Түркістанда «Жұмысшы мамандықтары жылы» аясында жұмыспен қамту шаралары күшейтіледі

454

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2025 жылды Жұмысшы мамандықтары жылы деп жариялаған болатын. Мемлекет басшысының айтуынша кәсіптік білім беру саласына реформа жасау – айрықша өзекті мәселе. Бұл – экономиканың өсімін қамтамасыз ету және инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін аса қажет қадам. Президент тапсырмасын орындау мақсатында Үкімет 2025 жылы Жұмысшы мамандықтары жылына арналған іс-шаралар жоспарын бекітті. Құжатта енгізілген 7 бағыт пен 70 қадам  жұмысшы маман даярлау мен қолдауға, техникалық және кәсіптік білім берудің тиімділігін арттыруға, еңбек құқықтарын қорғау тетіктерін дамытуға бағытталған. Атаулы жылдың нәтижелі болуын тапсырған Үкімет басшысы көлік саласындағы кадр тапшылығы мәселесін шешуді, ауылдарға маман тартуға жағдай жасауды, мамандарды қайта даярлауға мән беру қажеттігін атап айтып, тиісті министрліктерге тап­сырма берді. Бір қуаныштысы, жұмысшы мамандық иелерінің мәртебесін көтерумен қатар, материалдық жағдайын түзеуге мән берілмек. Үкімет басшысы бұл орайда өнеркәсіп, энергетика, көлік, ауыл шаруашылығы, су ресурстары министрліктеріне кәсіпорындармен, әкімдіктермен және Отбасы банкімен бірлесіп, жұмысшы кадрлар үшін ипоте­калық және жалға берілетін тұрғын үйдің жеңіл­детілген бағдарламаларын іске қосуды пысықтауды тапсырды.
Ел Президентінің сөзінше адал әрі табанды еңбегімен табысқа жеткен адамдар қашанда құрметті, сыйлы болуы керек. Бұл «Адал азамат – Адал еңбек – Адал табыс» қағидатына толық сай келеді. «Бір сөзбен айтқанда, біздің қоғамда еңбекқорлық, кәсібилік сияқты қасиеттер өте жоғары бағалануға тиіс. Өз кәсібін жетік меңгерген мамандар ұлт сапасын арттырады. Сондықтан біз еңбек адамының мәртебесін көтеріп жатырмыз. Бұл бағыттағы жұмыс тоқтамайды, жалғаса береді», деді Мемлекет басшысы.
Бүгінде Түркістан қаласында «Жұмысшы мамандықтары жылы» аясында жұмыспен қамту шаралары күшейтіледі.
Түркістан облысында халықтың әл-ауқатын көтеру, жұмыспен қамту шараларын күшейту бағытында жүйелі жұмыс атқарылып жатыр. Бұл мәселе өңір басшысы Нұралхан Көшеровтің қатаң бақылауына алынған. Облыс тұрғындарын сапалы жұмыс орындарымен қамту мақсатында 2025 жылғы «Өңірлік жұмыспен қамту картасы» аясында 130 769 жұмыс орнын ашу жоспарланған. Биыл «Жұмысшы мамандықтары жылы» аясында жұмысшы мамандықтарды дәріптеу арқылы қоғамда еңбекқор және нағыз маман болу идеясын насихаттау мақсатында барлық аудан, қалалардағы ірі өндіріс орындарында 38 ашық есік күндерін өткізу жоспарланған. Ашық есік күндері, қысқа мерзімдік кәсіптік оқыту, жұмысшы мамандық иелерін Солтүстік өңірлерге қоныс аудару шаралар атқарылады. 84 бос жұмыс орындары жәрмеңкесін өткізу жоспары бекітілді.
Айта кетейік, биыл облыста Ұлттық жобалар аясында 4074 адамды еңбекпен қамту, бос жұмыс орындарына 57 221 адамды жолдау, субсидияланатын уақытша жұмыс орындары арқылы 45 086 азаматты жұмыспен қамту жоспарланды. 1793 азаматты жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға мемлекеттік грант қаражатымен қамту межеленді. Мемлекет басшысының «10 мың тұрғынға 100 жаңа жұмыс орнын ашу» тапсырмасы негізінде 22 595 жұмыс орындарын ашу міндеті айқындалған.
Қасым-Жомарт Тоқаевтың айтуынша, жұмыстың жаманы жоқ, кез келген еңбек – қадірлі. Ең бастысы, әркім жауапкершілікті терең сезініп, өз міндетін сапалы атқаруға тиіс. Сонда ғана еліміз дамудың сара жолына түседі. «Халқымызда «Жұмыстың көзін тапқан байлықтың өзін табады» деген сөз бар. Кәсібіне адал әрі жауапкершілікпен қараған адам қашанда лайықты бағасын алады. Бұл түсінікті қоғам санасына сіңіру қажет. Азаматтарға құрметті атақ берудегі түпкі мақсатымыз да – осы. Бұған дейін мұғалімдерге, дәрігерлерге және мәдениет қайраткерлеріне осындай атақтар беріле бастады. Бұл – өте жақсы бастама, оның аясын кеңейту керек», деді Президент.

