Түркістан қаласы әкімдігінің «Инфрақұрылым және коммуникациялар бөлімі» мемлекеттік мекеменің «Түркістан-Су» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорнының ұйымдастыруымен баспасөз туры болып өтті. Арнайы шараға Түркістан қалалық мәслихат төрағасы Ғаппар Сарсенбаев, қалалық мәслихат депутаттары Бекахмет Абусейтов, Ғалымжан Худияров пен аталмыш мекеменің директоры, қалалық мәслихат депутаты Ақниет Асылов пен БАҚ өкілдері қатысты.
Баспасөз турының негізгі мақсаты Түркістан инвестициялық бағдарламаның орындалу айқындығы, кәсіпорын объектілерін қайта жаңарту, активтерін жетілдіру және жаңартуға, сондай-ақ инвестициялық бағдарламаны іске асырудан алған нәтижеге және тарифтен алынатын қаражатты мақсатты қолдану туралы тұтынушыларды хабардар негізінде ұйымдастырылды.
– Жөндеу-жұмыстары бойынша іс-шараларды жүргізу, инфрақұрылымдарды жаңарту бойынша жыл басынан бері министрлік үлкен ауқымды жұмыстар жүргізді. Бірінші кезекте табиғи монополия субьектілерінің жалақысын көтеру бойынша нормалары қарастырды. Сонымен қатар, қосымша инвестициялар көлемін ұлғайту мәселесін көтерді. Үшінші кезекте иесіз қалған жерлерді күтіп-баптап ұстау шығындарын ретке келтіру жобасы құрылуда. Жоғарыда айтылған инвестициялық бағдарлама жобасында «Түркістан-Су» МКК жаңа тарифтік саясат шеңберінде желілерді қайта құру және жаңғырту жолымен негізгі құралдардың тозуын 15-20%-ға төмендету жоспарланып отыр. Мұның бәрі алдағы уақытта аталған «Түркістан-Су» мекемесінің тозу деңгейін төмендетіп, үлкен инвестициялық бағдарламамен жаңартылатын болады. Тағы бір ауқымды жобалар аясында мұндағы мамандардың айлығы да өсетін болады, – деді Ақтілеу Балғабекұлы.
«Түркістан-Су» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорнының директор орынбасары Сейілбек Дайрабай мекеме жұмысымен таныстырды. Атқарылатын ағымдағы жұмыстардың жоспарымен бөлісіп, арнайы сарқынды су айдау станциясына алып барды. Ондағы мамандардың қызметтерін көрсетті.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына арнаған «Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі» атты Жолдауында елімізде ондаған жылдар бойы қомақты қаржы бөлінгеніне қарамастан ауыз су мәселесі әлі шешімін таппағанын айтып, Үкіметке Өңірлерді дамытудың ұлттық жобасы аясында бес жыл ішінде халықтың 100 пайызын таза ауыз сумен қамтамасыз етуді тапсырғаны белгілі. «Біріккен Ұлттар Ұйымы алдағы он жылдың ішінде жаһандық деңгейде су ресурсының тапшылығы болады деп болжам жасап отыр. 2030 жылға қарай су тапшылығының көлемі 40 пайызға жетуі мүмкін. Сондықтан, біз жаңа технологиялар мен цифрландыру арқылы суды үнемдеуге көшуіміз керек. Су тапшылығын жоюдың басқа жолы жоқ. Бұл – аса маңызды міндет. Үкімет су пайдалануды реттеу және оны үнемдеу технологиясын енгізу жұмысын ынталандыру үшін нақты шешімдер әзірлеуге тиіс. Су нысандарының экожүйесін сақтап, оны үнемді пайдалану үшін аса маңызды 120 каналды қайта жаңғыртуға кірісеміз. Ақмола, Алматы, Батыс Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда, Түркістан облыстарында жаңадан 9 су қоймасы салынады. Бұл – ауқымды жоба. Бірақ, біздің қолымызда қажетті ресурстың бәрі бар. Атырау және Маңғыстау облыстарының аудандарын ауыз сумен қамтамасыз ету үшін «Астрахан-Маңғыстау» магистралды су құбыры жаңғыртылады және Кендірлі кентінде су тұщытатын жаңа зауыт салынады. Жалпы, ондаған жылдар бойы қомақты қаржы бөлінгеніне қарамастан, ауыз су мәселесі әлі шешімін тапқан жоқ. Сондықтан, Өңірлерді дамытудың ұлттық жобасы аясында бес жыл ішінде халықтың 100 пайызын таза ауыз сумен қамтамасыз етуді тапсырамын. Бұл – Үкіметтің алдында тұрған басты міндет» деді.
Ел Президентінің тапсырмасын жүзеге асыру бойынша облыс орталығының тұрғындарын ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында Түркістан қаласында соңғы жылдары қыруар жұмыстар жүргізілді. Атап айтқанда, екі жыл бұрын Түркістан қаласында бес су резервуарының құрылысы басталған болатын. Соның біреуі құрылысы толық бітіп, биыл пайдалануға берілді. Қалған төртеуінің құрылыстары келер жылы толық аяқталып, пайдалануға берілгенде түркістандықтар 100 пайыз таза ауыз сумен қамтамасыз етілетін болады. Яғни, 2024 жылы Түркістан қаласы таза ауыз сумен толығымен қамтылады.
Бүгінде Түркістан қаласында 189 мың 210 тұрғын ауыз сумен қамтамасыз етілген. Бұл облыс орталығы халқының 98,9 пайызы. Қала тұрғындарына ауыз су «Мырғалымсай» жер асты су кен орнынан 33 шақырым құрайтын магистралды су құбыры арқылы тазартылып беріліп жатыр. Су жеткізіп беру қызметімен «Түркістан су» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны айналысады.
