен табыстау. Тек имам мен дін саласының қызметкерлері емес, әрбір қазақстандық осы жолда аянбай атсалысқаны дұрыс деп есептеймін.
«Бақыт, қайда барасың?» деп сұрағанда: «Бірлігі жарасқан елге» деп жауап берген екен. Ендеше сол бірлік біздің елімізде бар. Дінаралық татулық, конфессияаралық келісім бар. Ал мұндай елде тұрақтылық та, даму да, өркендеу де болары хақ.
– Ұлмекен ханым, сұхбатыңыз үшін рахмет! Қызметіңізге табыс тілейміз!