Жалпы Қазақстанда жұмысшы санатына әртүрлі мамандықтар кіреді. Олардың қатарында: Механиктер – автокөліктер мен машиналарды жөндейтін мамандар. Электриктер – электр жүйелері мен құрылғыларын орнату және жөндеу. Слесарлар – металл конструкцияларын өңдеу, жөндеу. Дәнекерлеушілер – металл бөлшектерін дәнекерлеу. Столярлар – ағаштан бұйымдар жасау. Кондитерлер – тәтті өнімдер дайындау. Медбикелер – медициналық көмек көрсету. Тігіншілер – киім мен басқа текстиль бұйымдарын тігу және тағы басқа мамандықтар. Бұл мамандықтар өндіріс, құрылыс, қызмет көрсету және ауыл шаруашылығы сияқты түрлі салаларда маңызды рөл атқарады. Жұмысшы мамандықтары бағаланатын мемлекеттер, әдетте, экономикалық дамуы жоғары, әлеуметтік теңдікке көңіл бөлетін елдер. Жұмысшы мамандықтарының бағалануы – бұл елдің экономикалық, әлеуметтік және мәдени дамуына әсер ететін маңызды аспект. Осы тұрғыдан алғанда, әлемде жұмысшы мамандықтарының жоғары бағаланатын мемлекеттері және олардың бағалануының негізгі критерийлері туралы толығырақ айтып өтейік. Олардың бағалануы бірнеше көрсеткіштер арқылы жүзеге асырылады.

Жұмысшылардың жалақысы – мамандықтың бағалануын анықтайтын ең басты көрсеткіштердің бірі. Жоғары жалақы мен бонустар жұмысшы мамандықтарын тартымды етеді. Мысалы, Швеция мен Германияда инженерлер мен техникалық мамандар жақсы жалақы алады, бұл олардың жұмысын жоғары бағалайтынын көрсетеді. Жұмысшылардың құқықтарын қорғау – маңызды аспект. Жоғары дамыған елдерде (мысалы, Канада, Норвегия) жұмысшыларға берілетін әлеуметтік жеңілдіктер (демалыс, ауруханаға жату, зейнетақы жүйесі) жұмысшы мамандықтарының маңыздылығын арттырады. Мұндай елдерде еңбек шарттары заңмен реттеледі, бұл жұмысшылардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді.