Жоғарыда айтып өткеніміздей, облыс орталығы Түркістан қаласын ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында, өткен жылы 5 нысанның құрылысы басталған болатын. Атап айтқанда, олардың біріншісі – Мақта зауыты және Түркістан қалалық темір жол (ТГЖД) аумағы, екіншісі – бірінші және екінші шағынаудандар мен Ремзауыт аумағы, үшіншісі – Иассы және Шауғар шағынауданы, төртіншісі – Түркістан қаласының жаңадан қоныстанған аумағы, бесіншісі – көлемі бес мың текше метрді (5000 м3) құрайтын резервуар. Бүгінгі таңда бұлардың төртеуінің құрылыстары кестеге сай жүйелі жүрізіліп келеді. Ал біреуі – көлемі бес мың текше метрді (5000 м3) құрайтын резервуардың құрылысы осы жылы аяқталып, пайдалануға берілді. Құрылыс барысында 25 мың шақырымнан астам құбыр тартылды. Қаладағы барлық ескі және жаңадан бой көтерген ғимараттарға кәріз жүйесі жүргізілді.
Өз кезегінде «Түркістан Су арнасы» мекемесі 200 мыңға жуық халқы бар шаһарды 100 пайыз орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етуге әзір. Жаңа су арнасы толық заманауи техникамен жабдықталған. Энергия үнемдейтін жоғары технологиялық қондырғылар қойылған су шаруашылығы қаланы сумен жабдықтау және су бұру жүйесі арқылы тиімді қамтамасыз етуге бағытталған ірі операторға айналуға мүмкіндігі бар.
Түркістан қаласын үздіксіз сумен қамтамасыз ететін жаңа мекеме – толық автоматтандырылған үлкен өндірістік кешен. Ұңғымалар арқылы қуатты сорғылар көп метрлік тереңдіктен тірі ылғалға ие болады және оны магистральды су құбырына береді. Зарарсыздандырылған, таза ауыз сумен халықты қамтамасыз ететін жаңа су арнасында су шығыны толық бақылауда. Сорғылардың жай-күйі, су көлемі, құбырдағы қысым және басқа да деректер диспетчерлік бекеттің мониторларында көрсетіледі.
Қалған төрт су жинағыш нысанның құрылысы биылғы жылы аяқталады. Солай келер жылдың қорытындысымен, Түркістан қаласын 100 пайыз ауыз сумен қамтамасыз ету жоспарланып жатыр. Бұл Мемлекет басшысының Жолдауында айтылған бес жылда халықты 100 пайыз ауыз сумен қамтамасыз ету туралы тапсырмасын мерзімінен бұрын орындау болмақ.
Жалпы, сонымен қатар, Түркістан қаласын суландыру, туризм ошағына айналдыру үшін облыс орталығында бірқатар ауқымды жұмыстар жасалуда. Алайда, табиғаты құрғақ, жазы ыстық, аңызақ желді өлкені көгалдандыру – күрделі мәселе. Келбеті жаңарған қаланың жасыл белдеуін сақтап, егілген көшеттерді жерсіндіру үшін қолайлы жағдай жасау әзірге күн тәртібінен түспей тұр. Қаланы түркі әлемінің мәдени әрі рухани орталығы етіп, дамытар тұста әрбір тамшы судың тапшылығы сезіліп, тіршілік көзін үнемдеп қолдану қажет болды. Оның үстіне, Түркістанды туристік мекен ету үшін бұл мәселені кейінге қалдырмай шешуге күш салу керек.
Түркістан қаласының әкімі Нұрбол Тұрашбековтің айтуынша, соңғы екі жыл ішінде шаһарда ауқымды жұмыстар атқарылған. Шаруашылық пен ауыз су қажеттіліктері оңтайланған. Кентаудан екі су құбыры желісі тартылды, қала бойынша су резервуарларының көлемі үш есе артты. Демек, жақын болашақта ауыз суына қатысты проблема болмайды. Ал, парктер, саябақтар, үй іргесіндегі телімдер, қала айналасындағы жасыл белдеудің қарқынды салынып жатқанын ескерсек, суармалы суға деген қажеттілік жылына 230 миллион текше метрді құрайды.
Расында суармалы суға деген сұраныс жыл өткен сайын артып барады. Сондықтан бұл проблеманы дер кезінде шешіп, үлкен жобаларды іске асыру қажет. Соның бастамасы ретінде Кентау қаласындағы жер асты суларын тиімді пайдалану жобасын айтуға болады. Кенді шаһардағы жылдар бойы жиналған жер асты суы көтеріліп, қалаға қауіп төндіріп тұр. Себебі шахта қала деңгейінен жоғары орналасқандықтан қаланы су басу қаупі туындап, тұрғын үйлер жарамсыз күйге түсе бастаған.
Мұнан бөлек, өңірде қар суы мен нөсерлі жауын-шашынды да тиімді пайдалану, оны жинау жобалары әзірленіп, қолға алынуда. Ерте көктемде арнасынан асқан ағын суды босқа жібермей, су қоймаларында сақтау маңызды. Себебі бұл қаланы көгалдандыру үшін өте қажет. Өңірде су қоймасын, бөгеттер салу осы мәселені алдын алып, қаланың көркіне әр берген жасанды каналдар мен көлдерді ұстап тұруға мүмкіндік жасайды. Ең бастысы, су босқа кетпей, тазалаудан өтіп, артынша суару жұмыстарына қолданылады. Бұл жиналған судың қырық пайызы қаланың қажетіне қайта қолданылады.