Мамандықтардың сапасы мен біліктілігі, сондай-ақ, олардың қоғамдағы бағалануы білім беру жүйесіне тікелей байланысты. Жоғары сапалы кәсіптік білім беру (мысалы, Германияның дуалды білім беру жүйесі) жұмысшы мамандарды даярлаудың тиімділігін арттырады, бұл өз кезегінде жұмысшы мамандықтарының бағалануына әсер етеді. Экономикалық жағдайдың тұрақтылығы жұмыс орындарының тұрақтылығына және жұмысшылардың өмір сүру деңгейіне әсер етеді. Мысалы, Жаңа Зеландияда экономиканың тұрақты өсуі мен төмен жұмыссыздық деңгейі жұмысшы мамандықтарының беделін арттырады.

Дүниежүзілік экономикалық форум, ЮНЕСКО және басқа ұйымдар жүргізген зерттеулер мен рейтингтер елдердегі жұмысшы мамандықтарының бағалануын объективті түрде көрсетеді. Мысалы, 2023 жылғы зерттеулерде Скандинавия елдері (Швеция, Дания, Норвегия) жұмысшы мамандықтарын жоғары бағалайтын мемлекеттер ретінде танылды. Жұмысшы мамандықтарының бағалануына әсер ететін факторлар кешені, сондай-ақ, елдің мәдениеті мен экономикасының ерекшеліктері де ескеріледі. Жоғарыда аталған елдерде жұмысшы мамандықтарының жоғары бағалануы олардың әлеуметтік және экономикалық жүйесінің тиімділігімен тығыз байланысты.

Қазақстанда жұмысшы мамандықтарын әлеуметтік қорғау бірнеше бағытта жүзеге асырылуда. Қазақстанда жұмысшылардың құқықтарын қорғауға арналған еңбек кодексі бар. Бұл кодекс жұмыс уақытын, демалысты, еңбек шарттарын және еңбек қауіпсіздігін реттейді. Жұмысшылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін заңдық негіздер қамтамасыз етілген. Жұмысшылар үшін әлеуметтік қорғау жүйесі жұмыс істейді, оның ішінде: Зейнетақы жүйесі: Жұмысшылар зейнетақы қорларына міндетті жарналарды аударады, бұл зейнетке шыққанда қаржылық қолдау алуға мүмкіндік береді. Медициналық сақтандыру: МӘМС (Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру) жүйесі арқылы жұмысшылар медициналық қызметтерге қол жеткізеді.

Жұмыссыздық сақтандыруы: Жұмыссыз қалған жағдайда жұмысшыларға жәрдемақы төлеу жүйесі бар. Қазақстанда кәсіподақтар жұмысшылардың құқықтарын қорғауда маңызды рөл атқарады. Олар еңбек шарттарын жақсарту, жұмысшылардың жалақысын көтеру, еңбек жағдайларын жақсарту бойынша жұмыс жүргізеді. Еңбек қауіпсіздігі мен қорғауды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстанда арнайы мемлекеттік бағдарламалар мен стандарттар енгізілген. Олардың міндеті – өндірістегі жарақаттар мен зиянды әсерлерді азайту.

Қазақстанда кәсіби білім беру жүйесі жұмысшы мамандықтарын дамытуға бағытталған. Кәсіптік колледждер мен жоғары оқу орындары арқылы жұмысшыларды даярлау жүзеге асырылады. Бұл жұмысшылардың біліктілігін арттыру мен еңбек нарығында бәсекеге қабілеттілігін жоғарылатуға ықпал етеді.

Қазақстанда жұмысшы мамандықтарын қолдау мақсатында әртүрлі мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мысалы, «Жұмыспен қамтудың жол картасы» бағдарламасы жұмыс орындарын ашу және жұмыссыздықты төмендету үшін арналған. Қазақстанда жұмысшы мамандықтарын әлеуметтік қорғау жүйесі біртіндеп дамып келеді, бірақ әлі де жетілдіруді қажет ететін аспектілер бар. Жұмысшылардың құқықтарын қорғау, еңбек шарттарын жақсарту және әлеуметтік қолдауды күшейту – мемлекет пен қоғамның ортақ міндеті.